کلیات
ادیان ابراهیمی به سه دین توحیدی یهودیت، مسیحیت و اسلام اشاره دارد که پیروان هر سه، حضرت ابراهیم را نیای مشترک خود می‌دانند. اصطلاح ادیان ابراهیمی، برساختهٔ محققان است. یهودیان او را جد بنی‌اسرائیل، و مسلمانان او را از طریق فرزندش اسماعیل، جد عرب‌ها می‌دانند. این سه دین عقاید مشترکی درباره خدا، خلقت، وحی و معاد دارند و نیز صاحب کتاب آسمانی‌اند. در مسئله خدواند و مفهوم وحی اسلام و یهودیت به وجود خدایی واحد تصریح دارند که معنای را به پیامبران وحی می‌کند؛ اما مسیحیان هم به وجود خدا در سه شخص (پدر، پسر، روح‌القُدُس) قائلند و هم کاملترین وحی را تجلی خداوند در خود عیسی (ع) می‌دانند (نه ارتباط کلامی خداوند با او). پیروان این سه دین، تعالیم خود را به کلام خداوند که در کتاب‌های مقدس‌شان (قرآن، تورات و عهدین) موجود است مستند می‌سازند. هر یک از این ادیان، نسبت به اعتبار الهی کتاب‌های یکدیگر انتقاد دارند. پیروان این سه دین را حدود ۳٫۸ میلیارد نفر تخمین می‌زنند که در سراسر جهان پراکنده‌اند.
مفهوم‌شناسی
سه دین الهی و بزرگ اسلام، مسیحیت و یهودیت را ادیان ابراهیمی نامیده‌اند؛ زیرا که این سه دین، ابراهیم نبی (ع) را الگوی خویش می‌دانند. او از طریق فرزندش اسحاق (ع)، جد بزرگ پیامبران بنی‌اسرائیل و از طریق فرزند دیگرش اسماعیل (ع)، جد عرب‌ها است. این سه دین در دسته‌بندی‌های دیگر ادیان نیز شمرده شده‌اند؛ مانند: ادیان وحیانی، ادیان توحیدی و ادیان سامی.
عقاید مشترک
در کتب مقدس هر یک از این سه دین ویژگی‌های محوری به خدا نسبت داده شده است که با دیگر ادیان شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد.
خدا: این ادیان به موجودی یکتا و الاهی (رَبوبی) شخص‌وار معتقدند. تشخص خدا یعنی او صاحب ذهن و اراده است. همچنین خدا ابدی (به صورت نامحدود و نامتغیر)، قادر مطلق، دانای مطلق و خیر محض است. با این حال پژوهشگران، تصویر این ادیان از خداوند را دارای تفاوت‌هایی برمی‌شمارند. از نظر دین‌پژوهان یهودیت خدا (یَهُوه) را حقیقت درونی همه چیز در نظر می‌گیرد که در همه جا حاضر است و تدبیر همۀ امور در ید اختیار او است. مسیحیت با شعار یک خدا در سه شخص (پدر، پسر، روح‌القدس)، معنایی مبهم به مسئلۀ خدا می‌دهد که از جهتی کاملاً غیرجسمانی و از جهت دیگر قابل تجسم است. اما خداوند در مفهوم اسلامیش با استعارۀ «نور» به مثابه امری همه‌جا حاضر توصیف می‌شود که همه‌چیز از طریق آن دیده می‌شود، اما خودش نادیدنی.
خلقت: خداوند جهان را آفریده و آن را از خود متمایز ساخته است (هیچ کدام از این سه دین در شکل اصلی خود، یگانه‌انگار نیستند)؛ جهانی که هرچند کاملاً به خدا وابسته است، اما واقعیت است نه توهم، و نیز خیر است.
وحی: خدا در رویدادی تاریخی و منحصر به فرد، اراده‌اش را ظاهر ساخته است: اطاعت از او و گناه بودن نافرمانی از او. وحی در این ادیان به صورت مکتوب است. اما صاحب‌نظران میان معنای اسلامی، یهودی و مسیحی وحی تمایز قائلند. از نظر ایشان، در اسلام و یهودیت وحیِ رِسالی (وحی مخصوص پیامبران) الفاظ و معانی‌ای است که به قلب ایشان نازل می‌شود؛ اما در مسیحیت، کاملترین وحی نه از طریق کلام و معانی؛ بلکه از طریق تجلی خداوند در خود مسیح رخ می‌دهد.
