کلیات
آبهای زیرزمینی به آبهایی گفته میشود که در لایههای آبدار و اشباع زیر زمین تجمع پیدا کردهاست. این آبها فقط حدود ۴ درصد از مجموعه آبهایی را که فعالانه در چرخهٔ آبشناختی دخالت دارند، تشکیل میدهد. با این وجود حدود ۵۰ درصد جمعیت دنیا از نظر آب شرب متکی به همین آبهای زیرزمینی هستند.
آب زیرزمینی، آب موجود در زیر سطح زمین، منافذ خاک و شکستگیهای سازه سنگی است. هنگامی که یک واحد سنگی یا یک رسوب غیر محکم (کانسار) آورد قابل توجهی از آب ایجاد کند، آبخوان نامیده میشود. عمقی که در آن، منافذ خاک یا شکستگیها و حفرههای موجود در سنگها کاملاً از آب اشباعشده باشند، سطح ایستابی خوانده میشود. آب زیرزمینی از سطح تغذیه میشود؛ و ممکن است در سطح زمین نیز به صورت طبیعی در قالب چشمهها و تراوشات طبیعی تخلیه شده و واحهها یا تالابهایی را به وجود آورد. آبهای زیرزمینی، اغلب برای مصارف کشاورزی، شهری و صنعتی از طریق چاه برداشت میشوند. مطالعهٔ توزیع و حرکت آبهای زیرزمینی، آبزمینشناسی یا هیدرولوژی آب زیرزمینی نامیده میشود.
معمولاً، تصور بر این است که آب زیرزمینی، آب جاری موجود در آبخوانهای کم عمق است اما از نظر فنی، رطوبت خاک، لایههای منجمد آب در خاک، آب راکد در سنگ بستر با نفوذپذیری خیلی اندک و آب عمیق زمینگرمایی (ژئوترمال) یا سازندهای نفتی را نیز شامل میشود. احتمالاً قسمت اعظم زیرزمین حاوی مقداری آب است که در بعضی موارد ممکن است با مایعات دیگر مخلوط شده باشد. آب زیرزمینی فقط محدود و منحصر به زمین نیست. احتمالاً ایجاد بعضی از اشکال زمینی در مریخ متأثر از آب زیرزمینی است. شواهدی مبنی بر وجود آب مایع در سطح زیرین اروپا قمر سیارهٔ مشتری نیز وجود دارد.
اغلب، دسترسی به آب زیرزمینی نسبت به آب سطحی ارزانتر، راحتتر و مناسب تر و مستعد آلودگی کمتری است. از این رو، معمولاً برای تأمین آب از آن استفاده میشود؛ مثلاً، در ایالات متحده، آب زیرزمینی، بزرگترین منبع آب مصرفی را تأمین میکند و کالیفرنیا سالانه بیشترین میزان آب زیرزمینی نسبت به همهٔ ایالتهای آمریکا را برداشت میکند. مخازن آب زیرزمینی حاوی مقدار آب بسیار بیشتری نسبت به ظرفیت همه مخازن سطحی و دریاچههای ایالات متحده از جمله دریاچههای بزرگ میباشد. مقدار زیادی از آب شهری صرفاً از آب زیرزمینی تأمین میشود.
آب زیرزمینی آلوده کمتر به چشم میآید و نسبت به آلودگی در رودخانهها و دریاچهها سختتر پاکسازی میشود. آلودگی آب زیرزمینی اغلب به دلیل دفع نادرست زبالهها در زمین است. مواد شیمیایی صنعتی و خانگی و محلهای دفن زباله، استفاده بیش از حد از کودها و آفتکشها در کشاورزی، تالابهای مواد زائد صنعتی (پسابهای صنعتی)، پسماندها و فاضلاب فرآوری شده معادن، fracking صنعتی، گودالهای آب نمکی میدان نفتی، نشت مخازن ذخیره و خطوط انتقال نفتی، شیرآبه فاضلاب شهری و سیستمهای سپتیک منابع اصلی (آلودگی) میباشد.
نتایج تحقیقات دو محقق ایرانی درباره فرونشست در کشور در گاردین منتشر شد.
