کلیات
عربستان با نام رسمی عربستان سعودی بزرگترین کشور در غرب آسیا است. این کشور که بخش عمده شبه جزیره عربستان را دربر گرفته است از شمال با عراق، اردن و کویت از سوی شرق با امارات متحده عربی، قطر و خلیج فارس از جنوب خاوری با عمان از سوی جنوب با یمن و از سوی باختر با دریای سرخ هممرز است. جایگاههای مهم دینی مسلمانان همچون کعبه، قبرستان بقیع، مسجد النبی و آرامگاه پیامبر اسلام (ص) در این کشور جای دارد. این سرزمین همواره سکونتگاه دو گروه قومی سامیها که اغلب در عربستان داخلی استقرار داشتند و حامیها که در کرانههای دریای عمان و دریای عرب زندگی میکرده اند بوده است.
جغرافیا
عربستان سعودی با ۲٫۱۴۹ میلیون کیلومتر مربع مساحت، بزرگترین کشور غرب آسیا و دومین کشور وسیع عربنشین پس از الجزایر است. این کشور بیش از ۳۳ میلیون نفر جمعیت دارد که فقط ۱۶ میلیون آنها شهروند این کشور و بقیه از اتباع خارجی هستند. پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ توسط ملک عبدالعزیز پایهگذاری شد. هرچند که جنگها و کشمکشهایی که به تشکیل عربستان منجر شد در سال ۱۹۰۲ با تصرف ریاض، خانه ابا و اجدادی آل سعود، توسط ملک عبدالعزیز آغاز شد.
عربستان سعودی یک پادشاهی مطلقه است که دین اسلام در این کشور متولد شدهاست. عربستان سعودی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام دنیا است. این کشور در حدود یک پنجم کل ذخایر نفتی اثبات شده جهان را در خود جای دادهاست که این ذخایر به شکل عمدهای در استان شرقیه متمرکز شدهاند. نفت ۹۵٪ از صادرات و ۷۰٪ درآمد دولت را تشکیل میدهد.
هر چند اخیراً صادرات غیرنفتی افزایش یافتهاند. ثروت نفت باعث تبدیل این کشور سلطنتی بیابانی به یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا شدهاست. درآمدهای گسترده نفتی سبب مدرنیزه شدن سریع کشور و ایجاد دولت رفاه شدهاست. عربستان همچنین دارای ششمین ذخایر گاز طبیعی بزرگ جهان است. حکومت پادشاهی سعودی در سال ۱۷۵۰ (میلادی) به وسیله محمد بن سعود پایهریزی شد. عربستان از نظر هندسی شبیه یک مستطیل طولانی است به گونهای که طولانیترین قطر طولی این کشور که از خلیج عقبه شروع و تا بندر جده امتداد مییابد، ۲۲۶۰ کیلومتر است و قطر دیگر آن که عرضی است از بندر ظهران در کنار خلیجفارس در شرق شروع و تا بندر جده در کنار دریای سرخ ادامه دارد ۱۲۶۰ کیلومتر است. ربع الخالی که یکچهارم گستره شبه جزیره عرب را تشکیل میدهد، خالی از مردم است.
بلندترین نقطه
عربستان سعودی کوه سوداء با سه هزار و پانصد و پنجاه متر بلندی است. جغرافیدانان، عربستان را بهطور کلی به چهار منطقه و سه ناحیه تقسیم میکنند. ارتفاعات غربی که از خلیج عقبه آغاز و به حجاز و عسیر در جنوب پایان مییابد. منطقه نجد که در مرکز شبهجزیره عربستان است، منطقه احساء که در سواحل جنوبی خلیجفارس قرار دارد و در نهایت منطقه کویری و بیابانی که منطقه قابل توجهی از مساحت این کشور را پوشانده است. اما سه ناحیه عربستان را «تهامه» و «نجد» و «حجاز» نامیدهاند که تهامه از سواحل دریای سرخ تا سرزمین نجران است. ناحیه نجد شامل منطقه وسیعی در مرکزیت عربستان است و کانون شکلگیری فرقه وهابیت و دولت سعودی است و سرانجام ناحیه حجاز که از شمال غربی آغاز و تا جنوب غربی کشور امتداد دارد و شهرهای مقدس مکه و مدینه و نیز بندر استراتژیک جده را دربر گرفتهاست.
