کلیات
جام جهانی فیفا که با نام جام جهانی فوتبال یا بطور خلاصه، با نام جام جهانی شناخته می‌شود، مسابقات حرفه‌ای فوتبال است که در رده مردان و بین اعضای فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) برگزار می‌شود. این مسابقات از سال ۱۹۳۰ بطور مرتب و هر ۴ سال یکبار برگزار می‌شود و تنها در سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ و به علت جنگ جهانی دوم برگزار نشده است. قهرمان فعلی جهان، تیم ملی فوتبال فرانسه است که در سال ۲۰۱8 قهرمان شد.
ساختار مسابقات
در حال حاضر، مسابقات در طی نزدیک به یک ماه و با حضور ۳۲ تیم به‌علاوه کشور (های) میزبان برگزار می‌شود که به این مرحله از مسابقات، معمولاً مرحله نهایی جام جهانی گفته می‌شود. تیم‌ها برای ورود به مرحله نهایی جام، در طی ۳ سال قبل از آغاز آن، تلاش کرده و در نهایت به همراه کشور (های) میزبان در این مسابقات حضور پیدا می‌کنند.
دوره های برگزار شده
تاکنون ۲۱ جام جهانی برگزار شده‌است و تنها ۸ کشور موفق به فتح این مسابقات شدند که کشور برزیل با ۵ قهرمانی، پرافتخارترین تیم این رقابت هاست. همچنین برزیل‌ها تنها تیم در دنیا هستند که در تمام ۲۰ دوره رقابت‌ها حضور داشتند. آلمان و ایتالیا با چهار قهرمانی، دومین تیم‌های پرافتخار دنیا هستند، آرژانتین، اروگوئه و فرانسه با ۲ قهرمانی و کشور‌های انگلیس، فرانسه و اسپانیا کشور‌های دیگری هستند که تجربه کسب عنوان قهرمانی را دارند.
پربیننده ترین رویداد ورزشی
جام جهانی، پربیننده‌ترین رویداد ورزشی است طوری‌که بازی فینال جام جهانی سال ۲۰۰۶ را که در کشور آلمان برگزار شد، ۷۱۵٫۱ میلیون نفر در سرتاسر دنیا به صورت زنده تماشا کردند.
میزبان دوره بیست و دوم
میزبان دوره بعدی جام جهانی (دوره بیست و دوم) در سال ۲۰۲۲ قطر خواهد بود.
میزبان بیست و سوم
روز چهارشنبه ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸ ایالات متحده آمریکا، مکزیک و کانادا به عنوان میزبانان مشترک مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶ انتخاب شدند.
۱۹۳۰- اوروگوئه / قهرمان: اوروگوئه
اولین دوره جام جهانی در ۱۳ ژوئیه سال ۱۹۳۰ در مونته‌ویدئو اوروگوئه آغاز شد و بیش از ۲ هفته طول کشید و نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر از این مسابقات دیدن کردند. در این دوره ۱۳ تیم شرکت کردند که از اروپا فقط تیم‌های بلژیک، یوگسلاوی، رومانی و فرانسه حضور داشتند.
در بازی نیمه نهایی آرژانتین مقابل آمریکا قرارگرفت و اروگوئه به دیدار یوگسلاوی رفت که تیم‌های آمریکای‌جنوبی با نتیجه مشابه ۶ بر ۱ حریفان خود را شکست دادند و به فینال رسیدند.
در فینال اوروگوئه ۴ بر ۲ آرژانتین را شکست داد و به عنوان نخستین قهرمان جام جهانی شناخته شد.
۱۹۳۴- ایتالیا / قهرمان: ایتالیا
دومین دوره جام جهانی در اروپا و در کشور ایتالیا برگزار شد و به همین دلیل تیم‌های اروپایی میل بیشتری برای شرکت در این بازی‌ها از خود نشان دادند. این جام نخستین جامی بود که تیم‌ها برای حضور در مرحله نهایی بازی‌ها نیاز به گذراندن مرحله مقدماتی داشتند.
