کلیات

شرف الشمس اصطلاحی است که در قرون اخیر در ایران رواج یافته و برخی آنرا سنگ انگشتری زرد رنگ و برخی دیگر دعایی منسوب به حضرت علی (ع)‌ می‌دانند. مروجان آن معتقدند که در روز ۱۹ فروردین و در ساعتی خاص و با آدابی خاص حروف و نشان‌هایی (که نام خداوند در ادیان مختلف میباشد با حروف ابجد) را بر روی سنگ حکاکی می‌کنند که که مدعی اند آثاری دارد. در کتاب «جنه الوافیه» مشهور به «مصباح کفعمی» آمده‌است: این حروف (دعای شرف شمس) شکل اسم اعظم است، سپس در حاشیه کتاب یاد شده می‌گوید: در بعضی از کتاب‌های شیعه دیدم که از امام اول شیعیان علی نقل شده‌است.

در کتاب ریحانه الادب نیز ذیل نام «ابو البدر» از عالمان قدیم شهر اردبیل، به نقل از او شرح مفصلی درباره شرف الشمس و حروف آن و اشعاری که به امام علی (ع) در مورد این حروف منسوب است و طرز نوشتن این حروف داده‌است. شک به این مطلب این است که در زمان امام علی  اصولا تقویم جلالی نبوده که بدانند ۱۹ فروردین کی است در آن زمان و اکنون تقویم قمری جاری است.

سابقه تاریخی

در روایات شیعه از صدر اسلام تا قرن هفتم هیچ اشاره‌ای به شرف الشمس نیست، اما از ان هنگام در برخی کتب و بدون هیچ سندی روایاتی به امام اول شیعیان نسبت داده شده که در قرون اخیر رواج بیشتری میابد. از سویی در دوران صفوی گرایش گسترده‌ای به خرافات "سعد و نحس ایام " با استفاده از ستارگان و نجوم در جامعه ایجاد می‌شود که با استقبال سلاطین وقت نیز روبرو می‌شود. داماد مجلسی (خاتون آبادی) کتابی تحت عنوان «الانوار المشرقه» برای یافتن سعد و نحس ایام می‌نویسد. خود مجلسی نیز می‌نویسد در برخی احادیث شرف (بهترین مکان) شمس (خورشید) را برج حمل دانسته‌است.

اصطلاحی است که رمالان با استفاده سعادت و نحوستی که از قرار گرفتن ستاره‌ها در برج‌های فلکی به دست می‌آورند آن را وضع کرده‌اند (مانند هبوط و شرف و …) و گفته‌اند شرف آفتاب وقتی است که در درجه ۱۹ حمل (فروردین) باشد.

نظر مذهبی

مبشر کاشانی شرف الشمس را جزء علوم غریبه‌ می‌داند که در کتب متقدمین اعم از روایی و ادعیه و اذکار اثری از آن یافت نشده‌است، و اعتبار آن را متاخرین در چند قرن اخیر بیان کرده‌اند و در کتب جواهر مکنونه و السحاب اللئالی و کتب دیگر و اثر از بین بردن فقر و بیماری‌ها و حفاظت از گزند جانوران و ایمنی از بلایا و کسب عزت و بزرگی برای آن ذکر کرده‌اند.»

سید محمد صادق روحانی گفته‌است اهل این گونه فنون (اهل علوم غریبه) می‌گویند که اگر یک بار شرف الشمس به طریق مخصوص نوشته شود، دیگر احتیاجی به تکرار در سال بعد ندارد و اثرش باقی است و حسین مظاهری با اشاره به قابل اعتماد بودن شرف الشمس می‌گوید: «شرف الشمس مورد اعتماد است. اگر کسی داشته باشد، تجدید لازم نیست».

آیت الله سید موسی شبیری زنجانی میگوید که استفاده از شرف الشمس به امید درک ثواب مانعی ندارد.

آیت الله  ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه در پاسخ به سؤالی بر بی‌سند بودن و بی‌اعتباری شرف الشمس تأکید کرده‌است:
سؤال:آیا حرز شرف الشمس که به صورت اشکال مبهمی است و می‌گویند روز نوزدهم فروردین روی کاغذ زرد رنگی نوشته شود و آثار فراوانی دارد صحیح است؟

جواب:حرز مزبور اعتبار ندارد و در روایات معتبر نیامده است و محتوای آن هم محتوای قابل ملاحظه‌ای نیست و سزاوار است مؤمنین و مومنات برای حفظ خود از آیات و روایاتی که از معصومین علیهم السلام در کتب معتبر وارد شده‌است استفاده نمایند.
شهید مرتضی مطهری‌ می‌گوید که امامان شیعه نه تنها به این حرف‌ها عمل نکرده‌اند بلکه دقیقاً خلافش را عمل کرده‌اند و می‌کنند. عملی که از سوی امامان و علما انجام نشده‌است حتی برای یک دفعه احتمال دارد ریشه در خرافات داشته باشد.