کد خبر: ۱۲۶۲۲۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۰۶
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: میزان فرونشست زمین در کشور ۱۸ میلیمتر بوده که در برخی استانها از جمله اصفهان، خراسان رضوی و یزد به ۲۴ میلیمتر رسیده است که یک خطر جدی محسوب میشود.
کد خبر: ۱۲۵۴۲۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۷
شرایط منابع آبی تا جایی پیش رفت که دولت به موضوع آبهای ژرف نیز ورود کرده است و هر چند وزیر نیرو اعلام کرده برداشت از این آب در مرحله پژوهش و انجام چند طرح پایلوت قرار دارد اما برنامههایی برای برداشت از آبهای ژرف در نظر گرفته شده است.
کد خبر: ۱۲۲۳۰۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۲
رئیس سازمان نقشهبرداری کشور:
رئیس سازمان نقشهبرداری کشور متوسط نرخ فرونشست ایران را پنج برابر میانگین جهانی عنوان کرد و گفت: اکنون نرخ متوسط جهانی فرونشست زمین اگر سه سانتی متر باشد، متوسط در ایران به ۱۵ سانتی متر میرسد.
کد خبر: ۱۲۱۳۳۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۱
مصرف ۸۶درصدی ایران از منابع آبی تجدیدپذیر، سایه خشکسالی را سنگینتر کرده است. این در حالی است که میانگین برداشت آبهای تجدیدپذیر در دنیا ۴۰درصد است. چنین مصرفی ایران را به فاجعه آبی کشانده است.
کد خبر: ۱۲۱۰۶۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۲۵
در بسیاری از سفرههای زیرزمینی ایران، کیفیت آبهای زیرزمینی دستخوش تغییرات ناپایداری شده است که در صورت ادامه استفاده بیرویه، ذخایر آب زیرزمینی بسیار به انقراض نزدیک میشود. بیتوجهی به وضعیت آبهای زیرزمینی در ایران پیامدهای متعددی دارد. منابع آب چشمهها، قناتها، چاهها، رودخانهها و تالابها بهطور متوسط ۴۰ کاهش داشتهاند و همین موضوع منجر به مجموعهای از مشکلات محیط زیستی و اجتماعی اقتصادی در سراسر کشور شده است.
کد خبر: ۱۱۹۶۰۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۰۹
فرونشست زمین آخرین مرحله از مرگ سرزمینی محسوب میشود، برداشت بیرویه منابع آب زیرزمینی مهمترین عامل ظهور این پدیده است. دشت نیشابور از سال ۱۳۸۵ با پدیده فرونشست زمین مواجه شد و اکنون بعد از گذشت ۱۷ سال این پدیده به تدریج گستردهتر و تبدیل به فروچاله شده است؛ فروچالههایی که کشاورزی، دامپروری، محیط زیست، حیاتوحش، خطوط راهآهن، خطوط انتقال نفت و گاز، تاسیسات و بناهای این شهر را تهدید میکند. بر اساس آمارهای موجود درحال حاضر ۳۰۰ دشت ایران دچار فرونشست است. در برخی از این دشتها شرایط از فرونشست عبور کرده و زمین وارد مرحله بحرانی ایجاد فروچالهها شده است. فرونشست زمین موجب تخریب اکوسیستم شده و این تخریبها غیر قابل بازگشت است.
کد خبر: ۱۱۸۱۵۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۲
رییس سازمان نقشهبرداری کشوری با بیان این که همه استانهای کشور بجز استان گیلان درگیر فرونشست هستند، گفت: فرونشست یک چالش جهانی است و عامل اصلی آن برداشت بیرویه آبهای زیر زمینی است.
کد خبر: ۱۱۸۰۲۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۲
در حالی که شیب مداری زمین بین سالهای ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۰ حدود ۸۰ سانتیمتر به سمت شرق منحرف شده است، دانشمندان میگویند استخراج آبهای زیرزمینی با این جابجایی مرتبط است.