آب و هوا
<hr>
آب و هوای این سرزمین، اقلیم بیابانی است. تفاوت دمای شب و روز زیاد است. بیشتر زمینهای آن را ریگستان تشکیل میدهد. اما حدود ۷۵ درصد از این وسعت را بیابانهای خشک و بیآب و علف پوشاندهاند. سه صحرای بزرگ «صحرای نفوذ»، «بیابان دهنا» و «ربعالخالی» مهمترین کویرهای عربستان هستند. دمای هوا در روزهای تابستان بطور متوسط ۴۵ درجه و در شب با اختلاف دمای زیاد نسبت به روز است. در بعضی مناطق کوهستانی حاشیه دریای سرخ و استان عصیر آب و هوا در ۸ ماه از سال نسبتاً مناسب است. اما سرما به ندرت به زیر صفر درجه سلسیوس میرسد. گردشگری عربستان سعودی از بزرگترین قطبهای گردشگری دینی است. به دلیل واقع شدن کعبه در این کشور، بسیاری از مسلمانان جهان، به عربستان سفر میکنند. عمدهترین بازارهای گردشگری عربستان، اندونزی، مصر، ایران و پاکستان است.
فقر سطح فزاینده بیکاری شهروندان
عربستان (حدود ۳۲ درصد) میتواند چالش جدی را برای سازگار شدن اقلیتها با جامعه به وجود آورد. به ویژه گسترش سیاسی بسیار فرتوت و کند این کشور، در حالی که در کشورهایی، چون قطر و بحرین، روند رو به رشدی داشته، از سطح انتظارات مردم عربستان عقب است. دولت عربستان عضو جنبش عدم تعهد است. اما عملاً در طول نیم قرن گذشته متحد جهان سرمایهداری و ایالات متحده آمریکا بودهاست. در جنگ ایران و عراق جانب صدام را گرفت و ۲۵ میلیارد دلار کمک در اختیار صدام قرار داد. اما در جنگ خلیج فارس حمله صدام به کویت را محکوم و جزو ائتلاف آمریکا برای اخراج عراق از کویت شد.
پادشاهی سعودی
حکومت پادشاهی سعودی در سال ۱۷۵۰ (میلادی) به وسیله محمد بن سعود پایهریزی شد. پس از وی ملک عبدالعزیز با پشتیبانی شیخ محمد بن عبدالوهاب، شهر ریاض را به تصرف درآورد. در زمان عبدالعزیز، استان عسیر، تهامه، حجاز، عمان، احساء، قطیف، زیاره، بحرین، وادی الدواسر، الخرج، محمل، وشم، سُدَیر، استان قصیم، المجمعه، منیح، رنیّه و تربة تحت تصرف وهابیان درآمد. سعود بن عبدالعزیز کشورگشاییهای وهابیان را در شبه جزیره عربستان تا خلیج فارس ادامه داد. در زمان ابراهیم بن سعود، عربستان از مصر شکست خورد و طوسون پاشا، فرمانده سپاه مصر، مکه را فتح کرد. اما نتوانست در مدینه پیشروی کند و به قاهره بازگشت. پس از طوسون پاشا، برادرش ابراهیم محمد علی پاشا نجد را گرفت و خود را به درعیه (پایتخت آل سعود) رساند و آن را به محاصره درآورد. این بار نیز مقاومت وهابیان را بار دیگر در هم شکست. دوران فرمانروایی عبدالله بن سعود آل سعود، اوج نفوذ فرهنگ اروپا در عربستان بود تا این که عبدالله بن سعود شکست خورد و به دستور ابراهیم پاشا محکوم به اعدام شد.
