کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزد‌های تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شورا‌های شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
مرور روزنامه‌های دوشنبه ۱۷ اردیبهشت
پرونده ادامه دار روحانی- شورای نگهبان ، «وعده صادق» به روایت سرلشکر، افزایش احتمال توقف جنگ در غزه، پرواز دیپلمات‌ها به ایران، گیشه؛ مست مولانا، تحولات شهرداری تهران از ماجرای پارک لاله تا قرارداد با چین، سیلاب هدررفت آب و اشتباه بزرگ آمریکا در منطقه و اعتراضات دانشجویی و تغییر معادلات انتخابات آمریکا، از مواردی است که موضوع گزارش‌های خبری و تحلیلی روزنامه‌های امروز شده است.
کد خبر: ۱۲۳۵۷۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۷
سایت حسن روحانی به اظهارات امروز سخنگوی شورای نگهبان درباره علت ردصلاحیت رئیس جمهور سابق در انتخابات مجلس خبرگان واکنش نشان داد.
کد خبر: ۱۲۳۵۶۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۶
نشست خبری هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان امروز یکشنبه (۱۶ اردیبهشت) برگزار شد.
کد خبر: ۱۲۳۵۵۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۶
سخنگوی حزب اعتدال و توسعه گفت: این رویه را یک آفتی برای دستگاه‌های نظارتی من جمله شورای نگهبان می‌بینم که اگر از جریان نقد و نقادی بخواهند عامدانه فاصله بگیرند ضربه‌ای بر شاکله نه تنها شورای نگهبان ، بلکه بر شاکله نظام و کشور وارد خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۳۵۴۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۵
فعال سیاسی گفت: رهبری در سال‌های دور در مورد آقای روحانی گفته بودند که آقای روحانی جزو عقلای کشور است. چطور ممکن است آدم عاقل رد صلاحیت شود؟ اینکه به هرحال سال‌های سال در سمت نماینده رهبری در شورای عالی دفاع، شورای ریاست ملی، نمایندگی مجلس، دو دوره ریاست جمهوری بوده، به نظرم منطقی نیست که ردصلاحیت شده باشد.
کد خبر: ۱۲۳۵۲۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۴
حسن روحانی با گذشت ۵۲ روز از نامه خود به شورای نگهبان و عدم دریافت مستندات مکتوب دلایل ردصلاحیت در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری، نامه دیگری به این شورا ارسال کرد.
کد خبر: ۱۲۳۵۲۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۳
«اگر داوری شورای نگهبان مورد تردید قرار بگیرد، به جمهوریت و اسلامیت ما ضربه وارد خواهد شد. مجلس اقلیت، دولت اقلیت و خبرگان اقلیت به نفع کشور و نظام نیست. به همین جهت باید احساس مسئولیت کنیم، ساکت ننشینیم و مردم را به مشارکت در همه امور و پشتیبانی از نظام و کشور تشویق کنیم.»
کد خبر: ۱۲۳۴۹۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۲
حسن روحانی در جلسه دوره‌ای خود با وزیران و معاونان رئیس‌جمهور در دولت‌های یازدهم و دوازدهم که دیروز برگزار شد، با تبریک روز کارگر و معلم به این دو قشر مهم جامعه، راه‌حل مشکلات کشور را مشارکت مردم در همه زمینه‌ها عنوان کرد و گفت: وقتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی به نظر مردم اعتنا نمی‌کنیم، آنها در مسائل اقتصادی و سیاسی حامی ما نخواهند بود. باید مشارکت واقعی در همه زمینه‌ها داشته باشیم. مگر قدرتی غیر از مردم داریم؟
کد خبر: ۱۲۳۴۹۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۱
غضنفرآبادی گفت: ابهامات شورای نگهبان در لایحه حجاب را برطرف کردیم.
کد خبر: ۱۲۳۳۹۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۰۶
دبیر شورایعالی هماهنگی اقتصادی سران قوا در سفر به قم با اعضای شورای نگهبان دیدار و گفت‌وگو کرد.
کد خبر: ۱۲۳۲۷۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۱
مجمع تشخیص مصلحت نظام، بندی از ماده ۳ لایحه برنامه پنج‌ساله هفتم اختلافی میان مجلس و شورای نگهبان را که به کمیسیون اقتصادی مجمع ارجاع شده بود، بررسی کرد و آن را حتی با اصلاحات انجام شده به مصلحت ندانست.
کد خبر: ۱۲۳۲۵۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۳۰
عضو حقوقدان شورای نگهبان اظهار کرد: رژیم صهیونیستی نوعی مصونیت و امنیت را برای خودش فرض کرده بود مبنی بر اینکه کسی نمی‌تواند به منافع آنها تعرضی بکند یا به جنایت‌هایی که مرتکب می‌شوند پاسخ دهد، اما اقدام شب گذشته جمهوری اسلامی ایران این سد را شکست و اگر رژیم صهیونیستی بخواهد به جنایت‌هایش ادامه دهد، کشورها می‌توانند برای تنبیه متجاوز اقداماتی که لازم است را انجام دهند.
کد خبر: ۱۲۳۱۹۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
شورای نگهبان با صدور بیانیه‌ای از اقدام نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حمله موفق به مواضع رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های فلسطین اشغالی قدردانی کرد.
کد خبر: ۱۲۳۱۸۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس جزئیات آخرین ایرادات و ابهامات شورای نگهبان نسبت به لایحه حجاب و عفاف را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۲۳۱۱۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۲
محمد مهاجری در یادداشتی خطاب به رئیسی نوشت: شما رئیس جمهور خوبی نیستید. این را نه فقط خیل مردمی که صدها وعده وقول عمل‌نشده شما را شنیدند، که حتی بعضی از دولتی‌ها هم می‌گویند.
کد خبر: ۱۲۳۰۹۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۱
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی از ارسال لایحه عفاف و حجاب به شورای نگهبان تا هفته آتی خبر داد.
کد خبر: ۱۲۳۰۹۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۱
مجلس شورای اسلامی برای تامین نظر شورای نگهبان ، این هفته ایرادات وارده به لایحه برنامه هفتم توسعه را بررسی و اصلاح می‌کند.
کد خبر: ۱۲۳۰۵۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
نوه امام خمینی(س)، با اشاره به اینکه پروژه علمی آیت‌الله موسوی بجنوردی «فقه معطوف به قانون» بود، گفت: فقه باید بتواند مبدل به قانون شود؛ اگر نتواند مبدل به قانون شود، در جامعه امروز نمی‌تواند اجرا شود. کما اینکه بسیاری از موارد هم نشده است. من معتقدم مرحوم آقای بجنوردی در فضای علمی ما چنین جایگاهی داشت. یعنی ایشان در فضایی بود که «فقه معطوف به قدرت» و «فقه معطوف به قانون» را پیگیری می‌کرد.
کد خبر: ۱۲۳۰۵۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
سخنگوی شورای نگهبان گفت: ایستادن در کنار مردم فلسطین و مبارزه با رژیم اشغالگر قدس افتخار ملت ایران است.
کد خبر: ۱۲۳۰۴۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۸
سخنگوی شورای نگهبان نوشت: حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران نقض فاحش کنوانسیون روابط دیپلماتیک ۱۹۶۱ است.
کد خبر: ۱۲۲۹۹۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۴