تعداد تیم‌های شرکت‌کننده در این دوره ۱۶ تیم بود که از میان ۳۲ تیم حاضر در مرحله مقدماتی به بازی‌ها راه یافتند. با وجود تعداد بیشتر تیم‌ها نسبت به دوره قبل، اما مسابقات تماشاچی کمتری داشت.
برخلاف دوره گذشته که اکثر تیم‌ها از آمریکای جنوبی بودند، در این دوره اکثریت با اروپایی‌ها بود. به‌جز ۱۲ تیم اروپایی، برزیل و آرژانتین از آمریکای جنوبی و ایالات‌متحده از آمریکای شمالی و مرکزی از تیم‌های حاضر در این رقابت‌ها بودند. تیم مصر، نخستین تیمی بود که از خارج از این ۲ قاره به جام جهانی راه می‌یافت.
با حذف تیم‌های برزیل، آرژانتین، آمریکا و مصر در دور نخست که به صورت ۱ حذفی برگزار شد، ۸ تیم راه‌یافته به مرحله یک چهارم اروپایی بودند.
۲ تیم ایتالیا و چکسلواکی در فینال مقابل هم قرارگرفتند که نتیجه در پایان وقت قانونی ۱ بر ۱ شد و در وقت اضافه ایتالیا با ۱ گل، اولین فاتح اروپایی جام جهانی شد.
۱۹۳۸- فرانسه / قهرمان: ایتالیا
جام جهانی ۱۹۳۸ با شرکت ۱۵ تیم که از میان ۳۷ تیم به مرحله نهایی راه یافته بودند، در اوایل ژوئن در فرانسه آغاز شد.
در آن دوره کشور‌های اوروگوئه و آرژانتین به نشانه اعتراض به میزبانی مجدد اروپا، از حضور در این بازی‌ها انصراف دادند و از قاره آمریکا کشور‌های برزیل و کوبا حضور داشتند که برزیل تا نیمه نهایی صعود کرد و در آن مرحله مغلوب ایتالیا شد.
برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی، قهرمان دوره گذشته و میزبان بازی‌ها بدون انجام بازی‌های مقدماتی به مرحله نهایی راه‌یافتند.
ایتالیا و مجارستان در فینال مقابل هم قرار گرفتند که در این مسابقه ایتالیا ۴ بر ۲ پیروز شد و برای نخستین‌بار این تیم توانست ۲ بار جام را به خانه ببرد. با شروع جنگ جهانی، ۲ دوره جام جهانی برگزار نشد.
۱۹۵۰- برزیل / قهرمان: اوروگوئه
برزیل دومین کشور از آمریکای جنوبی بود که میزبان جام جهانی بود. این کشور در این بازی‌ها نتوانست از امتیاز میزبانی بهره ببرد.
در این دوره ۴ تیم سوئد، اوروگوئه، اسپانیا و برزیل در فینال در یک گروه قرارگرفتند که اوروگوئه با به دست آوردن بیشترین امتیاز از مجموع ۳ بازی در صدر گروه قرارگرفت و به عنوان قهرمان این دوره شناخته شد و تیم‌های برزیل، سوئد و اسپانیا به ترتیب دوم تا چهارم شدند.
تماشاچیان این دوره در تاریخ جام جهانی از رقم ۱ میلیون نفر گذشت. برای این بازی‌ها بزرگترین ورزشگاه جهان با ظرفیت ۲۲۰ هزار نفر در ریودوژانیرو ساخته شد.
۱۹۵۴- سوئیس / قهرمان: آلمان‌غربی
در جام‌جهانی سوئیس بازی‌ها به صورت گروهی در دور مقدماتی و تک حذفی در مرحله بعدی برگزار شد. در این دوره از ۱۶ تیم راه‌یافته به جام جهانی تیم‌های ترکیه، کره‌جنوبی و اسکاتلند برای نخستین بار حضور پیدا کردند.
آلمان‌غربی پس از مجارستان به عنوان تیم دوم به یک چهارم نهایی رسید. این ۲ تیم در فینال مقابل هم قرارگرفتند و با اینکه مجارستان در دور مقدماتی ۸ بر ۳ آلمان‌غربی را شکست داده بود، در فینال با نتیجه ۳ بر ۲ مغلوب شد.