نخستین تلاش در زمینه برپایی دوباره فرمانروایی آل سعود توسط مشاری بن عبد الرحمن بن حسن بن مشاری آل سعود بود. پس از وی ترکی بن عبدالله آل سعود، ریاض را اشغال کرد. فیصل بن ترکی بن سعید ایجاد فرمانروایی دوم آل سعود را اعلام نمود. خالد بن سعود بن عبد العزیز آل سعود به فرمانروایی نجد منصوب شد، اما عربها بر وی شوریده، او را از ریاض بیرون کردند. در دوران فرمانروایی عبدالله بن ثنیان بن ابراهیم آل سعود، مصر ارتش خود را از عربستان فراخواند. عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله آل سعود با همدستی قبیله عجمان و سعود به بخش احساء حمله کرد. سعود بن فیصل بن ترکی آل سعود، قطیف را دوباره به سرزمینهای سعودی افزود. عبدالرحمن بن فیصل به درگیری با فرمانروایی آل رشید پرداخت و سرانجام از آنها شکست خورد و فرمانروایی دوم سعودی نیز از بین رفت.
فرمانروایی سوم سعودی را ملک عبدالعزیز بنیان نهاد و از ۱۹۰۲ تا ۱۹۵۳ حکومت کرد. پس از مرگ عبدالعزیز، پسران دیگرش با نامهای سعود بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۵۳–۱۹۶۴) فیصل بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۶۴–۱۹۷۵) و خالد بن عبدالعزیز (۱۹۷۵–۱۹۸۲) و فهد بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۸۲–۲۰۰۵) در پی یکدیگر به پادشاهی رسیدند. فهد بن عبدالعزیز لقب خادم الحرمین الشریفین را برای خود برگزید. وی برای گسترش آیین وهابیت کوشش بسیار نمود و روابط و مناسبات سیاسی با جهان غرب ایجاد کرد. با مرگ فهد، برادرش عبدالله بن عبدالعزیز به پادشاهی عربستان رسید. عبدالله در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۵ میلادی درگذشت و برادر و ولیعهد وی سلمان بن عبدالعزیز آل سعود به پادشاهی رسید.
واحد پول
واحد پول این کشور ریال سعودی است. هر دلار آمریکا تقریباً برابر با ۳٫۷۷ ریال عربستان است؛ هر ریال سعودی حدوداً معادل ۱۰٫۸۰۰ ریال ایران است.
نفت
اقتصاد عربستان سعودی بر پایه نفت خام است. تفاوت اصلی اقتصاد عربستان سعودی با کشورهایی همچون ایران در «ذخایر امنی» است که در اختیار دارد و به راحتی میتواند آنها را به پول نقد تبدیل کند. دولت بر فعالیتهای عمده اقتصادی کنترل دقیق دارد. حدود ۳۵ درصد محصولات عمده داخلی به بخش خصوصی تعلق دارد. حدود ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند. کاهش شدید قیمت نفت در سال ۱۹۹۸ (میلادی) ضربه شدیدی بر اقتصاد عربستان سعودی وارد نمود که سبب شد محصولات عمده داخلی به میزان ۱۱ درصد کاهش یابد و کمبود بودجه به ۳/۱۲ میلیارد دلار برسد.
در سال ۱۹۹۹ (میلادی) به دلیل قیمت پایین نفت، دولت برنامههایی را برای کاهش هزینه آگهی کرد و بخش بیشتری را از اقتصاد به بخش خصوصی سپرد. عربستان سعودی در تولید نفت خام، پالایش نفت، پتروشیمی، سیمان، فولاد، کود شیمیایی و پلاستیک صنعت موفقی داشتهاست.
