کلیات

بیماری سرخک یکی از مسری ترین بیماری های غفونی است، به طوریکه بیش از 90% افراد حساس در تماس نزدیک با بیمار آلوده می شوند. حدود 10% کل مرگ و میر قابل پیشگیری کودکان زیر 5 سال در جهان به علت سرخک است و براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت سالیانه 200 هزار کودک را به کام مرگ می کشد.از سال 1383 برنامه واکسیناسیون در کشور برعلیه سرخک با واکسن سرخک، سرخجه و اوریون(MMR) در دو نوبت 12 و 18 ماهگی انجام می شود.  به نظر می رسد که بهبود پوشش جاری واکسیناسیون علیه سرخک- سرخجه، باعث کاهش موارد ابتلا به سرخک و در نتیجه کاهش موارد مرگ ناشی از سرخک شده است. از ابتدای سال 97  تاکنون طغیان هایی از بیماری سرخک در بین کودکان از شهرهای بندرعباس و قم توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارش شده است.

بیمارى سرخک یک بیمارى حاد است که بوسیله ویروسى از گونه موربیلى ویروس (از خانواده پارامیکسو ویروس) ایجاد مى شود، و انسان تنها مخزن آن مى باشد. بیماران مشکوک/ قطعی جز موارد مشمول گزارش فوری(در عرض 24 ساعت اول مراجعه) به مرکز بهداشت می باشد. این گزارش با توجه به مهلت زمانی واکسیناسیون اطرافیان و بررسی تررد بیمار در اماکن عمومی، از اهمیت خاصی برخوردار است.

راه انتقال:

انتقال بیمارى بصورت اولیه از فرد به فرد از طریق ذرات آئروسل و یا بوسیله تماس مستقیم با ترشحات بینى و گلوى فرد بیمار صورت مى پذیرد. افراد مبتلا به بیمارى از سه روز قبل از شروع علائم تا 4 روز بعد از شروع بثورات جلدی( راش جلدی) آلوده کننده می باشند. در مناطقى با آب و هواى گرمسیرى ، بسیارى از موارد سرخک در طى فصل خشک رخ مى دهد در حالى که در مناطق با آب و هواى معتدله اوج بروز بیمارى در اواخر زمستان و اوایل بهار رخ مى دهد.

علائم بالینى:

بعد از دوره کمونى که به طور معمول حدود 8 الی 15 روز متغییر است(این دوره مى تواند 7 الی 8 روز باشد)، علائم اولیه شامل تب، خستگى، سرفه، آب ریزش از بینى، سرفه و التهاب ملتحمه در افراد فاقد ایمنى به بیمارى ظاهر مى گردد. نقاط کوپلیک ممکن است در مخاط داخل دهان به فاصله کوتاهى پس از شروع راش جلدى ظاهر شده و 1 تا 2 روز بعد از شروع راش باقی بماند. در طی 2 تا 4 روز بعد از علائم مقدماتی، راش جلدی ایجاد شده و نقاط قرمز یا راش ماکولوپاپولر در پشت گوش ها و صورت، همراه با تب بالا ظاهر می شود سپس به اندام های بدن گسترش می یابد.

تشخیص:

از روی علائم بالینی نمی توان با قطعیت در مورد تشخیص بیماری نتیجه گیری کرد، لذا تشخیص نهایی با جدا کردن آنتی بادی IgM اختصاصی سرخک در خون یا بزاق بیمار انجام می شود. علاوه بر این برای جداسازی ویروس و بررسی ژنوتایپ آن، از کلیه موارد مشکوک نمونه ادرار و حلق تهیه می شود.

جداسازی و پیشگیری :

در مراکز بهداشتى درمانى و بیمارستان از مرحله شروع علائم اولیه تا 4 روز پس از بروز راش ها باید احتیاطات ایزولاسیون تنفسی (Airborne Isolation) و احتیاطات استاندارد رعایت گردد:
بیمار ترجیحاً در اتاق ایزوله فشار منفی بستری گردد.
درب اتاق بسته نگه داشته شود.
قبل از ورود به اتاق ماسک N95 پوشیده شود.
قبل و پس از تماس با بیمار و وسایل اطراف بیمار اصول بهداشت دستها رعایت گردد.
در تماس با ترشحات بیمار از گان، عینک و دستکش استفاده گردد.
وسایل و تجهیزات بیمار(مانند فشارسنج، گوشی پزشکی، ترمومتر و ...) از دیگر بیماران جداسازی گردد.
ملاقات محدود گردد و افراد با نقص سیستم ایمنی اجازه ورود به اتاق را نداشته باشند.
موارد بیمار در طى 4 الی 9 روز بعد از شروع راش باید استراحت در منزل داشته و درصورت نیاز به خروج از منزل ماسک تنفسی (ماسک جراحی) استفاده نمایند.
کودکان در سن مدرسه باید به مدت 4 روز پس از ظهور راش ها از رفتن به مدرسه خودداری کنند.
شستن دستها و استفاده از دستمال یکبار مصرف در حین سرفه و عطسه و همچنین دفع صحیح آن باید به بیمار و اطرافیان آموزش داده شود.
در طى این مدت بیماران نباید با افراد حساس فامیل(نوزادان و افراد غیرواکسینه) درتماس باشند و فقط افراد واکسینه اجازه ملاقات با بیمار را دارند.
بیماران فقط در موارد ضرورى باید در بیمارستان بسترى شوند زیرا خطر بالاى انتقال داخل بیمارستانى وجود دارد.در بیمارستان از مرحله آبریزش بینی و قبل از ظهور تب تا 4 الی 9 روز بعد از بثورات پوستی، خطر انتشار ویروس به سایر بیماران بستری و در معرض خطر، وجود دارد.

منبع: راهنمای کشوری مراقبت بیماری سرخک(مرحله حذف)، اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن و قرنطینه وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی، 1388.