آلمان‌غربی در نخستین حضورش در جام جهانی قهرمان شد.
این آخرین دوره مسابقات جام‌جهانی بود که ژول ریمه، بنیانگذار جام‌جهانی در آن حضور داشت. وی ۳۳ سال ریاست فیفا را برعهده داشت و در سال ۱۹۵۶ و در سن ۸۳ سالگی درگذشت.
۱۹۵۸- سوئد / قهرمان: برزیل
این جام از خاطره انگیزترین دوره‌های جام‌جهانی برای برزیل است. درخشش برزیل در جام سرآغازی بود برای موفقیت‌های بعد. برزیل تنها تیم جهان است که در تمام دوره‌های جام جهانی حضور داشته و با بیشترین تعداد بازی، گل زده و امتیاز سال‌هاست پرافتخارترین تیم ملی جهان محسوب می‌شود.
این دوره میدان درخشش ستارگانی، چون ژوست فانتن، بابی چارلتون و گارینشا بود. اما در این دوره نام پله بیش از همه به ذهن خطور می‌کند.
در بین ۱۶ تیم راه یافته، تیم‌های ایرلندشمالی، ولز و اتحاد جماهیر شوروی نخستین حضور را تجربه می‌کردند.
۴ تیم برزیل، آلمان‌غربی، فرانسه و سوئد با شکست حریفان به مرحله نیمه نهایی صعود کردند. در فینال برزیل با ستارگانش مقابل سوئد قرارگرفت و با نتیجه ۵ بر ۲ پیروز شد و برای اولین بار جام را به خانه برد.
۱۹۶۲- شیلی / قهرمان: برزیل
چون مسابقات در شیلی برگزار می‌شد، برزیل از این امتیاز برخوردار بود که در آمریکای‌جنوبی به میدان می‌رفت. جائیکه تجربه ثابت کرده تیم‌های اروپایی معمولا نسبت به بازی‌های داخل اروپا ضعیف‌تر ظاهر می‌شوند.
از ۱۶ تیم راه‌یافته به مرحله نهایی، ۶ تیم از آمریکای‌جنوبی و ۱۰ تیم اروپایی بودند. تیم‌های ایتالیا، آرژانتین و اوروگوئه در دور مقدماتی حذف شدند و تیم‌های یوگسلاوی، چکسلواکی، برزیل و شیلی به مرحله نیمه نهایی راه‌یافتند.
چکسلواکی با نتیجه ۳ بر ۱ یوگسلاوی را شکست داد و برزیل ۴ بر ۲ شیلی را مغلوب خود کرد. در بازی فینال برزیل با نتیجه ۳ بر ۱ چکسلواکی را شکست داد و برای دومین دوره پیاپی قهرمان جهان شد.
۱۹۶۶- انگلستان / قهرمان: انگلستان
انگلستان که دارای نخستین فدراسیون فوتبال جهان است در حالی میزبان این مسابقات شد که در بازی‌های جام‌جهانی چندان خوش ندرخشیده بود.
۷۴ تیم در مرحله انتخابی شرکت کردند که ۱۰ تیم از اروپا، ۵ تیم ار آمریکای‌جنوبی و ۱ تیم از آسیا به مسابقات نهایی راه‌یافتند.
۲ تیم تازه وارد پرتغال و کره‌شمالی شگفتی‌سازان این دوره بودند. بازی این ۲ تیم از مشهورترین بازی‌های تاریخ جام‌جهانی است. کره‌شمالی در آن بازی در ۲۵ دقیقه نخست ۳ بر صفر از پرتغال جلو افتاد. اما پرتغال با ۴ گل پی در پی اوزه بیو و تک گل ژوزه آگوستو بازی را برد.
۴ تیم انگلستان، آلمان‌غربی، پرتغال و اتحاد جماهیرشوروی به مرحله نیمه نهایی راه‌یافتند و آلمان‌غربی و انگلستان با نتیجه مشابه ۲ بر ۱ حریفان را از پیش رو برداشتند.
