کلیات
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شوراهای شهر و روستا را بر عهده دارد.
شورای نگهبان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های نظارتی در جمهوری اسلامی ایران است که تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیش از اجرا نیاز به توشیح و تأیید این شورا دارند؛ الزامی که اتخاذ شده تا از بروز هر گونه مغایرت میان قوانین مجلس شورای اسلامی با موازین شرع و قانون جلوگیری شود. این شورا همچنین وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای تمامی انتخابات‌های سراسری کشور به غیز از انتخابات شوراهای شهر و روستا را بر عهده دارد.
تعداد اعضاء
این شورا از دوازده عضو تشکیل شده‌است که شش عضو از این دوازده تن فق‌هایی هستند که با حکم رهبر انقلاب عزل و نصب می‌شوند و شش عضو دیگر حقوقدانانی هستند که با معرفی رئیس قوه قضاییه و رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. دبیر شورای نگهبان بالاترین مقام رسمی این شورا است؛ مقامی که در حال حاضر در اختیار آیت الله احمد جنتی است.
دوره انتخابات اعضاء
مطابق اصل نود و دوم قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌شوند.
تاریخچه
شورای نگهبان در ایران محدود به دوران انقلاب اسلامی نیست و سابق بر آن نیز در عصر مشروطه با کمی تفاوت فعالیت خود را آغاز کرده بود. به عبارتی از هنگام تشکیل مجلس قانون گذاری در ایران به موجب اصل دوم قانون اساسی مشروطه مقرر گردید: «در هر عصری از اعصار هیاتی که کمتر از پنج نفر نباشد از مجتهدین و فق‌های متدینین که مطلع از مقتضیات زمان هم باشند به این طریق که علمای اعلام و حجج اسلام مرجع تقلید شیعه اسامی بیست نفر از علماء که دارای صفات مذکوره باشند معرفی به مجلس شورای ملی بنمایند پنج نفر از آنها را یا بیشتر به مقتضای عصر اعضای مجلس شورای ملی بالاتفاق یا به حکم قرعه تعیین نموده به سمت عضویت بشناسند تا موادی که در مجلس عنوان می‌شود به دقت مذاکره و غور رسی نموده هر یک از آن مواد معنونه که مخالفت با قواعد مقدسه اسلام داشته باشد طرح و رد نمایند که عنوان قانونیت پیدا نکند و رأی این هیئت علماء در این باب مطاع و بتبع خواهد بود و این ماده تا زمان ظهور حضرت حجة عصر عجل الله فرجه تغییرپذیر نخواهد بود.»
پس از سقوط نظام مشروطه سلطنتی در ایران، بحث درباره نگارش قانون اساسی جدید آغاز شد. از آنجایی که نویسندگان پیش‌نویس قانون اساسی، عموماً از تحصیل‌کردگان در کشور فرانسه و متأثر از سنت حقوقی آن کشور بودند، برای نظارت بر انطباق قوانین با قانون اساسی، نهادی مشابه شورای قانون اساسی فرانسه تأسیس کرده و آن را «شورای نگهبان قانون اساسی» نامیدند. این عنوان در مجلس خبرگان قانون اساسی به شورای نگهبان تغییر
کرد و در متن کنونی قانون اساسی نیز هیچ‌کجا تحت عنوان شورای نگهبان قانون اساسی از آن یاد نشده‌است.
وظایف شورا
نخستین وظیفه شورای نگهبان، نظارت بر تدوین قوانین در مجلس شورای اسلامی است. این شورا وظیفه دارد که هر قانون تصویب شده در مجلس را با قانون اساسی و قوانین شرعی اسلام مطابقت دهد که در صورت مطابقت داشتن، لایحه یا طرح مجلس را تأیید می‌کند. در صورت عدم مطابقت، آن لایحه یا طرح به مجلس برگردانده می‌شود تا مجلس اصلاحات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی کند. در صورت پافشاری مجلس بر نظر خود، طرح یا لایحه مورد نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده می‌شود.
دومین وظیفه شورا نظارت استصوابی بر کلیه انتخابات کشور است.
وظایف شورای نگهبان و تفکیک قوا
یکی از شروط اساسی در نظام‌های مردم سالار اصل تفکیک قوا است. به موجب این اصل حکومت به شاخه‌های مستقلی تفکیک و تقسیم می‌شود که حیطه مسئولیت و اختیارات مشخص و مستقلی از هم دارند. شاخه‌های مختلف یک حکومت معمولاً به صورت قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه می‌باشند. اگرچه رعایت اصل تفکیک قوا ممکن است فرایند تصمیم‌گیری و اجرا را در کشور کندتر کند، ولی در عوض موجب تثبیت حاکمیت مردم و جلوگیری از استبداد می‌شود.
مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دو نوع مسئولیت و اختیار؛ قانون‌گذاری و قضاوت، برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده‌است. در بخش اختیارات مقننه، مطابق اصل ۹۴ قانون اساسی، شورای نگهبان، اختیار تصویب یا رد مصوبات مجلس شورای اسلامی را دارا است. به علاوه مطابق اصل ۹۳ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان، قانونی نخواهد بود.
