کلیات

دیگو آرماندو مارادونا متولد ۳۰ اکتبر ۱۹۶۰ بود که در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۰ به دلیل بیماری درگذشت. او سرمربی فوتبال و بازیکن فوتبال بازنشسته آرژانتینی بود. مارادونا یکی از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال و ستاره دهه هشتاد میلادی به‌شمار می‌رفت و همواره شماری از بازیکنان و مربیان سرشناس، کارشناسان، مجلات تخصصی فوتبال و نیز هواداران این رشته ورزشی، او را برترین بازیکن تمام ادوار فوتبال می‌دانند.  در نظرسنجی که از سوی فیفا انجام‌شد، او همراه با پله برنده عنوان برترین بازیکن قرن بیستم میلادی شد.

افتخارات فوتبالی

مارادونا تیم ملی آرژانتین را با درخشش خود در جام جهانی ۱۹۸۶ به قهرمانی رساند. استعداد، تکنیک، چابکی، دید قوی، پاس‌های دقیق، مهارت در کنترل توپ و دریبل زنی مهار نشدنی مارادونا باعث شده‌بود تا با وجود قامت کوتاهی که دارد، در فوتبال سرآمد باشد و به او لقب پسر زرین (به اسپانیایی: El Pibe de Oro) را بدهند.
مارادونا اولین بازیکن در تاریخ فوتبال بود که دو مرتبه رکورد نرخ نقل و انتقالات را در جهان شکست. او اولین بار با بهای ۵ میلیون یورو به بارسلونا در لالیگا و بار دوم با بهای ۶٫۹۵ میلیون یورو به ناپولی در سری آ پیوست. او در دوران حرفه‌ای خود برای تیم‌های آرژانتینوس جونیورز،  بوکا جونیورز، بارسلونا، ناپولی و سویا و نیولز اولد بویز به عنوان یک بازی‌ساز توانا، در پست هافبک هجومی بازی کرد. مارادونا در بارسلونا و ناپولی به بیشتر موفقیت‌های باشگاهی‌اش دست یافت.

بازی های ملی

مارادونا در رده ملی ۹۱ بار برای تیم ملی آرژانتین به میدان رفت و ۳۴ بار گلزنی کرد. او در چهار جام جهانی فوتبال شرکت داشت. مارادونا در یک‌چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک هر دو گل پیروزی آرژانتین را در برابر انگلستان که از مدعیان قهرمانی بود، وارد دروازه کرد (۲–۱)، تا آرژانتین در نیمه نهایی و فینال نیز با کارکرد درخشان او برابر بلژیک و آلمان غربی به پیروزی رسیده و قهرمان شود. گل اول مارادونا در این دیدار که توپ را زیرکانه با دست وارد دروازه کرد، به گل «دست خدا» معروف شد. او ۶۰ متر را با دریبل زدن چهار بازیکن انگلیس و دروازه‌بان این تیم پیمود و گل دوم تیمش را هم به ثمر رساند که بسیاری آن را بهترین گل تاریخ فوتبال می‌دانند. سال ۲۰۰۲ در نظرسنجی فیفا این گل به عنوان «گل قرن» فوتبال برگزیده شد.