در بازی فینال ۲ تیم در پایان وقت قانونی ۲ بر ۲ مساوی شدند، اما در وقت اضافی، جف‌هرست که در وقت قانونی یکی از گل‌های انگلستان را به ثمر رسانده بود، با وارد کردن ۲ گل دیگر نتیجه را به ۴ بر ۲ تغییر داد و انگلستان برای نخستین بار به جام جهانی دست‌یافت.
۱۹۷۰- مکزیک / قهرمان: برزیل
برای نخستین بار جام جهانی در آمریکای‌مرکزی و بدون حضور تیم‌های فرانسه، آرژانتین، مجارستان و اسپانیا برگزار می‌شد.
برزیل با ماریو زاگالو و بازیکنان مطرح خود، چون پله، ریوه لینو، کارلوس آلبرتو پریرا، توستائو و جرزینیو به مکزیک آمده بود تا شکست سخت دوره پیش را جبران کند. ایتالیا نیز برای رسیدن به فینال، مکزیک و آلمان‌غربی را شکست داد.
ایتالیا و برزیل در نیمه اول بازی فینال با نتیجه ۱ بر ۱ مساوی شدند، اما در نیمه دوم برزیل در ۲۰ دقیقه ۳ گل به ثمر رساند و برای سومین‌بار قهرمان جام‌جهانی شد و جام ژول‌ریمه را برای همیشه به خانه برد.
۱۹۷۴- آلمان‌غربی / قهرمان: آلمان‌غربی
تیم‌های فرانسه، اسپانیا و انگلستان غایبان بزرگ جام دهم بودند و جمهوری دمکراتیک کنگو، آلمان شرقی، هائیتی و استرالیا (سهمیه آسیا) برای نخستین‌بار به جام‌جهانی می‌آمدند.
سیستم برگزاری بازی‌ها بار دیگر در این جام تغییر کرد. بدین شکل که ۱۶ تیم در ۴ گروه ۴ تیمی بازی کردند که تیم‌های اول و دوم هر گروه به دور بعد راه یافتند و دوباره به ۲ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند که ۲ تیم اول مستقیما به فینال و ۲ تیم دوم به بازی رده‌بندی راه‌یافتند.
آلمان‌غربی، میزبان مسابقات و هلند به فینال رفتند و برزیل و لهستان برای بازی رده‌بندی مقابل هم قرارگرفتند.
بازی فینال با حضور بیش از ۷۵ هزار نفر در استادیوم المپیک مونیخ برگزار شد. آلمان‌غربی با بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال خود، چون سپ مایر، فرانتس بکن باوئر، برتی فوگتس، پل برایتنر، گرد مولر، ولفگانگ اورات، راینر بونهوف و اولی هوینس در مقابل هلندی قرارگرفت که از مثلث طلایی یوهان کرایف و ران رینسن برینک و جانی رپ بهره‌می‌برد.
در ثانیه‌های نخست بازی فینال یک پنالتی به سود هلند گرفته شد که یوهان نیسکنس آن را به گل تبدیل کرد و یکی از سریعترین گل‌های تاریخ جام‌جهانی را رقم زد، اما آلمان با ۲ گل برایتنر و گرد مولر از هلند پیش افتاد و برای دومین‌بار به جام‌جهانی دست‌یافت.
۱۹۷۸- آرژانتین / قهرمان: آرژانتین
تعداد شرکت کنندگان مرحله انتخابی در این دوره برای نخستین بار از عدد ۱۰۰ گذشت. ۲ تیم ایران و تونس به عنوان نمایندگان آسیا و آفریقا برای نخستین‌بار به جام‌جهانی راه‌یافتند.
ایران که در دور نخست مرحله انتخابی سوریه و عربستان‌سعودی را شکست داده بود، در دور دوم با هنگ‌کنگ، کره جنوبی و استرالیا هم گروه شد که به عنوان تیم اول به جام جهانی راه‌یافت.
۲ شکست مقابل هلند و پرو و یک تساوی با اسکاتلند، ۲ گل زده (ایرج دانایی‌فر و حسن روشن)، ۸ گل خورده و ۱ امتیاز نتیجه سفر ایران به آرژانتین بود.
