کلیات

از دست دادن حس بویایی یا آنوسمی  Anosmia که به آن نابویایی و نیز کربویی می‌گویند، به از دست دادن حس بویایی در فرد گفته می‌شود که علت آن التهاب در مخاط بینی و بسته شدن مجاری بینی و نیز بیماری مادر زادی سندروم کالمن می‌باشد. این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها به ویژه در افراد مُسن است که ۲ تا ۱۰ درصد افراد جامعه را درگیر می‌کند اما در جوامعی که از سطح فرهنگی بالاتری برخوردار هستند، شیوع کمتری دارد.

میزان شیوع

این بیماری در مردان شایع تر از زنان است و به‌طور متوسط در حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد علت بروز آنوسمی، بیماری‌های انسدادی بینی است که شایع‌ترین آن پولیپ‌های بینی، آلرژی، تورم مخاط بینی و ایجاد تومورهایی است که باعث انسداد می‌شوند.

مشکلات ایجاد شده

مسدود شدن بینی به این دلیل موجب بروز آنوسمی می‌شود که هوا به قسمت‌های فوقانی این عضو از بدن که پیاز بویایی در آن واقع شده‌است، نمی‌رسد. بیماری‌های عفونی دستگاه فوقانی تنفسی به دلیل تورم موجب انسداد بینی و در پی آن بروز آنوسمی می‌شوند. این عفونت‌ها چه ویروسی و چه باکتریال می‌توانند باعث درگیر شدن پیاز بویایی و فلج کردن عصب بویایی شده و موجب بروز آنوسمی‌شوند.

تنها در ۱۵ تا ۲۰ درصد عفونت‌ها به دلیل ویروسی، حس بویایی برگشت پذیر نخواهد بود. این برگشت ناپذیری در زنان بیش تر از مردان است و زنانی که در سن ۵۰ تا ۷۰ سالگی قرار دارند بیشتر در معرض ابتلا به کربویی هستند. تروما به سر نیز از عوامل مطرح در بروز آنوسمی است. در برخی مواقع حتی خود فرد نیز متوجه ضربه نمی‌شود اما ممکن است ۳ تا ۵ درصد افراد، دچار آنوسمی‌شوند. این آمار در کودکان به ۱ تا ۳ درصد کاهش نشان می‌دهد.

درمان

درمان دارویی در بیمارانی که به علت ویروسی دچار عفونت تنفسی شده باشند استفاده می‌شود و جراحی برای از بین بردن انحراف و پولیپ و برداشتن تومور کاربرد دارد.

هسته عصب زوج يك (اولفكتوري) در كف لوب فرونتال(پيشاني) واقع شده‌است كه در تروما به سر احتمال درگيري دارد و ممكن است باعث آنوسميا شود. تومورهای تخریبی که کف مغز و سقف بینی را درگیر می‌کنند نیز می‌توانند در بروز آنوسمی دخیل باشند.

اگر بویایی به‌طور کامل از بین رفته باشد آنومی نامیده می‌شود و اهمیت بیشتری دارد. انوسمی پس از ضربه‌های مغزی و تومر لب پیشانی شایع تر است. در سیگاری‌ها و رینیت آلرژیک مزمن کاهش بویایی دو طرفه یا " هیپوسمی " مشاهده می‌شود. شایع‌ترین علت هیپوسمی سیگاری شدید و مزمن می‌باشد. کاکوسمی وقتی گفته می‌شود که بیمار احساس بوی نامطبوع نماید. در تعداد قابل توجهی از بیمارلن پارکینسونی اختلال بویایی به صورت کاهش یا از بین رفتن کامل بروز می‌کند که ممکن است یکطرفه یا دو طرفه باشد.