نخستین امتیاز اکتشاف نفت عربستان در سال ۱۹۳۳ میلادی به شرکت استاندارد اویل کالیفرنیا واگذار شد. در سال ۱۹۴۸ شرکت نفتی سعودی آرامکو متشکل از شرکتهای تگزاکو، استاندارد اویل نیوجرسی و موبیل تشکیل شد. در سال ۱۹۷۵ نفت عربستان ملی شد، ولی آرامکو همچنان در عربستان به عنوان یک مشاور قوی ماندگار شد و حتی در امور دیگر اقتصادی عربستان و برنامههای اجتماعی این دولت دخالت میکرد. تورم
عربستان سعودی با تورم ۵/۱ درصدی کمترین میزان تورم در خاورمیانه را داراست.
کشاورزی
بیشترین محصولات کشاورزی عربستان گندم، جو، گوجه فرنگی، هندوانه، خرما، لیموترش، تخم مرغ و شیر هستند. کمبود آب و رشد سریع جمعیت تلاشهای دولت را برای خودکفایی در زمینه کشاورزی محدود کردهاست.
گردشگری
عربستان بیشترین تعداد گردشگران ورودی در خاورمیانه را داراست، سالانه ۱۸/۲ میلیون نفر به عربستان سفر میکنند. همچنین عربستان از بزرگترین قطبهای گردشگری دینی است، سالانه ۲/۴ میلیون نفر به دلیل واقع شدن مسجد الحرام و مسجد النبی در این کشور، به عربستان سفر میکنند.
سیاست خارجی
دولت عربستان عضو جنبش عدم تعهد است. اما عملاً در طول نیم قرن گذشته متحد جهان سرمایهداری و ایالات متحده آمریکا بودهاست. در جنگ ایران و عراق جانب صدام حسین را گرفت و ۲۵ میلیارد دلار کمک در اختیار صدام قرار داد. اما در جنگ خلیج فارس حمله صدام به کویت را محکوم و جزو ائتلاف آمریکا برای اخراج عراق از کویت شد. با این حال جانب احتیاط را گرفت و از سرنگونی صدام که فضا را برای به قدرت رسیدن شیعیان هموار میکرد حمایت نکرد. دفاع از عربستان و شبه جزیره عربستان و دفاع از عرب و روابط حسن همسایگی از اصول سیاست خارجی عربستان است. در سال ۱۹۳۰ وزارت امور خارجه پایهگذاری شد. در آن سال ۹ نمایندگی بیگانه در عربستان وجود داشت. اکنون ۱۵۷ نمایندگی و سفارتخانه وجود دارد که ۹۸ سفارت در ریاض و ۵۹ کنسولگری در ریاض و جده و ظهران وجود دارند.
در سال ۱۹۲۹، اولین سفارت عربستان در خارج در قاهره بازگشایی شد و تا سال ۱۹۳۶ (۱۳۵۴ قمری) به ۵ سفارتخانه و تا سال ۱۹۵۱ به ۱۸ سفارت افزایش یافت تا اکنون که بیشتر از ۷۷ سفارت و ۱۳ کنسولگری و سه مکتب تجاری وجود دارد.
بانوان در عربستان
دولت سعودی دختران را از آموزش منع نکردهاست و حتی آموزش رایگان نیز برای ایشان در نظر گرفتهاست ولی حضور دختران در آموزشگاهها و مدارس محدود است. بر اساس آمار رسمی دولت سعودی، ۵۵ درصد دانش آموزان دبستان، ۷۹ درصد دانش آموزان راهنمایی و ۸۱ درصد دانش آموزان دبیرستان پسر هستند. دیدگاههای سنتی باعث شده که بسیاری از دختران در سنین پایین مدرسه را ترک کنند. در عربستان سعودی، مدارس و دانشگاههای متفاوت برای دختران و پسران وجود دارد.