در این دوره تیم‌های آرژانتین و هلند به عنوان سرگروه به فینال رسیدند و برزیل و ایتالیا بازی رده‌بندی را برگزار کردند. در فینال هلند که برای بار دوم به فینال رسیده بود با تیم جوان و ناشناخته آرژانتین با بازیکنانی، چون دانیل پاسارلا، دانیل برتونی، ماریو کمپس و اسوالدو آردیلس تقابل سختی داشت و در پایان وقت قانونی ۱ بر ۱ مساوی شدند. اما آرژانتین با زدن ۲ گل در وقت اضافی، پس از اوروگوئه و برزیل، سومین کشور آمریکای لاتین بود که به جام‌جهانی دست می‌یافت.
۱۹۸۲- اسپانیا / قهرمان: ایتالیا
با حضور ستارگانی، چون زیکو، سوکراتس (برزیل)، دیه‌گو مارادونا (آرژانتین)، پائولو روسی و دینو زوف (ایتالیا)، کارل هاینتس رومنیگه و هارالد شوماخر (آلمان‌غربی) و ژان تیگانا و میشل پلاتینی (فرانسه) این جام، به جام ستارگان شناخته می‌شود.
در این جام سهمیه آفریقا به ۲ تیم افزایش یافت و از هر ۲ منطقه آسیا و اقیانوسیه ۱ تیم به جام جهانی راه یافت. تیم‌های حاضر، به ۶ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند و ۲ تیم اول هر گروه صعود کردند. در مرحله نیمه‌نهایی تیم‌های فرانسه و آلمان‌غربی و در بازی دیگر ایتالیا و لهستان مقابل هم قرارگرفتند.
بازی دو تیم فرانسه و آلمان‌غربی پس از ۱۲۰ دقیقه با نتیجه ۳ بر ۳ به تساوی رسید که آلمان‌غربی موفق شد فرانسه را در ضربات پنالتی شکست دهد و به فینال برود. ایتالیا با ۲ گل پائولو روسی لهستان را شکست داد و راهی فینال شد.
در فینال ایتالیا با ۳ گل پائولو روسی، مارکو تاردلی و الساندرو آلتوبلی در مقابل تک گل آلمان‌غربی برای سومین‌بار قهرمان جهان شد.
۱۹۸۶- مکزیک / قهرمان: آرژانتین
مکزیک در آن زمان نخستین کشور جهان بود که ۲ بار میزبانی بازی‌های جام‌جهانی را برعهده گرفته بود.
۱۲۱ کشور عضو فیفا برای ورود به جام سیزدهم در دور مقدماتی به رقابت پرداختند که ۲۴ تیم موفق به سفر به مکزیک شدند. عراق، کانادا و دانمارک برای نخستین بار به جام جهانی راه یافتند.
در مرحله یک هشتم نهایی تیم‌های برزیل، آرژانتین، آلمان‌غربی، مکزیک، اسپانیا، انگلستان، فرانسه، بلژیک با شکست دادن حریفان به یک چهارم نهایی رسیدند.
فرانسه و برزیل در یکی از مهیج‌ترین بازی‌های تاریخ فوتبال جهان مقابل هم قرارگرفتند. بازی در ۹۰ دقیقه قانونی با گل‌های کاره‌کا و پلاتینی ۱ بر ۱ تمام شد و پس از ۳۰ دقیقه وقت اضافی بدون گل به ضربات پنالتی رسید. فرانسه نهایتا در این بازی پیروز شد و به نیمه‌نهایی رفت.
در این مرحله آرژانتین و انگلستان نیز مقابل هم قرارگرفتند و با ۲ گل مارادونا (دو گلی که هرکدام در نوع خود پدیده‌ای در جام جهانی محسوب می‌شود) آرژانتین به مرحله بعد صعود کرد.
در ۲ بازی دیگر یک چهارم نهایی، آلمان‌غربی و بلژیک با پیروزی بر حریفان خود به نیمه‌نهایی رسیدند. در نیمه‌نهایی مانند سال ۱۹۸۲ فرانسه مغلوب آلمان‌غربی شد و آرژانتین هم مقابل بلژیک پیروز شد.
