کلیات
علیرضا افتخاری مهیاری متولد ۱۰ فروردین ۱۳۳۷ در اصفهان، خواننده موسیقی سنتی ایرانی است افتخاری خوانندگی بیش از شصت آلبوم موسیقی را بر عهده داشته‌است و در سال ۱۳۸۹ موفق به اخذ نشان چهره‌های ماندگار شد. رسانه‌ها او را پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین خواننده ایران می‌دانند. به سبب خوانندگی در مقام‌ها و سبک‌های مختلف موسیقی پاپ و تلفیقی و سنتی لقب مرد هزارچهره موسیقی ایران را به وی داده اند.
زندگی نامه
علیرضا افتخاری در سال ۱۳۳۷ در اصفهان متولد شد. وی در کودکی نزد طباطبایی نوازنده ویولن تعلیم دید. از ۱۲ سالگی نزد تاج اصفهانی به یادگیری ردیف‌های آوازی پرداخت. پس از مدتی نیز هم‌زمان به بهره‌گیری از آموزش‌های جلیل شهناز و حسن کسایی در زمینه ردیف‌های موسیقی سنتی مشغول شد. در سال ۱۳۵۵ در آزمون باربد و در حضور علی‌اکبر شهنازی، داریوش صفوت، علی تجویدی موفق به کسب رتبه نخست شد.
آموختن موسیقی و اجرای کنسرت
از سال ۱۳۶۰ نزد غلامرضا دادبه به ادامه تعلیم موسیقی پرداخت. در سال ۱۳۶۲، اولین آلبوم خود را به توصیه فرامرز پایور با نام «آتش دل» و به یاد تاج اصفهانی منتشر کرد. افتخاری بعد از سه سال کار‌هایی نظیر راز و نیاز با حسین علیزاده و مهروزان با محمد علی کیانی نژاد را اجرا کرد. افتخاری در سال‌های اولیه دهه ۶۰ خورشیدی، اجرا‌های خصوصی نیز به همراه حسن کسایی؛ حبیب‌الله بدیعی، غلامحسین بیگجه خانی و جلیل شهناز داشت که این آثار تک نسخه‌ای بودند و هیچگاه منتشر نشدند. برای نخستین بار در ۱۳۶۳ با آوازی به نام قصه گیسو در ماهور و با نی محمدعلی کیانی نژاد در سریال تلویزیونی امیرکبیر صدای او از تلویزیون پخش شد.
اواخر دهه ۶۰ خورشیدی وی کنسرت‌هایی را در ژاپن، آلمان، کانادا و انگلستان برگزار کرد که از این جمله می‌توان به کنسرت راه ابریشم در ۲۸ شهر و کنسرت آلمان (مقام صبر به همراهی پرویز مشکاتیان) اشاره کرد.
افتخاری نخستین فردی بود که بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، اشعار حافظ را به صورت ترانه و تصنیف خواند. تصنیف‌هایی نظیر روز هجران و نفس باد صبا از این گونه اند.
همکاران هنری
وی در طول فعالیت حرفهای خود موفق به انتشار بیش از ۶۰ آلبوم موسیقی در سبک‌های سنتی، ارکسترال و تلفیقی با همکاری پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده، علی تجویدی، عباس خوشدل، جمشید عندلیبی، محمدعلی کیانی‌نژاد، محمدجلیل عندلیبی، جواد لشکری، محمد موسوی، جلال ذوالفنون، هابیل علی‌اف، حسن میرزاخانی، محمدجواد ضرابیان، علی جعفریان، فضل‌الله توکل، محمدرضا چراغعلی، فریدون شهبازیان، کامبیز روشن‌روان شده‌است. از آلبوم‌های او می‌توان به مقام صبر، راز و نیاز، سرو سیمین، شور عشق، نیلوفرانه، یاد استاد، سرمستان، افسانه، مستانه، امان از جدایی، هنگامه و شب عاشقان اشاره کرد.
دوران کاری
دوران کاری افتخاری را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد. از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۵ که بسیار کم‌کار بوده‌است. تعداد آثار او در این دوره، به‌طور متوسط حدود یک آلبوم در سال است. دوره دوم، از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۹ که دوره اوج افتخاری به‌شمار می‌آید و به‌طور متوسط پنج آلبوم در سال خوانده‌است. سومین دوران کاری افتخاری از سال ۱۳۸۹ به بعد است که بسیار کم‌کار بوده و در چهار سال یک آلبوم را ارائه داده‌است.
جوایز
از جمله جوایز علیرضا افتخاری می توان به نشان رسمی چهره ماندگار در سال ۱۳۸۹ و بهترین آوازخوانی در سال ۱۳۵۵ اشاره کرد.
