کلیات

داریوش مهرجویی متولد ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران، فیلم‌ساز،  رمان‌نویس و مترجم اهل ایران است. مهرجویی از چهره‌های برجسته موج نو سینمای ایران به‌شمار می‌رود.

تحولات زندگی

مهرجویی با ساخت فیلم گاو در سال ۱۳۴۸ نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ مدتی از ایران مهاجرت کرد، اما چند سال بعد بازگشت و به فیلم‌سازی پرداخت و عضو پیوسته فرهنگستان هنر شد.

اثرگذاری

براساس نتایج یک نظرسنجی در سال ۱۳۸۳، مهرجویی با آفریدن هفت شخصیت بیشترین شخصیت سینماییِ ماندگار را در سینمای ایران خلق کرده‌است. همچنین، شخصیت «هامون» در فیلمی به همین نام از مهرجویی، ماندگارترین شخصیت در تاریخ سینمای ایران دانسته شده‌است.

مهرجویی بار‌ها دوّمین فیلم‌ساز برتر تاریخ سینمای ایران برگزیده شده، از جمله در نخستین رأی‌گیری مجلّه فیلم به سال ۱۳۶۷ و در رأی‌گیری سال ۱۳۷۸ مجلّه دنیای تصویر و در نظرسنجی سال ۱۳۸۱ مجله نقد سینما.

او در رأی‌گیری ۱۳۹۸ مجلّه فیلم در میان کارگردانان ایرانی اوّل شد. هرچند از آغاز فعالیت فیلم‌سازی تاکنون شماری از فیلم‌هایش توقیف شده، مهرجویی همچنان فیلم می‌سازد.

بخشی از زندگینامه مهرجویی

داریوش مهرجویی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران در خانواده‌ای از طبقه فرودست جامعه به‌دنیا آمد. او در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار گرفت. مهرجویی در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۵۱ در این باره می‌گوید: «مادر بزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک بار هم ترک نمی‌شد. [...] اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست.»

در نوجوانی به موسیقی علاقه‌مند شد و مدت کوتاهی در کلاس آموزش موسیقی آقای زندی شرکت کرد. نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب می‌شناخت به نواختن سنتور پرداخت و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا شد و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو پرداخت.

تحصیلات

در هفده‌سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. تحصیلات مقدّماتی را در تهران به پایان برد و یک سال در هتل آتلانتیک مدیر شد و سپس بیست ساله بود که برای ادامهٔ تحصیل به کالیفرنیا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی‌ال‌ای لیسانس فلسفه گرفت.

در همین سال سردبیری نشریهٔ پارس ریویو در لس آنجلس را به‌عهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام الماس ۳۳ را که فیلمی بسیار پرهزینه بود ساخت.

این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده رفت و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهٔ بالای ساخت شکستی تجاری محسوب شد و توجه منتقدان را هم چندان به خود جلب نکرد.

سال ۱۳۴۸ با هم‌کاری غلامحسین ساعدی فیلمنامهٔ گاو را از روی یکی از داستان‌های کوتاه مجموعهٔ عزاداران بیلِ ساعدی نوشت و فیلم کرد. این فیلم جوایز متعددی را در جشنواره‌های بین‌المللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. از آن زمان همواره، به جز وقفهٔ چند سالهٔ پس از انقلابِ ۱۳۵۷ و رویدادهای پس از آن که منجر به مهاجرتش به فرانسه شد، مهرجویی یکی از فیلم‌سازان مطرح و پرکار ایرانی بوده‌است. وی همچنین از اعضای هیئت‌مدیره موزه هنرهای معاصر تهران بوده‌است.

ازدواج ها

مهرجویی ابتدا با فریار جواهریان (مهندس معمار و طراح صحنه) ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو فرزند با نام‌های مریم و صفا بود. سپس با وحیده محمّدی فر ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است.

قتل فجیع در خانه

داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر، در تاریخ ۲۲ مهر ۱۴۰۲ در ویلایشان در شهر کرج به قتل رسیدند. این خبر در تاریخ ۲۳ مهر توسط محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیئت‌رئیسه خانه سینما، و همچنین توسط یکی از سینماگران حاضر در محل وقوع حادثه تأیید شد.

حادثه در مشکین‌دشت کرج رخ داده و دختر داریوش مهرجویی ماجرا را به پلیس گزارش داده‌است. تحقیقات انتظامی دربارهٔ عاملان و انگیزه این قتل‌ها هنوز به صورت رسمی منتشر نشده‌اند و جزئیات بیشتری در دسترس نیستند.قبل از این حادثه، وحیده محمدی‌فر، نویسنده و همسر داریوش مهرجویی، در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی از تهدیدهای «شخصی ناشناس با لهجه غیر ایرانی» با چاقو اطلاع داده بود.

جوایز

او جوایز متعدد بین‌المللی دریافت کرده‌است که می‌توان به جایزه صدف طلایی بهترین فیلم جشنواره فیلم سن‌سباستین، سه جایزه ذکر ویژه و جایزه بخش نگاه نو و جایزه فیپرشی از جشنواره فیلم برلین، جایزه فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز، و جایزه هوگو نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو اشاره کرد.

در آبان ۱۳۹۳ نیز در سفارت فرانسه در تهران از سوی سفیر فرانسه جایزه شوالیه ادب و هنر فرانسه به داریوش مهرجویی اهدا شد. او همچنین داور جشنواره‌های سینمایی زیادی بوده‌است. علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و نیز ترجمه هم می‌پردازد. غیر از گاو، از دیگر فیلم‌های مهمّ وی می‌توان به اجاره‌نشین‌ها (پرفروش‌ترین فیلم ۱۳۶۶ ایران)،  هامون،  سارا،  پری،  لیلا و درخت گلابی اشاره کرد.

• در مورد ابراهیم حاتمی کیا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید