کلیات
طاعون خیارکی متداول‌ترین حالت طاعون است که که طی نیش کک یا گازگرفتگی توسط موش آلوده به بوجود می‌آید. طاعون خیارکی یکی از سه نوع طاعون ناشی از باکتری یرسینیا پستیس است.
طاعون ابتدا باعث مرگ تعداد بسیار زیادی از موش‌ها می‌شود؛ بنابراین، کک‌ها به دنبال میزبان دیگر، به انسان‌ها یا حیوانات خانگی حمله کرده و باعث آلودگی آن‌ها می‌شوند.
دوره نهفتگی
دوره نهفتگی بیماری بین دو تا شش روز طول می‌کشد. سپس علایم اولیه، یعنی لرز و تب بالا، سرگیجه، درد شدید عضلات و مفاصل، کوفتگی و سر درد ظاهر می‌شوند. پس از ۲۴ ساعت، خیارک‌هایی بر روی بدن بیمار به‌وجود می‌آیند.
ویژگی های بیماری
خیارک‌ها غدد لنفاوی هستند که متورم شده‌اند. این خیارک‌ها معمولاً در اطراف ناحیه نیش کک ظاهر می‌شوند و به تدریج بزرگ می‌شوند و بسیار دردناک و حساس هستند. از علایم دیگر کم‌شدن آب بدن و عطش دایمی بیمار است. درصورتی که بیمار به‌موقع تحت علاج قرار نگیرد، علایم هشدار دهنده‌ای همچون افزایش تعداد ضربان‌های قلب، آشفتگی و هذیان ظاهر می‌شوند. در این صورت بیمار پس از ۳۶ ساعت می‌میرد. البته بین ۲۰ تا ۴۰٪ این بیماران ممکن است به‌طور ناگهانی، پس از یک دوره نقاهت طولانی، از مرگ نجات یابند.
طاعون سیاه
طاعون سیاه یک اپیدمی طاعون از نوع طاعون خیارکی و ویرانگرترین بیماری همه گیر تاریخ است که در دوره اوج خود بین سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ میلادی اروپا را درنوردید. این اولین همه‌گیری بزرگ در اروپا و دومین آن در جهان بود. تنها اولین اپیدمی‌ای که به‌طور دقیق توسط مورخان توصیف شده‌است. تعداد مرگ‌ومیر از این بیماری در این دوره کاملاً مشخص نیست، اما برآورد آن حدود ۳۰ تا ۶۰ درصد جمعیت اوراسیا و بین ۷۵ تا ۲۰۰ میلیون نفر در منطقه اوراسیا طی این چند سال است. منابع تاریخی زیادی درباره اپیدمی طاعون سیاه در آسیا وجود ندارد. تخمین زده می‌شود که یک سوم جمعیت ایران در آن زمان کشته شدند. طاعون سیاه بحران‌های و پی‌آمد‌های بسیار اقتصادی، اجتماعی و مذهبی به‌دنبال داشت.