کد خبر: ۱۱۷۹۶۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۸
تازهترین گزارشهای بین المللی حکایت دارند؛
امروزه برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی به ویژه در حوزه کشاورزی به یکی از چالشهای جدی در نقاط مختلف جهان تبدیل شده است و بسیاری از متخصصان عقیده دارند در صورت استمرار روند فعلی، آینده ترسناکی پیش روی جامعه جهانی قرار خواهد داشت.
کد خبر: ۱۱۷۰۹۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۳
محققان سازمان نقشهبرداری کشور با اجرای طرح پایش نرخ فرونشست در کشور، ۲۵۲ نقطه در کشور را شناسایی کردند که درگیر پدیده فرونشست هستند و اعلام کردند ۵ استان دارای بالاترین نرخ فرونشست بوده و توقف فرونشست در استان اصفهان نیز مشخص نیست که این موضوع بهدلیل مدیریت صحیح آبهای زیرزمینی بوده یا زمان مرگ آبخوان در این منطقه فرارسیده است.
کد خبر: ۱۱۵۹۹۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۷
عضو کارگروه تخصصی فرونشست استان اصفهان گفت: بخش اعظمی از این منطقه در مناطق آبرفتی قرار دارد که پیشتر سطح آب زیرزمینی بالاتر بوده، بنابراین ظرفیت فرونشست در آن بیشتر از شهرهای دیگر است و به این دلیل فرونشست نامتقارن، خطر پذیری بیشتری دارد.
کد خبر: ۱۱۵۶۸۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۷
سازمان ملل در گزارشی وضعیت برداشت آب از منابع زیرزمینی را بررسی کرده است. روند تغییرات برداشت از منابع آب زیرزمینی در کشورهای منتخب از سال ۱۹۵٠ تا ۲۰۲۰ نشان میدهد که ایران از نظر برداشت از منابع آب زیرزمینی پنجمین کشور دنیاست.
کد خبر: ۱۱۱۳۰۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۱
یادداشتی به مناسبت روز جهانی آب
نیمی از کل آب آشامیدنی جهان، ۴۰ درصد آب مورد نیاز کشاورزی و حدود یک سوم آب مورد نیاز صنعت را منابع آب زیرزمینی تامین می کند و حفاظت پایدار از این منابع ضروری است.
کد خبر: ۱۱۱۰۶۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۰۲
یک استاد دانشگاه گفت: فرونشست دشتهای اطراف دریاچه ارومیه میتواند خسارت قابل توجهی به تأسیسات زیربنایی، شریانهای حیاتی، سازههای شهری و روستایی، راهها و خطوط انتقال نیرو وارد کند.
کد خبر: ۱۱۰۶۱۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۴
امروزه فرونشست زمین یکی از مهمترین چالشهای جهانی است و نمونههایی از این پدیده در جای جای کشور ما نیز دیده میشود. فرونشست زمین آسیبهای جبران ناپذیری دارد که مهمترین آن تهدید زندگی نسلهای آینده است.
کد خبر: ۱۱۰۲۴۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۳
میانگین بارندگی در کشور از ابتدای سال آبی جاری ۹۸.۳ میلیمتر بوده است که چهار درصد بیشتر از میانگین بلند مدت بوده یا به عبارتی میانگین بارش کشور در محدوده نرمال است.
کد خبر: ۱۱۰۱۴۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۷
رئیس بخش لرزه شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان گفت: استانهایی مانند تهران، اصفهان، کرمان و خراسان رضوی در معرض خطر فرونشست قرار دارند و در میان شهرها، اصفهان پرریسکترین شهر در فرونشست است.
کد خبر: ۱۰۹۶۵۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۲
رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی با پیشبینی بارندگی بهتر از امسال در بهار سال ۱۴۰۱، گفت: توان کشور از نظر تأمین آب بهشدت ضعیف و آبهای زیرزمینی متلاشی شده است.
کد خبر: ۱۰۹۵۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۴
دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی با بیان اینکه نزدیک به حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت شهری در زونهای فرونشستی با نرخهای متفاوت واقع شدند، گفت: بررسی هایی که به صورت کشوری انجام شده نشان داده می شود که از ۳۱ استان در ۱۸ استان شاهد رخداد فرونشست هستیم.
کد خبر: ۱۰۸۴۶۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۰۷