کلیات

سلامت روان یکی از ابعاد سلامتی بنا به تعریف سازمان بهداشت جهانی و در عین حال بخش مغفولی از سلامت در جامعه است، چرا که هنوز انگ و تبعیض در مورد اختلالات روانپزشکی و اطلاعات نادرست در جمعیت عمومی شایع است.

مطالعه بار بیماری‌ها در ایران و جهان نشان می‌دهد که اختلالات روانپزشکی از دلایل عمده سال‌های از دست رفته عمر به دلیل بیماری و ناتوانی هستند. طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، یک نفر از هر چهار نفر در طول زندگی خود به یکی از اختلالات روانپزشکی مبتلا می‌شود.

تعریف

سازمان بهداشت جهانی ، بهداشت روانی را اینگونه تعریف می‌کند: "بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت قرار دارد و بهداشت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش‌های روانی و جسمی ، بهداشت به معنای نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست.

بهداشت روانی افراد متاثر از عوامل متعددی است، اگر چه این عوامل به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار می‌گیرند ولی در واقع این موضو ع چند وجهی متاثر از یکدیگر است. بدین معنی که افراد به علت شرایط محیطی یا عوامل فردی تعادل و آرامش روحی شان دچار تغییراتی می‌شود و هر چه شدت این عوامل زیادتر باشد، تاثیر و تهدیدش بیشتر خواهد بود. عواملی همچون : "عدم برآورده شدن نیازهای اولیه، ناکامی، استرس، یادگیری، مسائل اجتماعی و رسانه های جمعی و... از عمده ترین تاثیرگذاران بر بهداشت روانی هستند.

وضعیت اختلالات روانی در ایران

در ایران طبق پیمایش ملی سلامت روان در سال ۸۹ و ۹۰ میزان شیوع اختلالات روانی ۲۳.۲۶ درصد گزارش شده است که اختلال‌های افسردگی و اضطراب بیش‌ترین شیوع را داشته است. یافته­های پژوهشی نشان می‌دهد که ۳/۸۴ درصد بیماران روانی در نخستین اقدام برای درمان بیماری خود به پزشکان عمومی مراجعه می‌کنند.

از طرفی فقط %۳۴/۵ بیماران به وسیله‌ی پزشکان عمومی مورد بررسی قرار گرفته اند. نکته مهم آن که میانگین فاصله زمانی میان بروز نخستین نشانه‌های بیماری تامراجعه به نخستین در مانگر ۲/۲+۰۸/۴ سال و میانگین فاصله زمانی میان بروز نخستین نشانه‌های بیماری تا مراجعه به روانپزشک یا مرکز روانپزشکی ۶/۳+۴/۵ سال بوده است.

  مراجعه به سرویس‌های خدماتی بهداشت و درمان به دلیل اختلال‌های روانی به دلایلی، بسیار کم‌تر از بیماری‌های جسمانی صورت می‌پذیرد که یکی از این دلایل انگ بیماری و دیگری ماهیت این اختلال ها، باور‌های سنتی و عدم دسترسی به این خدمات می‌باشد در کشور‌های در حال توسعه گاهی تا ۹۰ در صدمبتلایان از درمان محروم می‌مانند.

هرچند در حال حاضر امکان درمان موفق اختلالات روان پزشکی وجود دارد تنها درصد کمی از افراد نیازمند خدمت، فقط ابتدایی‌ترین درمان‌ها را دریافت می‌کنند. ادغام خدمات سلامت روان در نظام مراقبت‌های سلامت مناسب‌ترین روش جبران شکاف بین خدمات موجود و خدمات مورد نیاز جامعه است.