کلیات
هشتم مردادماه ۱۳۹۹ و در جریان برگزاری رزمایش پیامبر اعظم ۱۴ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستاوردهای مختلفی از نیروی هوافضای سپاه به نمایش درآمد که یکی از مهمترین آن‌ها رونمایی از یک موشک بالستیک ضد تشعشع ARM بود که به منظور هدف قرار دادن رادار‌ها و از کار انداختن سامانه‌های پدافندی به کار گرفته می‌شود.
معرفی موشک های بالستیک ضدرادار
موشک‌های بالستیک ضدرادار ابتکار عملی است که در دنیا تنها در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و معدود کشور‌هایی که تسلیحات سرکوب پدافند هوایی را هم در اختیار دارند، به صورت تسلیحات هواپایه و موشک‌های ضد تشعشعی است که از جنگنده و یا هواپیما شلیک می‌شود.
نخستین بار در جریان بازدید فرمانده معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه در سال ۱۳۹۳ از اولین موشک بالستیک ضد رادار ایران و جهان با نام «هرمز-۱» رونمایی شد. کمی بعدتر سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضا اعلام کرد که هرمز-۱ می‌تواند رادار‌های روی ناو هواپیمابر یا یک سایت پاتریوت در خشکی و یا یک سایت راداری جستجوگر را منهدم کند.
سردار حاجی زاده در عین حال برد موشک هرمز-۱ را هم ۳۰۰ کیلومتر اعلام کرد و گفت که این موشک از این فاصله توانسته یک کانتینر ۲۰ فوتی را به صورت دقیق منهدم کند.
نحوه عمل
نحوه عملکرد و تراجکتوری موشک بالستیک ضد تشعشع هرمز-۱ نیز به این گونه است که پس از شلیک با استفاده از سیستم هدایت ترکیبی، ابتداً با استفاده از سامانه ناوبری اینرسی خود تا محدوده موقعیت هدف ادامه مسیر می‌دهد و سپس با استفاده از یک جستجوگر امواج راداری موقعیت هدف را به صورت دقیق پیدا می‌کند و دقیقا به محل انتشار تشعشعات راداری اصابت می‌کند.
نمونه شبیه‌سازی شده رادار سامانه تاد که مورد اصابت موشک سپاه قرار گرفت، سیگنال مشابه نمونه واقعی آن را منتشر می‌کند.
تفاوت ها و محاسن موشک ضدرادار سپاه
در هشتم مردادماه ۱۳۹۹ رزمایش سپاه از موشک جدید ضدراداری استفاده شد که به نظر می‌رسد گونه‌ای جدید از موشک‌های بالستیک ایرانی باشد؛ آنچه در این سناریو از رزمایش تمرین شده، هدف قرار دادن یک دستگاه رادار AN/TPY-۲ مربوط به سامانه پدافندی تاد (THAAD) آمریکا است که در این رزمایش نمونه شبیه‌سازی شده آن به همراه یک فرستنده سیگنالی که تشعشع و سیگنال مشابه سامانه تاد را منتشر می‌کند هدف موشک بالستیک ضد رادار جدید نیروی هوافضای سپاه قرار گرفت.
مشابهت سازی تشعشعات رادار سامانه تاد کمک می‌کند تا موشک در شرایطی کاملا واقعی بتواند تشعشعات رادار مورد نظر را پیدا کند و به آن اصابت کند.
رادار AN/TPY-۲ یک رادار آرایه فازی باند ایکس است که از ۷۲ ماژول فرستنده و گیرنده با بیش از ۲۵ هزار آرایه برخوردار است و می‌تواند در فاصله هزار کیلومتری انواع اهداف هوایی را شناسایی کند. این رادار که اصلی‌ترین حساسه سامانه پدافندی تاد آمریکایی است، بزرگترین رادار جهان است که قابلیت جابجایی اجزای آن وجود دارد.
از سوی دیگر تحلیل تصاویر منتشرشده از لحظه اصابت این موشک به رادار سامانه تاد نشان می‌دهد که این موشک به دلیل گداخته شدن قسمت Radom (نوک) سرجنگی، از سرعت هایپرسونیک (بالای ۵ ماخ) در لحظه اصابت برخوردار است که عملا رهگیری و هدف قرار دادن آن توسط سامانه‌های پدافندی و سپر موشکی را غیرممکن می‌کند.
به طور معمول در موشک‌های بالستیک به دلیل سرعت بسیار زیاد، حرارت بالایی در قسمت نوک موشک ایجاد می‌شود که ناشی از جریان شدید حرارتی و گرمایش آیرودینامیکی در این قسمت است که در سرعت‌های بالای ۵ ماخ باعث گداخته شدن سپر حرارتی موشک می‌شود و همین موضوع باعث ایجاد محدودیت در سرعت موشک‌ها می‌شود.
ما در اینجا گداخته شدن سپر حرارتی نوک موشک و رنگ شعله روشن آن که حاکی از درجه حرارت بسیار بالا است نشان می‌دهد که موشک ضدرادار جدید سپاه سرعتی بیش از ۵ ماخ دارد که در این صورت این موشک در زمره تسلیحات هایپرسونیک (ابرصوت) قرار خواهد گرفت.
در موشک‌های بالستیک به طور معمول برای کاهش حرارت ناشی از سرعت بالا، راه‌حل‌های متنوعی از جمله افزایش انحنای نوک سرجنگی موشک و استفاده از هندسه‌های Blunt که باعث جدایش جریان حرارتی می‌شود و انتقال حرارت سیال را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد استفاده می‌شود. یکی دیگر از راه‌حل‌های مرسوم در دنیا استفاده از مواد «فناشونده» است که به صورت یک سپر حرارتی در قسمت نوک موشک قرار می‌گیرند. مواد فناشونده که از انواع مختلف گرافیتی، کامپوزیت‌های کربن و ... هستند در اثر حرارت بالا از بین می‌روند تا قسمت‌های دیگر موشک از جمله سرجنگی در امان بمانند.