حواشی
علیرضا افتخاری از زمان روی آوردنش به موسیقی پاپ و سنتی و با خواندن آلبوم نسیما در ۱۳۸۰ و آلبوم شکوه عشق با انتقادات اهالی موسیقی سنتی مواجه شد. آلبوم نسیمای علیرضا افتخاری با استقبال روبرو شد، این آلبوم ساخته فضل‌الله توکل (از نوازندگان سنتور برنامه گل‌ها و از بدنه موسیقی سنتی) بود که برپایه گام‌ها و دستگاه‌های موسیقی سنتی و با رنگ بوی مدرن تنظیم شد. بیشترین انتقادات به آلبوم شکوه عشق علیرضا افتخاری به آهنگسازی فریدون خشنود بود که دامنه انتقادات به آلبوم‌های بعدی ساخته فریدون خشنود هم تسری یافت. بیشتر منتقدان سبک خواندن، اشعار، تنظیم و ترکیب سازبندی این آلبوم‌ها را نامناسب می‌دانستند.
علیرضا افتخاری در برنامه تلویزیونی شب شیشه‌ای به این انتقادات اینگونه پاسخ داد:
من تابه حال ده‌ها ابوعطا خوانده‌ام ده‌ها افشاری و چندین سه گاه و همه مانند هم بوده‌است. من حق دارم به عنوان یک خواننده تجربیات جدید داشته باشم. برای افتخاری بعد از رضایت خدا و مردم بازگشت سرمایه سرمایه گذاران مهم است.
۱۴ ماه بعد از انتخابات سال ۱۳۸۸ (۱۳۸۹) و جریان اعتراضات به نتایج انتخابات دهم ایران به مناسبت روز خبرنگار، برنامه‌ای برگزار شد و افتخاری به عنوان خواننده در آن مجلس حضور یافت. در ادامه این مراسم، که محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت نیز در آن حضور داشت. افتخاری و احمدی‌نژاد یکدیگر را در آغوش گرفتند و روبوسی کردند. این مسئله به شدت مورد خشم معترضان به نتایج انتخابات قرار گرفت، به نحوی که حتی به دختر وی که از اساتید دانشگاه بود در دانشگاه تهران حمله شد.
به دنبال این اقدام، علیرضا افتخاری در گفتگویی با بخش خبری ۲۰:۳۰ در صدا و سیما با انتقاد شدید از بی حرمتی به دخترش در دانشگاه گفت: «من چندی پیش در یک مکانی به رئیس‌جمهوری ادای احترام کردم و ادب به جا آوردم تا لااقل عیب خودم را بپوشم، اما متأسفانه فشار‌هایی به من و بچه‌هایم وارد شد و امروز در دانشگاه دختر من استاد الهام افتخاری به حکم این که دختر من است مورد آزار قرار گرفته و موهایش را کشیده‌اند … همه فشار‌هایی که به خودم وارد شده و سنگسار شخصیتی خودم را می‌بخشم، اما اذیت و آزار دو تا بچه‌هایم را نمی‌بخشم. وی در ادامه با گریه گفت: آیا این حق من است؟ من چه بدی کرده‌ام جز این که می‌خواستم ادب به جا بیاورم؟»
در ۲۲ مرداد ۱۳۹۸، علی صارمیان (روزنامه‌نگار) یادداشتی با عنوان «ما در حق صدای علیرضا افتخاری مقصریم» نوشت:
«ما جماعت عصبانی یا نه، کسانی که یارگیری می‌کنند و در برابر شجریان که سبز درآمده؛ افتخاری را استفاده می‌کنیم؛ به هنر ایران خیانتی کرده‌ایم… ما با بی‌انصافی یک درنگ نکردیم که او ممکن است حتی قیافه ریس جمهور را بازنشناسد از بس غرقه در حس خویش است. اصلاً تعلیمات ندیده که چطور در میان دو سر جنگ تصویرها؛ چطور خود را حفظ کند و کسی آنقدر مرد نبود که با اینکه اینطرف ایستاده و با افتخاری برنامه کاروانش را راه انداخته و مزدش را به جیب برده؛ سپر او شود. حاصل آنکه ما ده سال از صدای او محروم ماندیم در اوج پختگی و بجایش بدل‌های تپل شجریان را صداوسیما غالب کرد. امیدوارم این نوشته را بخواند. ما یک عذرخواهی و دعوت دوباره به هنر افتخاری بدهکاریم.»
افتخاری در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ نیز در برنامه دورهمی مهران مدیری در مورد حواشی پیش آمده برای خودش در دیدار با احمدی نژاد توضیحاتی ارائه کرد.