کلیات
مبحث جمعیت، جزو اساسی‌ترین مباحث مدیریت هر کشور و نظام برنامه ریزی قلمداد می‌شود. به همین خاطر، حفظ تعادل و پویایی ساختار آن، همواره مورد توجه حکومت‌ها و دولت‌ها در اعصار گوناگون بوده و هست. دولت‌ها با توجه به روند توسعه‌ای خود سیاست‌های جمعیتی مختلفی در برابر رشد و یا کاهش جمعیت در پیش میگیرند. از جمله این سیاست‌ها میتوان به سیاست جمعیت مستقیم همچون تشویق ولادت و سیاست غیر مستقیم همچون مهاجر پذیری، سیاست ضمنی مانند تنظیم خانواده، مداخله‌ای همچون تغییر سن ازدواج یا سیاست تک فرزندی و سیاست داخلی و جهانی اشاره کرد.
روز ملی جمعیت
به پیشنهاد سازمان ثبت احوال کشور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، سی اردیبهشت مصادف با روز ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری به عنوان روز ملی جمعیت در تقویم رسمی کشور به ثبت رسید. در این سیاست های کلی جمعیت به مواردی مانند ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج، اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان، تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش‌های عمومی درباره اصالت کانون خانواده و فرزند پروری و با تأکید بر آموزش مهارت‌های زندگی و... اشاره شده است.
اهمیت جمعیت در ایران
در کشور ما نیز این موضوع اساسی در ادوار مختلف مورد بحث و اقداماتی در حد سیاستگذاری قرار گرفته، چه قبل از انقلاب در دهه ۴۰ و چه بعد از آن در دهه ۶۰ و سال های اخیر. این اقدامات تاریخی هم نشان دهنده اهمیت موضوع در جمهوری اسلامی ایران است که پس از انقلاب اسلامی، دو بار سیاست‌های جمعیتی در دست بازنگری و تجدید نظر قرار گرفته است.
ابلاغیه رهبر معظم انقلاب
در روز سه شنبه مورخ ۱۳۹۳.۲.۳۰مقام معظم رهبری با توجه به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و با توجه به پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیت کنونی به عنوان یک فرصت و امتیاز و در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در سال‌های گذشته، سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ فرمودند:.
متن ابلاغیه رهبر انقلاب به رؤسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به شرح زیر است:
بسمه تعالی
با عنایت به اهمیّت مقوله جمعیّت در اقتدار ملّی؛ و با توجه به پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیّت کنونی کشور به عنوان یک فرصت و امتیاز؛ و در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیّت و نرخ باروری در سال‌های گذشته، سیاست‌های کلی جمعیّت ابلاغ می‌گردد. با در نظر داشتن نقش ایجابی عامل جمعیّت در پیشرفت کشور، لازم است برنامه‌ریزی‌های جامع برای رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور متناسب با سیاست‌های جمعیّتی انجام گیرد. همچنین ضروری است با هماهنگی و تقسیم کار بین ارکان نظام و دستگاه‌های ذیربط در این زمینه، اقدامات لازم با دقّت، سرعت و قوّت صورت گیرد و نتایج رصد مستمر اجرای سیاست‌ها گزارش شود.
سیّدعلی خامنه‌ای
۳۰/اردیبهشت/۱۳۹۳