کلیات
یوسف پیامبر نام یک مجموعه تلویزیونی پیرامون زندگی حضرت یوسف به کارگردانی فرجالله سلحشور است. نخستین قسمت این سریال ۴۵ قسمتی جمعه ۷ تیر ماه ۱۳۸۷ ساعت ۲۲ پخش شد.
در سریال یوسف پیامبر مصطفی زمانی، کتایون ریاحی، محمود پاک نیت، جعفر دهقان، عباس امیری، جهانبخش سلطانی، رحیم نوروزی، مهوش صبرکن، الهام حمیدی، پروانه معصومی و لیلا بلوکات و مهدی منصورکوهی به ایفای نقش پرداختهاند.
شخصیت های مهم فیلم
در این مجموعه مصطفی زمانی ایفاگر نقش یوسف است و نقش پدرش یعقوب را محمود پاک نیت ایفا میکند. شخصیت زلیخا که در حین مراحل فیلمبرداری بازیگر آن انتخاب شد را کتایون ریاحی و نقش عزیزمصر پوتیفار هم جعفر دهقان بازی کردهاند.
نسخه سینمایی
برای این سریال نسخه سینمایی هم تهیه شده که برای حضور در جشنوارههای داخلی و خارجی استفاده شد. این سریال با کیفیت HD و ۱۰۸۰ پیکسل از شبکه تماشا در دی ماه سال ۹۶ و در فروردین ماه سال ۹۸ با کیفیت HD از شبکه قرآن پخش شد.
داستان فیلم
زمانی که یعقوب، مردمان بنیاسرائیل را به معبود یگانه عالم فرا خوانده و از پرستش خدایان سرد و سنگی انذار میدهد؛ خداوند، پیامبر بعدی را در نسل او قرار داده و یوسف را به وی عطا میکند که در حسن و جمال، بینظیر است. یوسف در کودکی رؤیای عجیبی میبیند؛ رؤیایی که در آن خورشید و ماه و ۱۱ ستاره برای او به سجده میافتند. یعقوب که این رؤیای عظیم را میشنود؛ به او توصیه میکند تا آن را از برادران خود پنهان کند. پس از چندی، برادران یوسف که به علاقه پدرشان نسبت به یوسف رشک میورزیدند، او را به چاه میاندازند و پس از مدتی کاروانی اورا از چاه در آورده و به عزیز مصر پوتیفار میفروشند و پوتیفار اورا به عنوان کنیز به همسرش زلیخا هدیه میدهد، اما وقتی زلیخا از او خواست با او وارد بستر شود یوسف فرار کرد، اما پوتیفار فرا میرسد و تمام تقصیرات گردن یوسف میافتد یوسف به زندان میرود و هشت سال آنجا میماند، اما به واسطهی یکی از دوستان خود در زندان که مدتها پیش آزاد شده و پادشاه مصر آمنحوتب خدمت میکند و به کمک قدرت تعبیر خواب خوابِ فرمانروا را تعبیر کرده و با خردِ خود به یکی از عزیزان فرمانروا تبدیل شده و عزیز مصر میشود؛ اما خداوند که اراده فرموده تا به واسطه یوسف، مردم را به راه نجات و هدایت دعوت نماید؛ او را از پستی چاه رهانیده و بلندی مقام و مرتبت عطا مینماید .. سرانجام پس از سالها دوری او با کمک خداوند جوانی را به زلیخا باز گردانده و با او ازدواج میکند؛ و بالاخره پس از سی و چند سال دوری پدرش را پیدا کرده و او را به کنار خود میبرد.
هزینه ساخت
مدیر سابق روابط عمومی این سریال در پی اختلاف با کارگردان و تهیهکننده آن فرجالله سلحشور گفت که کل مبالغ هزینه شده برای ساخت این سریال بیش از ۱۲ میلیارد تومان بودهاست؛ که ۶ میلیارد تومان آن توسط صداوسیما و بقیه توسط شهرداری تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت اقتصاد و دارایی پرداخت شدهاست کارگردان سریال (فرجالله سلحشور) با حضور در شبکه جهانی جام جم ۳ ضمن تکذیب ادعای مدیر سابق روابط عمومی این سریال گفت: مجموع هزینههای ساخت این سریال حدوداً ۷ میلیارد تومان بودهاست.
