کلیات

 سازمان بورس طرحی ۱۰ بندی برای به تعادل کشاندن بازار سرمایه در نظر گرفته که یکی از آنها بیمه سبد سهام است.

اتفاقی که معاملات بورس را از گردونه افت و ریزش‌های پیاپی خارج کرد، بسته حمایتی دولت و طرح اخیر سازمان بورس مبنی بر طرح بیمه سبد سهام بود که به کلی روند بازار سهام را با تغییر همراه کرد و پس از مدت‌ها جان دوباره‌ای را به معاملات بازار بخشید.

بیمه سهام یا اختیار فروش تبعی یکی از راهکارهای دولت است که برای تضمین بازدهی سهام‌داران به کار می‌رود. این در حالی است که شمار زیادی از فعالان بازار بورس با بیمه سهام و ویژگی‌های آن آشنایی ندارند. در ادامه بیمه سهام به طور کامل شرح داده شده است.

بیمه سهام چیست؟

بازارهای مالی در هر بازه‌ای از زمان، سطح مشخصی از نوسانات را تجربه می‌کنند؛ تا جایی که این نوسانات به یکی از اجزای جدایی ناپذیر بازارهای مالی مانند بورس تبدیل شده است. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و تحلیل‌گران زبده، دانش و تجربه کافی برای حفظ سرمایه و حتی کسب سود از این نوسانات را دارند؛ اما در این شرایط احتمال زیان دیدن سرمایه‌گذاران خرد و کم تجربه افزایش پیدا می‌کند. یکی از راهکارهای جلوگیری از این مشکل، بیمه کردن سهام و پرتفوی است. این روش با نام بیمه سهام یا اوراق اختیار فروش تبعی شناخته شده است.

سرمایه‌گذارانی که از این روش استفاده می‌کنند علاوه ‌بر تضمین سود، از اصل سرمایه خود نیز محافظت خواهند کرد. لازم به ذکر است که دریافت حداقل ۲۰ درصد سود سالیانه در سررسید، یکی از مزایای تضمین شده بیمه سهام است.

بیمه سهام شامل چه افرادی می‌شود؟

طرح بیمه سهام همه افراد حقیقی که ارزش پرتفوی آن‌ها، حداکثر ۱۰۰ میلیون تومان باشد را شامل می‌شود و مشروط به این است که سهام موجود در پرتفوی آن‌ها، سهام بورسی و فرابورسی باشد و تا یک سال نیز آن‌ها را نفروشند. در این حالت دولت تضمین می‌کند که سال آینده اختلاف قیمت پرتفوی شما را با ۲۰ درصد بالاتر از ارزش سهام شما به صورت نقد پرداخت کند؛ حتی اگر ارزش سهام شما تا یکسال بعد کاهش پیدا کرده باشد. توجه داشته باشید، این طرح تنها شامل سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی می‌شود و سهام شرکت‌های بازار پایه فرابورس مشمول این طرح نمی‌شوند.

شرایط استفاده از بیمه سهام برای سرمایه گذاران چیست؟

اولین گام برای استفاده از این طرح، خرید یک ورق اختیار فروش تبعی به ارزش ۱ ریال است. روش خرید این اوراق با روش خرید سهام مشابه است و نیازی به مراجعه حضوری به کارگزاری یا سازمان بورس ندارد. کافی است نماد «سهام یار» را در سامانه معاملاتی کارگزاری خود جست‌وجو کنید.

توجه: قبل از ثبت سفارش خرید در سامانه، لازم است به بخش توافقنامه‌ها مراجعه و بیانیه ریسک اوراق اختیار فروش تبعی را تایید کنید.

سایر شروط استفاده از این طرح به شرح زیر هستند:

۱- سقف ارزش سهام برای استفاده از سهام بیمه

این طرح شامل کسانی می‌شود که ارزش پرتفوی آن‌ها تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان باشد. توجه به این نکته ضروری است که بیمه سهام فقط به سهم‌های به بازار بورس و فرابورس (به جز بازار پایه) تعلق می‌گیرد.