دوران زندگی

مارادونا هنگامی که کودکی هشت ساله بود با انجام حرکات نمایشی با توپ فوتبال در اماکن عمومی سعی می‌کرد بخشی از خرج خانواده فقیرش را تأمین کند. مارادونا در دوران جوانی درخشش خود را با تیم بوکا جونیورز آغاز کرد و پس از آن به بارسلونای اسپانیا رفت؛ و با این تیم به مقام قهرمانی جام حذفی اسپانیا رسید. در جام جهانی ۱۹۸۲ علی‌رغم انجام بازی‌های دیدنی به دلیل یک حرکت غیر ورزشی در دیدار برابر برزیل در دور دوم از زمین اخراج شد و بدون مارادونا آرژانتین از جام جهانی خداحافظی کرد. چهار سال بعد در جام جهانی ۱۹۸۶ در مکزیک مارادونا فوتبال زیبای خود را به نمایش گذاشت. در اوج حساسیت‌های این جام دو تیم آرژانتین و انگلستان در مرحله یک چهارم نهایی در برابر هم قرار گرفتند.  جنگ فالکلند در میدان ورزشی به منصه ظهور رسید. مارادونا با به ثمر رساندن دو گل تاریخی موجب پیروزی آرژانتین شد. نخستین گل مسابقه را مارادونا در ابتدای نیمه دوم با دست به ثمر رساند و چند دقیقه بعد در حالی که در میانه‌های میدان صاحب توپ شده بود با دریبل زدن هفت بازیکن انگلیسی توپ را وارد دروازه پیتر شیلتون (دروازه‌بان انگلستان) نمود. هنرنمایی خارق‌العاده مارادونا، آرژانتین را به قهرمانی جهان در سال ۱۹۸۶ می‌رساند. مارادونا همچنین توانست باشگاه ناپولی ایتالیا را دو بار در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۸۹ به مقام قهرمانی لیگ ایتالیا برساند؛ و در سال ۱۹۹۰ نیز به همراه این تیم جام یوفا را فتح نمود. در جام جهانی ۱۹۹۰ که به میزبانی ایتالیا برگزار می‌شد تیم آرژانتین توانست به کمک مارادونا ایتالیای میزبان را در مرحله نیمه نهایی در ورزشگاه شهر ناپل شکست دهد؛ البته با وجود این درخشش آرژانتین نتوانست در دیدار نهایی همانند دوره قبلی جام جهانی بر آلمان غلبه کند و با کسب عنوان دومی به خانه بازگشت.

درگیری ها با مافیای مواد مخدر و دوپینگ

پس از جام جهانی درگیری مارادونا با سران باشگاه ناپولی که با سازمان مافیای حاکم بر این شهر نیز چندان غریبه نبودند آغاز شد. ناگهان در پایان یک مسابقه لیگ ایتالیا اعلام شد آثار استفاده از کوکائین در بدن مارادونا یافت شده‌است. فیفا او را ۱۵ ماه از شرکت در رقابت‌های فوتبال محروم کرد؛ ولی مارادونا دردسر‌های بیشتری را نیز برای خود خرید. در شهر ناپل شایع شد که پلیس این شهر متن ضبط شده مکالمات تلفنی مارادونا و یکی از مقامات مافیا را در اختیار دارد که ثابت می‌کند او در یک شبکه گسترده خلافکاری و توزیع مواد مخدر دست داشته‌است. مارادونا که ظاهراً به بوئنوس آیرس پناه برده بود در خانه خود مورد هجوم پلیس آرژانتین واقع می‌شود و باز اعلام می‌شود در خانه‌اش مقادیر زیادی مواد مخدر کشف شده‌است. مارادونا دیگر نمی‌توانست به ناپل بازگردد. او پس از پایان دوره محرومیتش مدتی را در باشگاه سویل اسپانیا گذراند و سپس به نیوولز در آرژانتین رفت. زمانی که قصد خداحافظی از فوتبال را داشت به سفارش آلفیوباسیله (سرمربی تیم ملی آرژانتین در جام جهانی ۱۹۹۴) در آستانه جام جهانی ۱۹۹۴ بار دیگر پیراهن تیم ملی را به تن کرد تا به تیم بحران زده آرژانتین روحیه بدهد. با شروع مسابقات جام جهانی ۱۹۹۴ تماشاگران بار دیگر توانایی‌های مارادونا را به چشم دیدند و آن را تحسین کردند. هنگامی که در بازی برابر یونان گلی زیبا را برای تیمش به ثمر رساند کمتر کسی تصور می‌کرد که این تیم شکست پذیر باشد، ولی در پایان بازی آرژانتین و نیجریه (که مارادونا به عنوان بهترین بازیکن زمین شناخته شده بود) آزمایش دوپینگ مارادونا مثبت اعلام شد. فیفا در همان روز مارادونا را دو سال از شرکت در مسابقات فوتبال محروم کرد. آرژانتین پس از از دست دادن کاپیتانش در دور یک‌هشتم نهایی توسط رومانی از گردونه رقابت‌ها حذف شد. بسیاری از افراد بر این باورند که در محرومیت مارادونا در جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا ژائو هاولانژ رئیس برزیلی وقت فیفا نقش مهمی را بازی کرده بود. در زمان ریاست وی بر فیفا، برزیل هیچگاه به قهرمانی جهان دست نیافته بود و جام جهانی ۹۴ آمریکا آخرین جام جهانی بود که هاوالانژ بر صندلی ریاست فیفا بود. تا قبل از این جام، کارشناسان تقریباً هیچ امیدی برای قهرمانی آرژانتین متصور نبودند، اما با ورود ناگهانی مارادونا، آرژانتین به تیمی قدرتمند تبدیل شد. بسیاری بر این باورند که با محرومیت مارادونا راه برای قهرمانی برزیل پس از ۲۴ سال هموار شد. مارادونا بعداً مدعی شد که دارویی که او را به دلیل آن از مسابقات محروم کرده بودند، با هماهنگی فیفا و برای کاهش وزن از آن استفاده کرده بوده‌است. این ادعا هیچگاه از جانب فیفا پاسخی دریافت نکرد و شاید به همین دلیل عده بسیار زیادی هنوز بر این باورند که در محرومیت مارادونا دست‌هایی سیاسی نقش بازی کرده‌است. تا اینکه آخرین بار مارادونا در خلال جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی و در کسوت سرمربیگری تیم ملی آرژانتین بار دیگر در پاسخ به سؤال خبرنگاران پیرامون دوپینگ در جام جهانی ۱۹۹۴ دست به افشاگری بزرگی زد و ضمن پذیرش دوپینگ و با استفاده از نوعی قهوه زودجوش آرژانتینی و تعمیم دادن آن به دیگر بازیکنان آرژانتین در آن دوران مدعی شد که تمام آن اتفاقات زیر سر خولیو گراندونا، رئیس وقت فدراسیون فوتبال آرژانتین (که نایب رئیس ژائو هاوه لانژ در فیفا نیز بوده‌است) بود و نه تنها او بلکه تعدادی زیادی از بازیکنان آرژانتین در طول چند ماه و پس از شکست پنج به هیچ برابر کلمبیا در دور انتخابی جام جهانی نیز از آن قهوه ممنوعه و نیروزا نوشیده بودند.