در بخش اختیارات قضایی، مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، این شورا وظایف دادگاه قانون اساسی را دارا است. زیرا طبق این اصل، وظیفه تفسیر قانون اساسی به این شورا واگذار شده‌است.
در بخش اختیارات انتخاباتی نیز طبق ماده ۹۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‌پرسی را بر عهده دارد که این نظارت از نوع نظارت استصوابی است.
اعضا
همانطور که اشاره شد اعضای شورای نگهبان را ۶ عضو فقیه در کنار ۶ عضو حقوقدان شکل می‌دهند. در حال حاضر فق‌های شورای نگهبان عبارت هستند از: احمد جنتی (دبیر)، مهدی شب‌زنده‌دار جهرمی، صادق آملی لاریجانی، محمدرضا مدرسی‌یزدی، محمد یزدی و مرحوم محمد مومن که اوایل اسفندماه سال ۹۷ درگذشت.
حقوقدانان شورا نیز عبارت هستند از: نجات‌الله ابراهیمیان، سام سوادکوهی‌فر، محسن اسماعیلی، سید فضل‌الله موسوی، عباسعلی کدخدایی و سیامک ره‌پیک.
در مورد شورای نگهبان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
شورای نگهبان به مناسبت روز بزرگداشت قانون اساسی که مصادف با سالروز تصویب قانون اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۸ است، بیانیه‌ای صادر کرد.
کد خبر: ۱۲۷۵۴۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۱۲
رئیس و دبیر ستاد انتخابات کشور به منظور فراهم شدن امکان برگزاری انتخابات میان دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا با اعضای حقوقدان شورای نگهبان و رئیس کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس دیدار کردند.
کد خبر: ۱۲۷۳۹۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۰۵
رئیس اتاق بازرگانی ایران نامه ای خطاب به آیت الله جنتی، دبیر شورای نگهبان نوشت.
کد خبر: ۱۲۷۱۰۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۲۱
در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی و در مصوبه‌ای، مجازات نمایندگان متخلف تشدید شد.
کد خبر: ۱۲۶۸۷۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۰۹
در بیانیه مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده است: مجمع تشخیص مصلحت نظام طبق رویه خود فارغ از فضاسازی‌های رسانه‌ای و صرفاً بر اساس مباحث دقیق کارشناسی و ملاحظه مصالح عالی کشور مبادرت به اخذ تصمیم نموده و همگان را به رعایت دقت و انصاف در بیان مواضع دعوت می‌نماید.
کد خبر: ۱۲۶۸۵۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۰۸
نبض خبر
«من را برای انتخابات مجلس رد صلاحیت کرده بودند اما اگر دید باز رهبری نبود من را هم حذف کرده بودند، باید جذب کنیم و نه حذف.» این سخنانی است که مسعود پزشکیان چندین نوبت گفته و بالاخره واکنش سخنگوی شورای نگهبان را داشته است و طحان نظیف در واکنش این موضع گیری امروز گفت: «رییس جمهور 5 بار در انتخابات مجلس ثبت نام کردند و تایید صلاحیت شدند و همچنین در انتخابات ریاست جمهوری هم تایید شدند این گونه اظهارنظرها در رسانه ها موضوعیت ندارد.» این گزاره خبری که توضیحی در زمینه این رفتار ندارد را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۶۶۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۲۸
سخنگوی شورای نگهبان معتقد است: انجام اقداماتی در عرصه‌های قانون‌گذاری، سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری ضرورت دارد تا حکمرانی قانونمند، فضای مجازی را تبدیل به فرصتی برای پیشرفت اقتصادی و فرهنگی کند.
کد خبر: ۱۲۶۲۴۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۰۷
«باید از آرا و دیدگاه نمایندگان در تدوین لایحه استفاده کرد و خواسته آنها را در لایحه مورد توجه قرار داد که این شرایط سبب خواهد شد سایر لوایح با سرعت بیشتری تدوین شده و رفت و برگشت کمتری درباره طرح‌ها و لوایح بین شورای نگهبان و مجلس و در نهایت مجمع تشخیص مصلحت نظام شکل بگیرد.»
کد خبر: ۱۲۵۹۵۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۴
جملات عجیبی از یکی از نمایندگان مجلس نقل شده که جای حیرت دارد، به نظر می رسد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت ها می بایست نگاهی هم به اظهارات خطرناک در بستر نمایندگی داشته باشد.
کد خبر: ۱۲۵۶۱۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۶
یک حقوقدان در واکنش به ایراد شورای نگهبان نوشت: در این لایحه به نیروی انتظامی اجازه بازداشت زنان بی‌حجاب و بدحجاب و انتقال آنها به مقرهای نیروی انتظامی داده شده و آمده بود زنان بی حجاب یا بد حجابی که هویت‌شان نامعلوم است یا بنایی به همکاری در این خصوص ندارند، دلالت شوند به مقر نیروی انتظامی. به گفته کریم معصومی، نماینده مجلس شورای نگهبان به این مصوبه ایراد گرفته است که نیروی انتظامی در این قبیل موارد مجاز به دستگیری و بازداشت افراد نیست.