رستاخیز و جاودانگی: هر سه دین ابراهیمی به مفهوم رستاخیز باور دارند؛ اما پژوهشگران، تصویر آنان از رستاخیر را متفاوت می‌دانند. اندیشمندان مسلمان، صد‌ها آیه از قرآن را مربوط به جهان پس از مرگ و روز رستاخیز می‌دانند. برای مثال، قرآن در آیات مختلفی از جمله آیه ۶۴ سوره عنکبوت زندگی واقعی را مربوط به آخرت می‌داند. به خلاف اسلام، معنای رستاخیز در مسیحیت و یهودیت را مفهوم متفاوت با «آخرت» و مربوط به بازگشت مسیح (یا مسیحا) می‌دانند. برخی از یهودیان معتقدند که انسان‌های نیک با مسیحا، ظهور خواهند کرد و یهودیت را به دوران اوج خود بازمی‌گردانند رستاخیز پژوهشگران مسیحیت، رستاخیز عیسی (ع) را نشانۀ اصلی گرایش مسیحیت به منجی می‌دانند. بنا بر عهد جدید، غایت زندگی یک مسیحی یکی شدن با عیسی مسیح و بازگشت با او است.
همچنین این ادیان بر اهمیت موارد زیر تأکید دارند:
اشخاص از طبیعت برترند (انسان مخلوق برتر).
همه انسان‌ها باید برای افکار و اعمال خود پاسخ‌گو باشند.
قانون (فقه).
تاریخ در چرخه‌ای ثابت و ابدی حرکت نمی‌کند، بلکه از آغاز تا پایان، در خط مستقیم حرکت می‌کند.
مکان‌های پرستش خدا در این سه دین (با نام‌های کنیسه، کلیسا و مسجد) برای اجتماع طراحی شده است.
کتاب‌های آسمانی
یهودیت، مسیحیت و اسلام سه دین الهی هستند که تعالیم خود را به کلام الهی -که در کتاب‌های مقدس‌شان تجلی یافته- مستند می‌سازند. کتاب آسمانی یهودیان تورات (به معنای شریعت یا قانون) نام دارد. یهودیان معتقدند این کتاب در کوه سینا، بر حضرت موسی (ع) نازل می‌دانند. کتاب مقدس مسیحیان به دو بحش عهد عتیق و عهد جدید تقسیم می‌شود. عهد عتیق کتاب‌های مقدس پیامبران پیش از حضرت عیسی (ع) از جمله تورات است. مسیحیان علاوه بر عهد عتیق، ۲۷ کتابِ دیگر (شامل اناجیل، اعمال رسولان، نامه‌های رسولان) را نیز محترم می‌شمارند و از آن‌ها با نام عهد جدید یاد می‌کنند. انجیل، نام چهار کتاب نخست عهد جدید (مَتّی، مَرْقُس، لوقا و یوحَنّا) است. مسلمانان نیز قرآن را کتاب آسمانی خود می‌دانند. به باور مسلمانان، الفاظ و معنای قرآن عیناً کلام خداوند است حضرت محمد (ص) وحی شده است.
اعتبار کتاب‌های آسمانی ادیان ابراهیمی از دیدگاه درون‌دینی برابر نیست. یهودیان آسمانی بودن انجیل و قرآن را منکرند و مسیحیان آسمانی بودن قرآن را. از سوی دیگر، مسلمانان نیز نمی‌توانند تورات و انجیل موجود را همان تورات و انجیلی بدانند که مورد تصدیق قرآن کریم قرار گرفته است.
گستره جغرافیایی پیروان
جمعیت پیروان ادیان ابراهیمی را حدود ۳٫۸ میلیارد نفر تخمین می‌زنند. جمعیت مسیحیان را حدود ۲ میلیارد نفر، مسلمانان را حدود ۱٫۸ میلیارد نفر، یهودیت حدود ۱۴ میلیون نفر تخمین می‌زنند. به جز کشور‌های جنوب شرق آسیا، در اکثر کشور‌ها جمعیت پیروان ادیان ابراهیمی بر پیروان ادیان غیرابراهیمی غلبه دارد. حدود ۲۰ درصد از مسلمانان در خاورمیانه و شمال آفریقا و نزدیک به ۱۶ درصد در شمال آفریقا زندگی می‌کنند. ۲۶ درصد از مسیحیان در اروپا، ۲۴ درصد در آمریکای لاتین و ۲۴ درصد در جنوب صحرای آفریقا زندگی می‌کنند. ۴۴ درصد از یهودیان در آمریکای شمالی و ۴۱ درصد از آن‌ها در خاورمیانه و شمال آفریقا هستند.