حجاب سفر خانمها در سعودی: برداشت علمای حنبلی از حجاب اسلامی، پوشاندن تمام بدن از جمله چهره و دستهاست. پلیس دینی عربستان همواره بر این نوع پوشش زنان نظارت دارد. پوشاندن دستها و چهره برای تمام دخترانی که بیش از ده سال سن دارند و به بلوغ رسیدهاند، اجباری است. در آموزشگاههای سعودی پوشیدن روبنده اجباری است. همچنین علمای حنبلی سفر زنان را بدون همراهی مردی از محارمش ممنوع میدانند. در سعودی این قانون به دقت اجرا میشود و به زنانی که محرمی به همراه ندارند، اجازهٔ بیرون رفتن داده نمیشود. این قانون هم در سفرهای درون کشور و هم در سفرهای برون کشوری انجام میشود.
اقلیتهای دینی
شصت درصد از جمعیت عربستان سعودی را عربهای بومی حنبلی و بیش از چهار میلیون نفر شیعه (دوازده امامی، زیدی و اسماعیلی) هستند که سکونت آنان بیشتر در مدینه النبی (ص)، قوار، قطیف و احساء میباشد.
وضعیت اقتصاد
عربستان سعودی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت دنیا است. این کشور بیشترین ذخایر نفت جهان را داراست که این ذخایر به شکل عمدهای در استان شرقی متمرکز شدهاند. نفت ۹۵٪ از صادرات و ۷۰٪ درآمد دولت را تشکیل میدهد. هر چند اخیراً صادرات غیرنفتی افزایش یافتهاند. نفت باعث تبدیل این کشور به یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا شده است. درآمدهای گسترده نفتی سبب مدرنیزه شدن سریع کشور و ایجاد رفاه شده است. عربستان همچنین دارای ششمین ذخایر گاز طبیعی بزرگ جهان است.
دولت بر فعالیتهای عمدهٔ اقتصادی کنترل دقیق دارد. حدود ۳۵ درصد محصولات عمدهٔ داخلی به بخش خصوصی تعلق دارد. حدود ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند.
عربستان سعودی در تولید نفت خام، پالایش نفت، پتروشیمی، سیمان، فولاد، کود شیمیایی و پلاستیک، صنعت موفقی داشتهاست.
بیشترین محصولات کشاورزی عربستان عبارتند از:: گندم، جو، گوجه فرنگی، هندوانه، خرما، لیمو، تخم مرغ و شیر.
عربستان سعودی بزرگترین قطب گردشگری دینی در جهان است. به دلیل واقع شدن کعبه در این کشور، بسیاری از مسلمانان جهان، به عربستان سفر میکنند.
روابط سیاسی و اقتصادی ایران و عربستان سعودی
روابط ایران و عربستان سعودی به عنوان دو کشور مهم و تأثیرگذار، یکی از مهمترین عناصر تعیینکننده ساختار سیاسی و امنیتی این منطقه به شمار میرود؛ لذا جمهوری اسلامی ایران بر اساس اشتراکات دینی و منافع جهان اسلام، همکاری و همگرایی با کشورهای خلیج فارس را در صدر اولویتهای سیاست خارجی خویش قرار داده، و در این میان روابط ایران و عربستان سعودی به دلیل جایگاه مهم این دوکشور در جهان اسلام از اهمیت ویژهای برخوردار است.
با این حال روابط ایران و عربستان تحت تأثیر برخی عوامل مداخله گر مثل نقش آفرینی قدرت های فرامنطقه ای و نیز تنش هایی سیاسی داخلی به چالش کشیده شده است و در شرایط مطلوبی قرار ندارد.
طبق اعلام رسانههای عربستان ی کاپیتان لیورپول به پیشنهاد وسوسهکننده باشگاه الهلال پاسخ منفی داده است و به هیچ وجه حاضر نیست در تابستان پیش رو راهی لیگ عربستان شود.
کد خبر: ۱۲۸۴۲۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۱/۰۱
الهلال با جدایی نیمار موافقت کرد تا او به صورت قرضی و با قراردادی ششماهه راهی سانتوس شود.
کد خبر: ۱۲۸۴۲۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۱/۰۱
طبق اعلام روزنامه الریاض عربستان نیمار موافقت خود را با جدایی از الهلال اعلام کرده است.
کد خبر: ۱۲۸۳۶۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۷
باشگاه الهلال برای جذب محمد صلاح پیشنهادی نجومی به این ستاره مصری داده است و طبق اعلام رسانههای عربستان ی او موافق حضور در الهلال است.
کد خبر: ۱۲۸۳۵۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۶
باشگاه الهلال برای جذب بهترین فوتبالیست دنیا آماده هزینهای به اندازه ۴ برابر ارزش کل لیگ ایران است.
کد خبر: ۱۲۸۳۴۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۶
نشست رئیس سازمان حج و زیارت و وزیر حج و عمره عربستان درباره خدمات هرچه بهتر به زائران حج تمتع و عمره برگزار و طرفین تفاهم نامه حج ۱۴۰۴ را امضا کردند.
کد خبر: ۱۲۸۳۴۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۶
النصر عربستان برای کسب رضایت اسطوره پرتغالی برای تمدید قرارداد ریخت و پاش تاریخی کرد.
کد خبر: ۱۲۸۳۳۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۵
طبق اعلام روزنامه الریاضیه، باشگاه الهلال نام نیمار را در فهرست تیم برای نیم فصل دوم لیگ حرفهای عربستان قرار نخواهد داد تا زمینه جدایی این بازیکن مهیا شود.
کد خبر: ۱۲۸۳۳۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۵
نبض خبر
تصاویر این نشست را در تابناک میبینید.
کد خبر: ۱۲۸۳۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۳
کایل وایکر که درخواست جدایی از منچستر سیتی را داده است در آستانه حضور در لیگ عربستان قرار دارد.
کد خبر: ۱۲۸۲۹۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۳
مهاجم فرانسوی الاتحاد به خداحافظی از فوتبال در پایان فصل جاری واکنش نشان داد. او همچنین به حمایت از وینیسیوس پرداخت و تاکید کرد که این ستاره برزیلی به توپ طلا خواهد رسید.
کد خبر: ۱۲۸۲۷۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۲
نیمار درحالی ۱۰۱ میلیون یورو دریافت کرده که فقط ۲۴ دقیقه برای الهلال بازی کرده است.
کد خبر: ۱۲۸۲۷۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۲
باشگاه الریاض عربستان برای فروش ابراهیم بایش ستاره عراقیاش به تراکتور، یک میلیون و ۴۰۰ هزار دلار میخواهد.
کد خبر: ۱۲۸۲۷۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۲
جایگزینی نیمار با محمد صلاح مصری یکی از گزینههای موردنظر الهلال در پایان فصل است.
کد خبر: ۱۲۸۲۶۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۲
ورزشگاههای میزبان جام ملتهای آسیا 2027 در عربستان در سه شهر معرفی شد.
کد خبر: ۱۲۸۲۳۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۹
به گزارش کنفدراسیون فوتبال آسیا جام ملتهای آسیا در زمستان 1405برگزار میشود.
کد خبر: ۱۲۸۲۰۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۸
طولانیترین سیستم قطار بدون راننده جهان اکنون بهطور کامل در عربستان سعودی فعال است.
کد خبر: ۱۲۸۱۹۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۷
طبق اعلام روزنامه الوطن پرسپولیس و الاتحاد عربستان بر سر جذب هافبک تاجیک که قیمتش ۶۰۰ هزار دلار است در رقابتاند.
کد خبر: ۱۲۸۱۸۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۷
روزنامه عربستان ی مدعی شد محمد صلاح در صورت جدایی از لیورپول راهی الاهلی میشود.
کد خبر: ۱۲۸۱۶۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۶
طبق ادعای مارکا محرومیت احتمالی وینیسیوس نمیتواند در سوپرجام اسپانیا اعمال شود و او با رئال راهی عربستان خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۸۱۴۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۵