تولید و پخش
به گفته سلحشور طرح اولیه مجموعه یوسف پیامبر (ع) در دوازدهم فروردین ۷۶ نوشته شده و در همان سال خلاصه ۲۸ قسمتی سریال در ۲۸ صفحه تقدیم شبکه ۲ شد که مسکوت ماند. اما از ابتدای سال ۷۹ به درخواست علی لاریجانی٬ رییس وقت سازمان صداوسیما تحقیق و نگارش و تولید آن آغاز شد. در نگارش فیلمنامه که ۴ سال به طول انجامید٬ علاوه بر منابع مکتوب، از نظرات علمای معاصر نیز استفاده شده است. ناصر غریبشاه، دکتر محمد قاسمی، علی دارور (مترجم و محقق) و محمد لنکرانی، سلحشور را در نگارش فیلمنامه یاری دادند. همچنین منصور براهیمی (استاد ادبیات نمایشی) به عنوان مشاور فیلمنامه و جمال شورجه به عنوان مشاور کارگردانی وی را همراهی کردند.
فیلمبرداری مجموعه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۳ در شهرک سینمایی دفاع مقدس آغاز و طی ۳۲ ماه و حدود دو سال و هشت ماه در روزهای پایانی سال ۸۵ به پایان رسید و اولین قسمت آن جمعه ۷ تیر ماه ۱۳۸۷ ساعت ۲۲ از شبکه اول سیما به نمایش درآمد.
دکورهای مجموعه
دکورهای مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر که طراحی آن بر عهده مجید میرفخرایی و فرهاد علیزاده آهی بود٬ در کنار یک رودخانه به مساحت ۲۷ هزار متر ساخته شده است. این رودخانه و این زمین در منطقهای در نزدیکی حرم امام خمینی در شهرک سینمایی دفاع مقدس واقع شده است. البته نماهای داخلی کاخهای مصر، زندان و دیگر بخشهای اثر در سولههای فرهنگ سرای خاوران ساخته شد. شهر فدان، شهر کنعان و معبد ایشتار که در قسمتهای اولیه به نمایش درآمدند هم در همین شهرک سینمایی دفاع مقدس ساخته شدهاند.
هزینه
موضوع هزینههای تولید مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر (ع) از همان ابتدای پخش در بین محافل رسانهای و فرهنگی با حاشیههای بسیاری همراه بود. در حالی که منابع مختلف هزینه آن را رقمهایی مانند ۱۰، ۱۲ و حتی ۱۴ میلیارد تومان عنوان میکردند٬ فرج الله سلحشور تهیه کننده این مجموعه رقم قرارداد آن با صدا و سیما را ۶ میلیارد و چهارصد میلیون عنوان کرد که بعدها ۳۰۰ میلیون تومان هم سیدمحمدخاتمی رییس جمهور وقت به این پروژه کمک کرد و همچنین کمکهای کمی هم از منابع مختلف که در کل بودجه ساخت این مجموعه را به ۷ میلیارد تومان رساند.
تجلیلها
در اواخر بهمن ماه سال ۱۳۸۸، در آیین اختتامیه بخش تجلی اراده ملی جشنواره فیلم فجر، با حضور معاون وقت امور سینمایی از فرج الله سلحشور به خاطر ساخت مجموعه "یوسف پیامبر (ع) " تجلیل شد. سلحشور هنگام دریافت جایزه، یوسف را نتیجه زحمات علمای دین دانست و جایزه خود را به حوزه علمیه قم تقدیم کرد. همچنین پس از تولید مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر، سلحشور و دیگر عوامل این سریال با رهبر جمهوری اسلامی ایران دیدار کرده و مورد تقدیر وی قرار گرفتند.
