در مورد گرگیعان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
گرگیعان یا قرقیعان نام یک آیین سنتی رایج بین عربهای خوزستان، استان هرمزگان، عراق، بحرین، کویت، و شرق عربستان (احساء و قطیف) و امارات متحده عربی است که در شهریور ماه ۱۳۹۵ به عنوان میراث معنوی مردم عرب ایران به ثبت ملی رسید. این آیین که ریشهای تاریخی دارد در نیمه ماه رمضان در مناطق عربنشین توسط کودکان اجرا میشود. برای ریشه این مراسم روایات مختلفی ذکر شده، اما برجستهترین آن، به مناسبت میلاد امام دوم شیعیان ذکر شدهاست. این آئین در همه ساله در بسیاری از شهرهای ایران برگزار میشود، اما به صورت رسمی تاکنون دو بار در بخش جنبی نمایشگاه قرآن در موزه هنرهای معاصر اهواز به صورت نمادین برگزار شد که با استقبال پرشور کودکان و علاقهمندان مواجه شد.

گستره رواج و نامها
نام اصلی این آیین «قرقیعان» است، ولی با توجه به اینکه مردم عرب خوزستان حرف «قاف» را در بیشتر کلمات «گاف» تلفظ میکنند به آن «گرگیعان» میگویند. آیین گرگیعان با نامهای مختلف در کشورهای عربی وجود دارد مردم بغداد آن را «ماجینه» و اهالی جنوب بغداد به آن «کرکیعان» میگویند. در بحرین «قرقاعون»، قطر «قرنقعوه»، کویت و شرق عربستان «قریقعان»، عمان «قرنقشوه» و در امارات متحده عربی و شهرستان میناب و جزیره قشم به نام «حقاللیله» شناخته شدهاست. این مراسم در بندر دیلم و شهرستان پارسیان نیز با نام گرهگشو برگزار میشود.
ریشهشناسی
در مورد ریشه و معنی کلمه «قرقیعان» نظرات متفاوتی وجود دارد؛ برخی معتقدند این کلمه از «قرع الباب» به معنای دربزدن گرفته شدهاست؛ به خاطر اینکه کودکان در خانهها را برای دریافت شیرینی و عیدی میکوبند. نظر دیگری که در باب معنی «گرگیعان» آمدهاست این است که میگویند از کلمه «قرّةالعین» گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان است و از آن جایی که مراسم گرگیعان مصادف میشود با تولد حسن بن علی (مجتبی) و خوشحالی پدربزرگ وی، محمد بن عبدالله برای تولد اولین نوهاش، میگویند که مردم برای عرض تبریک به علی بن ابیطالب و همسرش فاطمه زهرا «قرة عین! قرة عین!» گویان به در منزلشان میرفتند و کمکم به صورت مناسبتی هرساله در میان مسلمانان رواج گرفت؛ اما گویا در محدوده تولد حسن بن علی و برخی مناطق مجاور و از جمله خوزستان باقی میماند.
شیوه اجرا
در شب پانزدهم ماه رمضان، بچههای کوچک عرب خوزستان پس از افطار، لباسهای محلی خود را پوشیده، پسران دشداشه پوشیده و دختران چادر عربی بر سر میکنند و با شور و شعف به کوچه پسکوچههای شهرها و روستاهای عربنشین میروند و با آویختن کیسههایی از پیش تهیه شده بر گردن، برای جمعآوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به در خانهها میروند.
این نکته قابلتأمل است که برای عربهای خوزستان عید فطر از جمله عیدهای باشکوه معنوی محسوب شده و از عید ملی نوروز مهمتر بوده، بر آن بیشتر ارج مینهند.
اجرای مراسم گرگیعان همچون نام آن با سرودخوانیهای مختلفی در بین عربهای مسلمان همراه است؛ برای نمونه کودکان کویتی با شعار «قرقیعان و قرقیعان بین اقصیر و رمضان» (قرقیعان و قرقیعان بین شعبان و رمضان) و کودکان اماراتی با شعارهای «انطونه حقالله یرضی علیکمالله» (حق خداوند را بدهید خداوند از شما راضی باشد) و کودکان دیگر کشورهای عربی با شعار «عطونا الله یعدیکم بیت مکه یودیکم» (به ما عیدی بدهید که خدا عیدی سفر مکه به شما بدهد) به کوچهها روانه میشوند.
کودکان عرب خوزستانی پشت در خانهها شعر میخوانند:
«ماجینه یا ما جینه حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم – در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) و اگر اهالی خانه در پشتبام باشند کودکان خطاب به آنها میگویند:
«یا اهل سطوح تنطونه لو نروح» (ای افرادی که بالای پشتبام ایستادهاید، به ما عیدی میدهید یا برویم؟).
ممکن است کودکانی که دستجمعی برای گرفتن عیدی به کوچهها میروند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب دهد: «الله یعطیکم رضعان» (خدا به شما بچه دهد) یا اینکه «گرگیعان و گرگیعان؛ الله ایخلی اولیدکم» (خدا پسرکوچولویتان را نگه دارد). این دو گروه ممکن است به دو گروه دختر و پسر نیز تقسیم شود. در این مراسم، اهالی خانهها به بچهها که هر یک سبدی را در دست دارند، باسورک (بادام)، شیرینی و عیدی میدهند این مراسم تا پاسی از شب نیمه ماه رمضان ادامه مییابد.
گرگیعان، پیوند فرهنگها
رسم گرگیعان در میان فرهنگهای دیگر ازجمله در میان مردم دزفول در خوزستان نیز مرسوم است و آن را با عنوان «ثوابه یا جوابه» اجرا میکنند. قاسم منصور آل کثیر در این خصوص گفتهاست که جشن گرگیعان پیوند میان فرهنگهای خوزستان است.
در مورد گرگیعان در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
حسینیه تابناک
این جشن در شب پانزدهم ماه رمضان به مناسبت ولادت امام حسن مجتبی علیه السلام، نخستین نوه پیامبر اکرم(ص) در مناطق جنوبی ایران و همچنین در برخی کشورهای عربی برگزار میشود. این جشن، یک رویداد کودکانه و خاطرهانگیز است که به شادی و نشاط کودکان اختصاص دارد.
کد خبر: ۱۲۹۴۶۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۲۷
همه ساله همزمان با میلاد امام حسن مجتبی (ع) مراسم قدیمی و کهن « گرگیعان » برگزار میشود. « گرگیعان » یا «قرقیعان» نام یک آئین سنتی رایج بین مردم عرب استان خوزستان، هرمزگان و کشورهای عربی نظیر عراق است که در نیمه ماه رمضان توسط کودکان اجرا میشود. کودکان با پوشیدن لباسهای نو و محلی یعنی دشداشه برای پسران و عبا برای دختران، به خانههای مختلف میروند و عیدی و شیرینی میگیرند.
عکس: امیر عبیداوی-منا صیافیزاده
کد خبر: ۱۱۱۴۲۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۸
یکی از مناسک و رسوم مردم استان خوزستان، آیینی به نام « گرگیعان » است که در شب نیمه ماه مبارک رمضان و به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی (ع) برگزار میشود.
کد خبر: ۹۷۷۲۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۲۰