کلیات
شهرستان دیواندره یکی از شهرستان‌های استان کردستان در غرب ایران است که در شمال این استان قرار گرفته‌است. مرکز این شهرستان شهر دیواندره است. این شهرستان به علت وجود دشت‌های بسیار وسیع اوباتو و سارال از مراکز اصلی تولید گندم و دامداری استان کردستان است و این فعالیت‌ها در زندگی مردم این منطقه نقش اساسی دارد.

 

این شهرستان از نظر آب و هوایی یکی از مناطق سردسیر و برفگیر کشور محسوب می‌شود. مردم این شهرستان به زبان لری با لهجه عسگرابادی تکلم می‌کنند. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۸۱٬۹۶۳ نفر بوده‌است.

شهرستان دیواندره با مساحتی معادل ۲۴۰۳ کیلومتر است. این شهرستان بین ۳۵ درجه عرض شمالی و ۵۵ دقیقه و ۴۷ درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌است.

شهرستان دیواندره دارای سه بخش مرکزی، کرفتو و سارال و ۹ دهستان (حومه، قراتوره، چهل چشمه، اوباتو، کانی شیرین، زرینه، سارال، کوله و حسین‌آباد شمالی) است.

دیواندره در فاصله ۹۸ کیلومتری شمال سنندج با وسعت ۴۲۰۳ کیلومتر مربع و با ۱۸۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا، در ۴۷ درجه و یک دقیقه شرقی از نصف النهار گرینویچ و ۳۵ درجه و ۵۴ دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد، که از شمال با تکاب، از شرق با شهرستان بیجار، از شمال غربی با سقز، از غرب با مریوان و از جنوب با سنندج همسایه است.

در شهرستان دیواندره قومیت‌ها و طوائفی همچون گوران،  ایل گلباغی، تیلکوئی،  جاف، منمی (مندمی)، برازی، خواجه وند،  ایل کلهر،  طایفه زند و قاقالی وجود دارد. اخیراً این عناوین در منطقه پررنگ شده و نه تنها صرفاً جنبه محلی نداشته بلکه از قدیم جنبه فراگیر در بین اکراد داشته‌است، اما هیچ گونه وجه تمایزی بین افراد وجود نداشته و تمام قشر‌ها همزیستی مسالمت آمیزی با هم دارند.

تغییرات دمای سالانه دما از ۲۰ – تا ۳۲ + درجه می‌باشد. شهرستان دارای زمستان‌های سرد و طولانی و بهار و تابستان معتدل می‌باشد تعداد روز‌های یخ بندان در سال برابر ۱۳۵ روز خواهد بود.

 

تاریخ
وجود آثار باستانی غار کرفتو نشانگر وجود تمدن و حیات تا دو هزار سال قبل از میلاد در این منطقه می‌باشد. زبان گویش مردم کردی اردلانی و دارای لهجه مخصوص هر منطقه می‌باشد؛ و روستای وزمان در بخش مرکزی دهستان قراتوره یکی از قدیمی‌ترین روستا‌های این شهرستان میباشد.

تقسیمات کشوری
بخش مرکزی شهرستان دیواندره
دهستان چهل چشمه
دهستان حومه
دهستان قراتوره
شهر: دیواندره

بخش کرفتو
دهستان اوباتو
دهستان زرینه
دهستان کانی شیرین
شهر: زرینه

بخش سارال
دهستان حسین‌آباد شمالی
دهستان سارال
دهستان کوله

 

جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری
غار کرفتو: این غار در فاصله ۷۲ کیلومتری از شمال دیواندره در نزدیکی روستای یوزش باش کندی قرار دارد و ازپر جاذبه‌ترین مکان‌های گردشگری استان می‌باشد. کتیبه‌ای یونانی بر سر در یکی از اتاق‌های طبقه سوم وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده‌است.
منطقه سارال یکی از مناطق بومگردی (اکوتوریستی) استان است که در غرب دیواندره واقع می‌باشد
منطقه چهل چشمه: در شمال غربی دیواندره کوه‌های چهل چشمه قرار دارد که هر ساله جمعیت زیادی از گردشگران و کوهنوردان از این منطقه دیدن می‌نمایند احی چهل چشمه مطلق به روستای آبباره می‌باشد که قدمتی کهن را دار است روستای خوش اب وهوااست که در تمام فصل‌های سال این منطقه زیبایی خاص خودرا دار می‌باشد.