استقبال بین المللی
تا کنون شبکههای تلویزیونی آیفیلم عربی، شبکه بینالمللی الکوثر، جام جم، الولایه، الاعلام العراقی (شبکه رسانهای عراق)، الفرات (عراق)، دیالی (عراق)، عراق المستقبل، آینس جمهوری آذربایجان، المنار (لبنان)، دراما المصریه (مصر)، اوسکار دراما (مصر)، میلودی (مصر)، تایم میکس (مصر)، کاریو دراما (مصر)، دنیا الفضائیه (سوریه)، نسمه تی فی (تونس) و شبکههای تلویزیونی کشورهای بحرین، تاجیکستان، پاکستان، افغانستان اقدام به خرید و پخش آن کردهاند. به گفته سازمان صدا و سیما این مجموعه در شصت کشور جهان بیننده دارد.
این مجموعه به یکی از پربینندهترین مجموعههای تلویزیونی در ایران تبدیل شد و پخشهای مجدد آن نیز با استقبال بالایی روبرو بود. گزارشهایی از مصر، عراق، تاجیکستان، آذربایجان تاجیکستان... نیز از استقبال بالای مردم این کشورها حکایت دارند.
برخی انتقادها
برخی منتقدین مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر را از نظر فنی در سطحی پایین ارزیابی کرده و دیالوگهای آن را ضعیف و میزانسن تئاتری توصیف کردند. همچنین آنها بازیهای بازیگران را سرد و بیروح و نحوه اجرا و ساختار فیلمنامه را ضعیف ارزیابی کردند.
حسین رحیمزاده، مدیرگروه معارف شبکه یک سیما مدعی شد کارشناسان مرکز پژوهشها نظرات خود درباره فیلمنامه را با سلحشور در میان گذاشتهاند، اما سلحشور بر اساس سلیقه شخصی عمل کرده است. آیت الله سبحانی نیز به نمایش چندهمسری حضرت یعقوب و ازدواج همزمان با دو خواهر اعتراض کرد و گفت که این مجموعه بر اساس «اسرائیلیات» ساخته شده است.
بهمن شریفزاده مدیر گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سردبیر فصلنامه نقد گفت: از نظر وی چهرهپردازی معمولی و عاری از معنویت خاص و ویژه برای یعقوب به عنوان پیامبر خدا اشکال دیگری است که میتوان بر این مجموعه وارد دانست.
پررنگ بودن عشق زلیخا به یوسف در مقایسه با یعقوب نبی و همچنین شهادت یک کودک بر بیگناهی یوسف در برابر زلیخا، امتناع زلیخا برای دیدار و سختگیری وی برای ازدواج با او و همچنین صحنههای رویارویی برادران با یوسف از دیگر انتقادات مطرح شده بر این مجموعه بود که منتقدان آن را فاقد مستندات تاریخی میدانستند.
تبرئه از اتهام سرقت ادبی
پس از نمایش این مجموعه تلویزیونی فرج الله سلحشور کارگردان و نویسنده این مجموعه به سرقت ادبی فیلمنامه متهم شد. در ۱۵ فرودین ۱۳۸۹ شعبه ویژه رسیدگی به جرایم کارکنان دولت او را به جرم سرقت ادبی از طریق رونویسی فیلمنامه مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر از مجموعه کتاب و فیملنامه دوجلدی «یوسف صدیق» اثر شهابالدین طاهری به ۳ سال حبس و پرداخت جریمه ۱٫۵ میلیارد تومانی محکوم کرد که با بررسی مجدد در دادگاه تجدید نظر، این اتهام مردود دانسته شده و حکم برائت وی صادر شد.
کد خبر: ۱۲۴۸۰۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۴
نبض خبر
تصاویری از شبکه هفت ترکیه پخش شده که در حال پخش سریال یوسف پیامبر است. این سریال فرج الله سلحشور از زمان نخستین پخش، در کشورهای منطقه مورد توجه قرار گرفته بود و ظاهراً این توجه ادامه دارد. این تصاویر واکنش برانگیز را در تابناک میبینید.
کد خبر: ۱۲۰۶۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۳
کد خبر: ۱۱۷۹۳۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۶
کد خبر: ۱۱۷۱۷۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۹