تصور کنید که شما در تاریخ ۴ آبان ۱۴۰۱ سبد سهامی به ارزش ۵۰ میلیون تومان داشته‌اید و یک عدد ورق اختیار تبعی را برای سبد سهام خود تهیه می‌کنید. سپس در آذر ماه تصمیم می‌گیرید که ۱۰ میلیون سهام جدید بخرید. در مرحله اول باید بدانید که بیمه سهام به ۱۰ میلیون سهام ثانویه شما تعلق نمی‌گیرد. این جمله به این معنا است که شما می‌توانید ۱۰ میلیون سهام خود را در هر زمانی (حتی پیش از سررسید بیمه سهام) به فروش برسانید.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که سهام‌دار تنها در شرایطی می‌تواند از این طرح استفاده کند که ۵۰ میلیون سهام ابتدایی خود را تا یک سال نگهداری کند. در حالت کلی خرید و فروش هر سهامی که از ابتدا مشمول بیمه سهام نبوده است برای سهام‌دار مشکلی ایجاد نمی‌کند. این در حالی است که فروش تمام یا بخشی از سبد سهام ابتدایی (۵۰ میلیون تومانی) سهام‌دار، تمام سبد سهام را از این طرح خارج می‌کند.

۳- شرایط استفاده از اعتبار کارگزاری در طرح بیمه سهام

ممکن است بخشی از سبد سهام شما شامل سهم هایی باشد که با استفاده از اعتبار کارگزاری خریداری شده‌اند. بهتر است بدانید که این سهم‌ها نیز مشمول طرح بیمه سهام هستند.

۴- واگذاری و انتقال اوراق اختیار

در این طرح امکان واگذاری و انتقال اوراق اختیار تبعی به دیگران وجود ندارد. به عبارت بهتر، هیچ یک از سهام‌داران نمی‌توانند بیمه سهام خود را به سهام‌دار دیگری منتقل کنند.

شرایط لغو طرح بیمه سهام

بیمه سهام با هدف تضمین سود ۲۰ درصدی و حفظ سرمایه سهام داران ایجاد شده است. این طرح در شرایطی که بازار در حالت نزولی است به نفع سهام‌داران خواهد بود. این در حالی است که ممکن است پس از گذشت یک سال از نگهداری سبد سهام مذکور، سهام‌دار با سودی بیش از ۲۰ درصد مواجه شده باشد. در این شرایط می‌تواند از اوراق اختیار تبعی استفاده نکند و سود خود را از بازار بورس دریافت کند.

نکات مهم درباره بیمه سهام

تا این جا تمامی جزئیات مربوط به بیمه سهام را بررسی کردیم. برای یادآوری، نکات مهم این طرح را به صورت خلاصه بررسی می‌کنیم:

• اگر قصد دارید سهام خود را بیمه کنید، نباید به ترکیب سبد سهام‌تان در آن تاریخ دست بزنید و بخشی از آن را بفروشید اما خرید و فروش سهام جدید مانعی ندارد.
• این بیمه، شامل افرادی می‌شود که ارزش پرتفوی آن‌ها تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان باشد (سهام بازار بورس و فرابورس به جز بازار پایه).
• برای بیمه کردن سهام، باید یک برگ اوراق اختیار تبعی را با نماد «سهام یار» به قیمت یک ریال خریداری کنید.
• لازم است سهامی را که بیمه کرده‌اید، تا سررسید یک ساله نگه دارید.
• دولت تعهد می‌دهد در سررسید بیمه، اختلاف قیمت پرتفوی شما را با ۲۰ درصد بالاتر از ارزش سهام شما نقدا (از طریق حساب بانکی ثبت‌شده در سامانه سجام) پرداخت کند.
• بیمه سهام قابلیت انتقال به غیر ندارد.

بیمه کردن گام به گام سبد سهام

در این زمینه باید اعلام کرد که سهامدار در مرحله نخست وارد سامانه معاملات آنلاین کارگزاری می‌شود و نماد “سهام یار” را در قسمت مربوط به “جست و جو” وارد و سپس بر روی آن کلیک می‌کند.

در این بخش سهامدار باید در بخش تعداد و قیمت خرید عدد ۱ را ثبت کند و مثل دیگر سفارش خریدها بر روی گزینه خرید کلیک کند.

پس از طی شدن این مراحل، سهامدار صاحب یک برگه اوراق تبعی است که کل پرتفوی کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان سهامدار را برای یک سال آینده بیمه کرده است.