کلیات

زبان و ادبیات فارسی، یکی از رشته های محبوب و شیرین گروه علوم انسانی است که هرساله علاقه مندان به شعر، هنر، فرهنگ و زبان کشور وارد آن می شوند.

 رشته ادبیات فارسی از رشته هایی است که وظیفۀ خود را بالندگی فرهنگ و زبان کشور و حراست از آن می داند. در این مطلب سعی کردیم به توضیحاتی درباره ی این رشته و شرایط کاری آن بپردازیم.

رشته زبان و ادبیات فارسی

زبان و ادبیات فارسی از رشته های گروه آزمایشی علوم انسانی است که همواره علاقه مندان زیادی دارد و دانشجویان این رشته علاوه بر حافظۀ قوی، ذوق ادبی و طبع هنری باید بسیار کتاب خوان باشند، زیرا این رشته دریایی است کرانه ناپدید و دانشی گسترده می طلبد. گاه برای یک درس دانشجو باید بیش از ۵۰۰ صفحه کتاب بخواند. علاقه به زبان و ادبیات فارسی اولین شرط برای داوطلبان تحصیل در این رشته است. احساس لذت و حظ معنوی از خواندن و تعمق در متون، دلبستگی به مواریث فرهنگی و ادبی و احساس تعهد به پاسداشت ادبی غنی و زبان زیبای فارسی که در برگیرندۀ عرفان، اخلاق، و فرهنگ درخشان اسلامی است، از دیگر ویژگی های داوطلبان تحصیل در این رشته است. دانشجویان ادبیات فارسی باید در عربی نیز مهارت داشته باشند زیرا به دلیل تأثیر و تأثرادبیات فارسی و عر بی بر هم، واحدهای عربی زیادی باید بگذرانند، علاوه بر اینکه در متون کهن نیز به وفور از واژه‌ها، ابیات و عبارت‌های عربی استفاده شده‌است. نیز دانشجوی ادبیات فارسی باید از علوم مرتبط با ادبیات مانند فلسفه، عرفان، زبانشناسی، گاه نجوم و طب قدیم هم آگاه باشد.

زبان فارسی علاوه بر اهمیت آن به عنوان زبان رسمی کشور، سیمای معنوی جامعه ایرانی و مظهر دستاوردهای اندیشۀ بزرگان علم و ادب کشور نیز هست و به همین دلیل مطالعه و پژوهش، پاسداشت و توسعه آن بسیار ضروری است. رشته زبان و ادبیات فارسی رشته ای نظری است و دانشجویان عموما به مطالعه و نقد و بررسی آثار ادبی کشور می پردازند. دانشجویان در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی با متون نظم و نثر زبان فارسی آشنا می شوند، درک متون نظم و نثر، تحلیل و شرح و بررسی آنها، آشنایی با تاریخ ادبیات کشور و بزرگان ادبی، آشنایی با واژگان به لحاظ معنا و ریشه، سخن سنجی، سبک شناسی، معانی، بیان، بدیع، دستور زبان فارسی، عروض و قافیه و … از وظایف کارشناس ادبیات فارسی است.

رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی گرایشی ندارد اما در دورۀ ارشد شامل گرایش های ادبیات کودک و نوجوان، ادبیات پایداری، ادبیات تطبیقی، دبیات عامه، آموزش زبان فارسی، ادبیات روایی، ویرایش و نگارش و … می شود.

مهم ترین ویژگی کسانی که می خواهند رشته زبان و ادبیات فارسی بخوانند، علاقه به زبان و ادبیات فارسی است. همچنین دانشجویان رشته ادبیات و زبان فارسی باید در نوشتن خلاق باشند و با حوصله زمان زیادی را به مطالعه کتاب ها اعم از متون نظم و نثر، کلاسیک و معاصر، ادبیات ایران و حتی جهان اختصاص دهند. دانشجوی رشته زبان و ادبیات فارسی باید فهم درستی از جملات و عبارات نوشته شده داشته باشد. نیز دانشجوی ادبیات فارسی باید ذهن خلاق و تحلیلگری داشته باشد و به راحتی بتواند کتاب های ادبی را نقد و بررسی کند و نقاط قوت و ضعف آن را بیرون بکشد.

دروس زبان و ادبیات فارسی

جزئیات واحدها در دانشگاه‌های مختلف متفاوت است امامهم‌ترین واحدها اعبارت است از:

تاریخ ادبیات فارسی، رودکی و منوچهری، فردوسی، ناصرخسرو، نظامی، خاقانی، سنایی، عطار، مولوی، سعدی، حافظ، صائب، تاریخ بیهقی، قابوس‌نامه، مسعودسعد، کلیله و دمنه، مرصادالعباد، کشف‌الاسرار، دستور زبان فارسی، تاریخ زبان فارسی، بلاغت، آیین نگارش و ویرایش، مرجع‌شناسی و روش تحقیق، عروض و قافیه، جریان‌شناسی شعر و نثر معاصر، نقد ادبی، علوم قرآنی، مبانی عرفان و تصوف، سبک‌شناسی نظم و نثر و …

دانشگاه هایی که رشته زبان و ادبیات فارسی ارائه می کنند

بسیاری از دانشگاه های سراسری و آزاد، دانشگاه های پیام نور و غیرانتفاعی و پردیس خودگردان در رشتۀ ادبیات فارسی پذیرش دانشجو دارند و ظرفیت این رشته در دانشگاه ها بالاست.

درآمد و آینده شغلی

رشته زبان و ادبیات فارسی بازار کار متوسطی دارد و نسبت به بیشتر رشته های انسانی بازار کارش بهتر است. کسانی که در این رشته مهارت و تلاش لازم را دارند، می توانند شغل مناسبی پیدا کنند. فارغ التحصیلان ادبیات می توانند به عنوان دبیر در مدارس دولتی و غیرانتفاعی کار کنند. آنها می توانند در حوزه های گوناگونی که به ادبیات و نوشتن مربوط است مثل حوزه های ویراستاری، روزنامه نگاری، داستان نویسی، صدا و سیما، انتشارات و چاپ، بسیاری از ادارات و نهادها و … مشغول شوند.
علاوه بر این فارغ التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی می توانند به عنوان کارشناس فرهنگی در مؤسسات و سازمان های مختلف مثل وزارت میزاث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، کانون های پرورش فکری کودکان و نوجوانان، شهرداری ها، بخشداری ها، و … یا به عنوان مسئول کتابخانه های عمومی و خصوصی استخدام شوند. فارغ التحصیلان دکتری نیز می توانند در دانشگاه به عنوان هئیت علمی تدرس کنند.

اخیراً با گسترش فضای مجازی فرصت خوبی برای فارغ التحصیلان ادبیات فراهم شده است. تولید محتوا برای شبکه‌های مجازی، وب‌سایت‌ مؤسسات و شرکت‌ها، تولید محتوای متنی، صوتی و تصویری همچون پادکست‌ها از جمله فرصت‌های کارآفرینی در این رشته به شمار می‌آید.