کد خبر: ۱۲۵۵۳۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۱
درباره لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص کاهش ساعات اداری و افزایش تعطیلی آخر هفته، هیئت عالی و شورای نگهبان در خصوص جزئیات آن ایراداتی داشتیم؛ هنوز مجلس دوازدهم درباره این مصوبه اصلاحاتی اعمال نکرده است.
کد خبر: ۱۲۵۱۵۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۳
اعتبارنامه رئیس‌جمهور منتخب مردم، دکتر مسعود پزشکیان در جلسه امروز شورای نگهبان به امضای اعضا رسید و به دفتر رهبر معظم انقلاب تقدیم شد.
کد خبر: ۱۲۴۹۷۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۳
سخنگوی شورای نگهبان گفت: انتخابات هیات‌رئیسه سال جدید شورای نگهبان در جلسه اخیر این شورا برگزار شد و اعضای سابق هیات‌رئیسه برای یک سال آینده ابقا شدند.
کد خبر: ۱۲۴۸۵۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۷
در این جلسه دبیر و اعضای شورای نگهبان به رئیس‌جمهور منتخب تبریک گفتند و برای ایشان در انجام این مسئولیت خطیر آرزوی موفقیت کردند و اعضای شورا و رئیس‌جمهور منتخب در خصوص مسائل مختلف کشور گفتگو و تبادل نظر کردند. در این جلسه بر این نکته تاکید شد که اکنون آقای دکتر پزشکیان رئیس‌جمهور همه مردم ایران هستند و همه دستگاه‌ها و نهاد‌ها باید برای اداره کشور همکاری لازم را با ایشان داشته باشند.
کد خبر: ۱۲۴۷۳۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۰
سخنگوی شورای نگهبان خبر داد
سخنگوی شورای نگهبان خبر داد که رئیس‌جمهور منتخب در جلسه امروز شورای نگهبان حضور یافت و بر ضرورت همکاری و همدلی بین دو نهاد ریاست‌جمهوری و شورای نگهبان برای پیشرفت ایران اسلامی تاکید شد.
کد خبر: ۱۲۴۷۳۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۰
مرور روزنامه‌های چهارشنبه ۲۰ تیرماه
چرا روند انتقال دولت با کندی انجام می شود؟ کابینه‌ای برای عدالت وآزادی ، پیام پوتین به ناتو، نخستین دستور پزشکیان صادر شد، تشریح کابینه در جمع کارآفرینان، پیامِ تراز نظام و برخوردهای ناتراز، دست یاری داخلی‌ها به رئیس دولت چهاردهم، ضرب‌الاجل «جمعه» دموکرات‌ها برای کنار رفتن بایدن، آينده روشن بازار مسكن و چرا نمی‌توان رأی پزشکیان را قومیتی دانست؟ از مواردی است که موضوع گزارش های خبری و تحلیلی روزنامه های امروز شده است.
کد خبر: ۱۲۴۷۲۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۰
سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه «مسؤولیت شورای ۳ نفره قیدشده در اصل ۱۳۱ قانون اساسی با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به پایان رسید»، اعلام کرد: با توجه به اینکه بر اساس قانون انتخابات دوره ۴ ساله ریاست جمهوری از زمان تنفیذ حکم رئیس جمهوری توسط رهبر انقلاب آغاز می‌شود، تا روز تنفیذ معاون اول رئیس‌جمهور مدیریت قوه مجریه را بر عهده دارد.
کد خبر: ۱۲۴۷۲۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۹
یک نماینده مجلس به شورای نگهبان حمله کرد و گفت که نتیجه به دست آمده را بیش و پیش از همه، نتیجه اشتباه عجیب این دوستان در چینش سیاسی نامزدها می‌دانم.
کد خبر: ۱۲۴۶۸۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۷
نبض خبر
عباس سلیمی‌نمین تحلیلگر سیاسی گفت: «در انتخابات امسال شورای نگهبان یک امتیاز ویژه به اصلاح‌طلبان داد؛ چون رساندن نامزدهای یک طیف به وحدت هزینه چشمگیر دارد. اصولگرایان در این دوره نیاز به رقیب نداشتند و خودشان خودشان را تخریب کردند؛ نتوانستند ائتلاف کنند و هزینه پرداخت کردند.» اظهارات سلیمی نمین را می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۱۲۴۶۶۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۶
ناظران در شمارش آرا تا آخرین رای نظارت خواهند داشت
سخنگوی شورای نگهبان گفت: این اطمینان را به مردم عزیز می‌دهیم که همانطور که ناظران شورای نگهبان بر فرآیند رای گیری نظارت کاملی داشتند و انشاءالله تا آخرین رای نیز در شمارش آرا این نظارت را خواهند داشت.
کد خبر: ۱۲۴۶۴۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۶