بازی فینال که در ورزشگاه آزتک برگزار می‌شد آرژانتین با نتیجه پر گل ۳ بر ۲ آلمان را شکست داد و توانست در فاسله ۸ سال ۲ بار جام را به خانه ببرد.
۱۹۹۰- ایتالیا / قهرمان: آلمان‌غربی
در این جام کشور‌های کاستاریکا، امارات عربی متحده و ایرلند تازه واردان بودند. آرژانتین قهرمان دوره قبل در یک بازی غیرقابل پیش بینی، مغلوب کامرون شد و به سختی به عنوان تیم سوم پس از کامرون و رومانی از گروهش صعود کرد و با شکست دادن برزیل با تک گل کلودیو کانی‌گیا به یک هشتم نهایی رسید.
این تیم در مرحله بعد یوگسلاوی و ایتالیا را در ضربات پنالتی شکست داد و در کمال ناباوری برای دومین‌بار پیاپی به فینال رسید.
اما آلمان‌غربی که ۳ بار پی‌در‌پی به فینال رسیده بود، حریف سختی برای آرژانتین به حساب می‌آمد. این تیم با ۱۰ گل زده و ۵ امتیاز به عنوان تیم اول از گروهش صعود کرد و با شکست دادن تیم‌های هلند، چکسلواکی و انگلستان به فینال رسید.
در فینال در دقیقه ۸۵ خطای مدافع آرژانتین روی یورگن کلینزمن، ۱ پنالتی برای آلمان‌غربی به ارمغان داشت که آندریاس برمه آن را به گل تبدیل کرد و همراه برزیل و ایتالیا با ۳ بار فتح جام، عنوان پرافتخارترین تیم را از آن خود کرد.
فرانتس بکن باوئر، ستاره فوتبال آلمان مشهور به قیصر که در سال ۱۹۷۴ به عنوان کاپیتان آلمان‌غربی با این تیم قهرمان شده بود، در جام ۱۹۹۰ ایتالیا، در نقش مربی این تیم بار دیگر به این عنوان دست‌یافت.
۱۹۹۴- آمریکا / قهرمان: برزیل
این جام در کشوری برگزار می‌شد که فوتبال در مقابل ورزش‌های دیگری، چون بیسبال، بسکتبال و فوتبال آمریکایی محبوبیت کمتری داشت.
فیفا با توجه به درخشش کامرون در دوره قبل، سهمیه آفریقا را که ۲ تیم بود به ۳ تیم افزایش داد. نیجریه، عربستان‌سعودی و یونان تازه‌واردان جام‌جهانی بودند. تیمی ملی روسیه نیز برای نخستین‌بار مستقل از دیگر جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی به جام جهانی آمد و آلمان‌شرقی و آلمان‌غربی پس از اتحادشان برای نخستین‌بار در قالب تیم ملی آلمان به میدان آمدند.
آرژانتین با مارادونا، در ۲ بازی اول پیروز شد، اما پس از اینکه جواب آزمایش مارادونا در خصوص استفاده از دارو‌های نیروزا مثبت درآمد و این بازیکن از ادامه بازی‌ها محروم شد، شیرازه این تیم از هم پاشید.
در مرحله یک چهارم نهایی بجز برزیل، تیم‌های آلمان، ایتالیا، بلغارستان، رومانی، هلند، اسپانیا و سوئد اروپایی بودند و، چون آن‌ها هیچگاه خارج از اروپا به جام دست‌نیافته بودند، شانس‌شان برای شکستن این طلسم قدیمی ۱ به ۷ بود.
در این مرحله ایتالیا، برزیل و سوئد تیم‌های اسپانیا، هلند و رومانی را شکست دادند و بلغارستان، آلمان را شکست داد و به نیمه نهایی رفتند.
در نیمه نهایی ایتالیا مقابل بلغارستان پیروز شد و برزیل، سوئد را شکست داد. بازی فینال پس از ۱۲۰ دقیقه بدون گل پایان یافت و برزیل موفق شد در ضربات پنالتی با نتیجه ۳ بر ۲ ایتالیا را شکست دهد و برای چهارمین‌بار قهرمان جهان شود.