بهترین بازیکن قرن

در سال ۲۰۰۲ مارادونا در رأی‌گیری اینترنتی فیفا برای انتخاب بهترین بازیکن فوتبال قرن بیستم رأی اول را به دست آورد و به عنوان بهترین بازیکن قرن بیستم توسط طرفداران فوتبال جهان شناخته شد. در همین سال نیز گل دوم وی به انگلستان در جام جهانی ۱۹۸۶ به عنوان برترین گل قرن معرفی شد.

اجرای برنامه تلویزیونی

در سال ۲۰۰۵، مارادونا مدتی به عنوان مجری تلویزیون در برنامه شماره‌های ۱۰ به کار مشغول شد.

سرمربی گری

در نوامبر ۲۰۰۸ وی به عنوان سرمربی تیم ملی آرژانتین منصوب شد. در جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی وی هدایت تیم ملی آرژانتین را بعده داشت. تیم آرژانتین در این جام کلکسیونی از بهترین‌های جهان را در اختیار داشت و به اعتقاد بسیاری از منتقدین اتخاذ تاکتیک‌های غلط از سوی مارادونا باعث شد تا این تیم نتواند جام را فتح کند. آرژانتین در مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۰ با قدرت تمام تیم‌های نیجریه (۱–۰)، کره جنوبی (۴–۱) و یونان (۲–۰) را شکست داد و با امتیازات کامل راهی مرحله یک‌هشتم نهایی شد. در این مرحله نیز مکزیک را با نتیجه ۳ بر ۱ شکست داد، اما در مرحله یک چهارم نهایی در برابر آلمان شکست تحقیر آمیز ۴ بر ۰ را متحمل، و از گردونه رقابت‌ها خارج شد و رؤیای مارادونا برای دستیابی به قهرمانی جهان در کسوت مربی بر باد رفت. هرچند در بازگشت به آرژانتین وی با استقبال بسیار گسترده هواداران آرژانتینی مواجه شد، اما پس از جام جهانی با وجود تمام حمایت‌های مردمی وی از سرمربیگری آرژانتین کنار گذاشته شد.

تأثیرگذارترین بازیکن جهان

در مارس ۲۰۱۰ مجله تایم فهرست ۱۰ بازیکن تأثیرگذار تمام ادوار جام جهانی را منتشر کرد که در این فهرست رتبه نخست از آن مارادونا بود.



درگذشت

وی در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۰، بر اثر حمله قلبی درگذشت، در حالی که دو هفته پیش از بیمارستان به دلیل خونریری مغزی مرخص شده بود.

مروری بر توانمندی های فوتبالی مارادونا

• در مورد لیونل مسی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید