کلیات

فدراسیون بین‌المللی شطرنج (فیده) بر اساس نتایج بازیکنان شطرنج در رقابت‌های مختلف، عنوان‌هایی را به آن‌ها اعطا می‌کند. این عنوان‌ها معمولاً بر اساس ریتینگ الو شطرنج‌باز و کسب تعداد معینی نُرم استادی اعطا می‌شود. این عنوان‌ها مادام‌العمر است و به جز تعدادی از آن‌ها که خاص زنان است، برای بقیه هیچ محدودیت جنسیتی وجود ندارد.

ریتینگ الو مقیاسی است که قدرت ورزش‌کار را نسبت به دیگر ورزش‌کاران با توجه به نتایج او نشان می‌دهد. برای دریافت هر عنوان رسیدن به ریتینگ مشخصی مورد نیاز است. البته شطرنج‌باز لازم نیست این ریتینگ را حفظ کند. نرم استادی نیز به معنای اخذ نتیجه‌ای مطلوب در یک تورنمنت دارای شرایطی خاص است. مقررات مربوط به نرم‌های فیده پیچیده‌است و فاکتورهای مختلفی همچون میانگین ریتینگ و حداقل ریتینگ شرکت‌کنندگان و نمایش ریتینگ شطرنج‌باز، شرایط برگزاری مسابقه، حضور شطرنج‌بازان دارای آن عنوان و بالاتر در آن لحاظ شده‌است. دریافت نرم در مورد برخی عنوان‌ها مانند استاد فیده و استاد فیده زنان لازم نیست و هر شطرنج‌باز در صورت رسیدن به ریتینگ مورد نظر آن عنوان را بلافاصله دریافت می‌کند.

قهرمانی و قرار گرفتن در رتبه‌هایی مشخص و کسب نتایجی مطلوب در برخی مسابقات مهم، که شرایط آن در مقررات فیده مشخص شده‌است، نیز باعث دریافت بلافاصله درجه‌های استادی بدون نیاز به رسیدن به ریتینگ مشخص‌شده فیده برای هر درجه و کسب نرم‌های استادی می‌شود. هرچند غالباً افرادی که چنین نتایجی را کسب می‌کنند پیشتر آن عنوان استادی یا بالاتر از آن را دریافت کرده‌اند و در نتیجه شمار بسیار اندکی از شطرنج‌بازان با این روش عنوان جدیدی را دریافت می‌کنند.

فیده همچنین عنوان‌های استادی را به طراحان و حل‌کنندگان مسئله شطرنج اعطا می‌کند. عنوان‌های استادی طرح مسئله بر اساس انتشار مسائل و مطالعات طراحان در آلبوم فیده و عنوان‌های استادی حل مسئله بر اساس نتایج افراد در مسابقات قهرمانی حل مسئلهٔ شطرنج جهان اهدا می‌شود.

استادبزرگ

استادبزرگ معتبرترین عنوان شطرنج، سوای قهرمانی جهان است. این درجه نخستین بار در سال ۱۹۵۰ به ۲۷ شطرنج‌باز برجستهٔ دنیا که امروزه استادبزرگان اصلی نامیده می‌شوند، اعطا شد. برای کسب این درجه، شطرنج‌باز باید به ریتینگ دست‌کم ۲۵۰۰ رسیده و سه نرم استادبزرگی را نیز به دست آورد. این عنوان همچنین به قهرمان جوانان جهان (زیر ۲۰ سال)، قهرمان شطرنج زنان جهان و قهرمان پیشکسوتان جهان، ۱۶ نفر اول جام جهانی شطرنج در صورتی که پیش از آن این درجه را کسب نکرده باشند، اعطا می‌شود.