در یکی از نادرترین اتفاقات تاریخ فوتبال، آندرس اسکوبار مدافع تیم ملی کلمبیا در بازی مقابل آمریکا گلی را به اشتباه وارد دروازه خودی کرد که منجر به شکست و حذف کلمبیا از بازی‌ها شد. این بازیکن پس از بازگشت به کلمبیا هدف گلوله هواداران افراطی فوتبال قرارگرفت و کشته شد.
۱۹۹۸- فرانسه / قهرمان: فرانسه
در این جام تعداد تیم‌های شرکت کننده از ۲۴ تیم به ۳۲ افزایش یافت. به همین دلیل سهمیه آسیا به ۵ تیم افزایش پیدا کرد. ژاپن، کرواسی، جامائیکا و آفریقای‌جنوبی برای نخستین بار به جام جهانی می‌آمدند.
ایران پس از گذر از چندین مسابقه نفسگیر در مرحله انتخابی آسیا تقریبا امیدش را از دست داده بود، چین، کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان‌سعودی به جام فرانسه راه پیدا کرده بودند و ایران با شکست استرالیا به عنوان تیم پنجم راهی فرانسه شد. ایران در دور مقدماتی با ۲ باخت در مقابل یوگسلاوی و آلمان و ۱ پیروزی مقابل آمریکا حذف شد.
بجز کرواسی که در اولین حضور خود، توانسته بود به نیمه‌نهایی راه‌یابد، برزیل، فرانسه و هلند دیگر تیم‌های راه یافته به این مرحله بودند. در این مرحله برزیل مقابل هلند در ضربات پنالتی به پیروزی رسید و فرانسه میزبان بازی‌ها کرواسی را شکست داد. در فینال فرانسه موفق شد با ۳ گل برزیل را شکست دهد و قهرمان جهان شود.
۲۰۰۲- کره‌جنوبی و ژاپن / قهرمان: برزیل
در آغاز هزاره سوم میلادی برای اولین‌بار جام‌جهانی در خارج از ۲ قاره آمریکا و اروپا و همچنین به طور مشترک در ۲ کشور برگزار شد.
۱۹۴ تیم عضو فیفا در مرحله انتخابی رقابت کردند. تیم‌های اکوادور، سنگال و اسلوونی برای نخستین بار به این مسابقات راه یافته بودند. ترکیه و کره‌جنوبی با شکست دادن حریفان موفق شدند تا نیمه‌نهایی صعود کنند.
در نخستین بازی مرحله نیمه‌نهایی برزیل، ترکیه را شکست داد و برای سومین‌بار متوالی به فینال رسید. آلمان دیگر تیم راه‌یافته به مرحله نیمه‌نهایی موفق شد با نتیجه ۱ بر صفر کره‌جنوبی را شکست دهد و به فینال برود.
در فینال با ۲ گل رونالدو، برزیل برای پنجمین‌بار قهرمانی‌اش را جشن گرفت و فاصله خودش را با رقیبانش آلمان و ایتالیا که ۳ بار جام را به خانه برده‌اند، افزایش داد.
۲۰۰۶- آلمان / قهرمان: ایتالیا
آلمان برای دومین‌بار میزبان تیم‌های برتر فوتبال جهان شد. رقابت‌های مقدماتی از ۲ سال قبل در ۶ منطقه جهان برگزار شد و فیفا مقرر کرد قهرمان دوره قبل باید در بازی‌های مقدماتی حاضر شود.
۳۲ تیم صعود کننده در ۸ گروه ۴ تیمی قرارگرفتند و رقابت‌ها ۱۹ خرداد سال ۱۳۸۵ با بازی آلمان - کاستاریکا در ورزشگاه مونیخ آغاز شد.
مرحله یک چهارم پایانی با دیدار آلمان - آرژانتین آغاز شد و ۲ تیم در وقت‌های قانونی و اضافی به تساوی ۱-۱ رسیدند. در ضربات پنالتی آلمان پیروز شد و به نیمه نهایی صعود کرد.
در گروه‌های دیگر پرتغال در ضربات پنالتی انگلیس را شکست داد. فرانسه در یک بازی تماشایی برزیل را مغلوب کرد. ایتالیا هم ۳ بر صفر اوکراین را درهم‌کوبید تا حریف آلمان‌ها در نیمه نهایی شود.
