کلیات

شاید بسیاری از افراد نام بازارچه مرزی را شنیده باشند ولی دقیقاً ندانند فلسفه وجود این بازارچه­ها چیست. در واقع مراکز خریدی که با عنوان بازار مرزی شناخته می­شوند، محل­هایی برای خرید و فروش بی­ واسطه کالاهای وارداتی و صادراتی است که در نزدیکی مرزهای کشور و در مجاورت گمرک قرار دارند. این بازارچه­ ها برای خریداران جذابیت خاصی دارند زیرا اغلب کالاها با قیمت پایین­تری عرضه می­شوند. تعداد این بازارها در ایران به نسبت زیاد است که علت آن مرز زمینی وسیع کشور با کشورهای همسایه است که این امکان را برای مرزنشینان فراهم می­کند تا با ترخیص قانونی کالاها از گمرک به فعالیت در این بازارچه­های مرزی مشغول شوند.

ارتباط صادرات و واردات با بازارچه ­های مرزی

بازارهایی که در نقاط صفر مرزی قرار دارند موقعیت مناسبی برای صادرات و واردات را فراهم می­کنند. مبادله قانونی کالا از این بازارها به این دلیل برای مسئولین و سیاستمداران اهمیت دارد که می­تواند موجب توسعه شرایط زندگی در نقاط مرزنشین و اشتغال­زایی برای مرزنشینان کشور شود. صادر کنندگان و وارد کنندگان اگر در مورد صادرات و واردات از بازارچه مرزی اطلاعات کافی داشته باشند می­توانند از بسیاری از مشکلاتی که بر سر راه تجارتشان وجود دارد دور بمانند.

صادر کننده بازار مرزی کیست؟

صادرکنندگان بازارچه­های مرزی افراد حقوقی و حقیقی هستند که با دارا بودن کارت بازرگانی، از بازارهای مرزی ایران کالاهایی را به خارج از کشور صادر می­کنند. در واقع این افراد بازرگانانی هستند که ضمن تنظیم مدارک مورد نیاز برای صدور کالا، اقلام صادراتی خود را به گمرک مورد نظر منتقل کرده و به دنبال تهیه قبض انبار و تنظیم و ارائه اظهارنامه، کالای خود را در بازارچه مرزی به خارج از مرزهای کشور ارسال می­کنند.

وارد کننده بازارچه مرزی کیست؟

وارد کنندگان بازارهای مرزی افراد حقیقی و یا حقوقی هستند که با دانشی که نسبت به قوانین واردات کالا دارند، اقدام به وارد نمودن کالا از کشورهای خارجی، از مرزهای ایران می­نمایند. این اشخاص باید اطلاعاتی جامع و کامل از قوانین و مقررات تجارت در داخل کشور و کشور فروشنده کالا داشته باشند تا بتوانند مطابق با ضوابط موجود و ضمن اخذ مجوزهای مورد نیاز، مبادله­ای سودمندانه با بازارهای خارجی داشته باشند.

بازارچه ­های مرزی در ایران

تعداد بازارهای مرزی در ایران به قدری زیاد است که نمی­توان به تمام آن­ها اشاره نمود. در ادامه با برخی از معروف­ترین و فعال­ترین این بازارها آشنا خواهیم شد:

بازارچه مرزی مریوان

بازار باشماق در مریوان، اولین بازار مرزی است که در استان کردستان دایر شده است. این مرکز خرید در نزدیکی روستای باشماق و در سال ۱۳۷۳ برپا گردید. انواع کالاها از جمله محصولات کشاورزی و کالاهای معدنی و صنعتی از این بازار یه کشورهای خارجی صادر شده و اقلامی مانند چای، تجهیزات الکترونیکی و برنج از عراق به داخل وارد می­گردد.

بازار آستارا

شاید بازار بزرگ شهر آستارا یکی از معروف­ترین بازارچه­ های مرزی در ایران باشد که قبلاً با نام بازارچه روسی آستارا شناخته می­شده است. این مرکز خرید یکی از بزرگترین بازارها در شمال کشور و در استان گیلان به حساب می­آید که در مرز مشترک ایران و کشور جمهوری آذربایجان قرار دارد. بازارچه مرزی اولیه در سال ۱۳۶۸ بنا شده است که درای بام سفالین است. در سال ۱۳۷۷ بسیاری از افراد اقدام به گسترش این بازار با اضافه نمودن مجتمع­های خرید و مغازه­ها در اطراف آن کردند. این بازارچه اماکن اشتغال را برای جمعیتی در حدود ۵۰۰۰ نفر فراهم نموده است.

بازار مرزی مهران

مرز مهران یکی از پر رفت و آمدترین مرزهای ایران است که کشور ایران را به عراق متصل می­سازد. بازارچه مرزی مهران در سال ۱۳۸۲ تأسیس شد که امکان اشتغال ۱۵۰۰ نفر را فراهم کرد. این مرکز موقعیت مناسبی برای صادرات و واردات دارد و به همین دلیل یکی از مرزهای محبوب ایران به شمار می­رود. علاوه بر این زائرینی که هر سال این مرز مهران را برای رسیدن به عراق انتخاب می­کنند، باعث رونق هر چه بیشتر این شهر مرزی می­­شوند.

بازارچه مرزی شهر جوانرود

بازار پررونق جوانرود در مرز کرمانشاه و عراق قرار داد که هر ساله گردشگران و مسافران بسیاری را به این قسمت از ایران جذب می­کند. اقلام بسیار متنوع و گوناگونی در این مرکز خرید مرزی عرضه می­شود که این خود باعث جذابیت آن می­شود. کالاهایی مانند زیورآلات، تجهیزات الکترونیکی، محصولات غذایی، پارچه و … در سیصد غرفه در این بازارچه به فروش می­رسند.

بازار مرزی بانه، سیرانبند

بانه یکی دیگر از شهرهای معروف مرزی ایران است که در استان کردستان قرار دارد. این بازار نیز ایران را به عراق متصل می­سازد و یکی از بازارچه­های مرزی پرطرفدار ایران است که طیف وسیعی از کالاها را برای فروش عرضه می­نماید. میزان معاملات تجاری در این بازار بسیار قابل توجه است و افراد زیادی را در کردستان مشغول به کار کرده است.

بازار بیله سوار

بازارچه مرزی بیله سوار، مرکزی در نزدیکی مرز اردبیل با کشور آذربایجان است هر ساله مسافران بسیاری را با کالاهای ارزان قیمت و گوناگون خود به این منطقه جذب می­کند. لازم به ذکر است که گمرک شهر بیله سوار، قدمتی حداقل دویست ساله دارد و یک گمرک بسیار قدیمی است که هنوز هم با جدیت به فعالیت خود ادامه می­دهد.

بازارچه اروند کنار

یکی از جدیدترین بازارچه­هایی که در مرز خوزستان با عراق برپا شده، بازار مرزی اروندکنار است. این بازارچه جوان در سال ۱۳۹۵ تأسیس شده و از آن تاریخ تا کنون فرصتی برای ارتقاء سطح زندگی مردم خوزستان و بهبود تجارت در این منطقه شده است.

بازار مرزی دوغارون

استان خراسان رضوی دارای مرز مشترک با کشور افغانستان است که شهر دوغارون را با یکی از مجهزترین مراکز گمرک ایران، بخصوص در مرز افغانستان، در خود جای داده است. بازارچه مرزی منطقه ویژه اقتصادی دوغارون توانسته است جایگاه اول را در میان صادرکنندگان به افغانستان از ایران کسب کند و به یکی از بازارهای پررونق ایران تبدیل شده است. در حال حاضر این مرکز با صادرات کالاهایی مانند مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی، میوه و محصولات غذای، برای تقریباً هزار و دویست نفر اشتغال­زایی کرده است.

بازارچه میرجاوه

شهر زاهدان توسط پایانه مرزی میرجاوه به پاکستان مرتبط می­شود. گمرک میرجاوه سابقه­ای ۱۰۰ ساله دارد و هنوز هم این مرز یکی از مرزهای پر رفت و آمد ایران محسوب می­شود. تجارت خارجی از طریق بازارچه مرزی میرجاوه باعث ارتقاء سطح معیشت مردم این منطقه شده است و اقلامی مانند سیمان، کاشی و … در این مرز مبادله می­شوند.