دیدار آلمان و ایتالیا مسابقه‌ای زیبا بود که هر دو تیم ۱۱۹ دقیقه رقابتی هیجان‌انگیز و پایاپای به نمایش گذاشتند.
ولی ایتالیا در دقیقه آخر با ضربه گروسو به گل رسید و ۲ دقیقه بعد گل دوم را به ثمر رساند و پیروزشد. فرانسه نیز با تک گل زیدان به دیدار نهایی راه‌یافت. در رده‌بندی آلمان با نتیجه ۳ بر ۱ پرتغال را شکست داد و سوم شد.
دیدار پایانی با حوادث تلخی همراه بود. در آن مسابقه ۲ تیم با نتیجه ۱-۱ تا دقیقه ۱۱۳ پیش رفتند که در آن هنگام ناگهان زین‌الدین زیدان کاپیتان فرانسوی‌ها با سر به سینه ماتراتزی مدافع ایتالیا کوبید و اخراج شد.
فرانسه علی‌رغم تمام شایستگی‌ها در ضربات پنالتی مغلوب شد و ایتالیا برای چهارمین‌بار فاتح جام جهانی شد.
۲۰۱۰- آفریقای‌جنوبی / قهرمان: اسپانیاجام جهانی
برای اولین‌بار مسابقات جام جهانی در قاره آفریقا و به میزبانی آفریقای جنوبی برگزار شد.
در این دوره از مسابقات ۳۲ تیم حضور داشتند و در ۸ کروه ۴ تیمی به رقابت پرداختند و در نهایت اسپانیا به مقام قهرمانی رسد.
۲۰۱۴- برزیل/ قهرمان: آلمان
جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴ بیستمین دورهٔ جام جهانی فوتبال بود که از ۱۲ ژوئن ۲۰۱۴ تا ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۴ در کشور برزیل برگزار شد و در نهایت با قهرمانی تیم ملی فوتبال آلمان پایان گرفت. در دیدار پایانی ژرمن‌ها موفق شدند با گل ماریو گوتزه در دقایق پایانی وقت اضافه دوم، تیم ملی آرژانتین را شکست دهند.
برزیل پس از میزبانی در سال ۱۹۵۰ میلادی، برای دومین بار موفق به کسب میزبانی جام جهانی شد. این کشور پس از مکزیک، ایتالیا، فرانسه و آلمان، پنجمین کشوری است که برای دومین بار میزبان جام جهانی می‌شود. در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل، طبق ادوار گذشته (از جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه به بعد) ۳۲ تیم حضور داشتند که شامل ۱۳ تیم از اروپا، ۶ تیم از آمریکای جنوبی (همراه با برزیل)، ۵ تیم از آفریقا، ۴ تیم از آسیا و ۴ تیم از منطقه کونکاکاف (آمریکای شمالی، مرکزی و کارائیب) می‌شدند.
۲۰۱۸- روسیه/قهرمان: فرانسه
مسابقات جام جهانی ۲۰۱۸ با میزبانی روسیه برگزار شد. این دوره بیست و یکمین دوره جام جهانی فوتبال بود که از ۱۴ ژوئن تا ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۸ (۲۴ خرداد تا ۲۴ تیر ۱۳۹۷) در کشور روسیه برگزار شد.
حق امتیاز این مسابقات در تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۰ به روسیه اهدا شد. این اولین جام جهانی در تاریخ است که در اروپای شرقی برگزار می‌گردد.
مسابقات نهایی شامل ۳۲ تیم است که ۳۱ تیم آن از طریق مسابقات مقدماتی انتخاب می‌شوند و یک تیم نیز به عنوان میزبان به صورت خودکار مشخص می‌شود. مجموع بازی‌های این تورنمنت ۶۴ مسابقه می‌باشد که در ۱۲ ورزشگاه و ۱۱ شهر برگزار شد.
دیدار فینال این تورنمنت نیز در تاریخ ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۸ در ورزشگاه لوژنیکی شهر مسکو بین کرواسی و فرانسه برگزار شد و فرانسه در آن قهرمان شد.