کلیات

اقیانوس اَطلَس یا اقیانوس آتلانتیک (Atlantic Ocean) دومین اقیانوس بزرگ جهان پس از اقیانوس آرام است که آفریقا و اروپا را از قارهٔ آمریکا جدا می‌کند و درازایش از جنوبگان تا اقیانوس منجمد شمالی است.

اقیانوس اطلس یک حوضهٔ کشیده و Sشکل را در بر می‌گیرد که میان اروپا و آفریقا از شرق و قارهٔ آمریکا از غرب گسترش می‌یابد. این اقیانوس که یکی از اجزاء اقیانوس جهانیِ پیوسته‌است، در شمال به اقیانوس منجمد شمالی، در جنوب غربی به اقیانوس آرام، در جنوب شرقی به اقیانوس هند و در جنوب به اقیانوس منجمد جنوبی می‌پیوندد. جریان خلاف استوایی، اقیانوس اطلس را دو بخش می‌کند؛ اقیانوس اطلس شمالی و اطلس جنوبی، که در حدود ۸ درجه شمالی، جدا شده‌اند.

نام آن، به شخصیت افسانه‌ای اطلس در اساطیر یونانی اشاره دارد. قدیمی‌ترین اشاره به اطلس برای این اقیانوس در متنی از استسیخروس، شاعر میانه‌های سدهٔ ششم پیش از میلاد یافت شده‌است.

مشخصات اقیانوس اطلس

اقیانوس اطلس، حوزهٔ Sشکلی است که شمالی-جنوبی گسترش دارد و از سوی جریان‌های خلاف استوایی در حدود ۸ درجهٔ عرض جغرافیایی شمالی به اطلس شمالی و اطلس جنوبی تقسیم می‌شود. اقیانوس اطلس را قارهٔ آمریکا (شمالی و جنوبی) از باختر، و اروپا و آفریقا از خاور دربر گرفته‌اند. تنگهٔ جبل‌الطارق، آن را به دریای مدیترانه وصل می‌کند. در شمال از راه تنگهٔ دانمارک، دریای گرینلند، دریای نروژ و دریای بارنتز به اقیانوس منجمد شمالی و از جنوب شرقی از راه اقیانوس هند، از جنوب غربی از راه تنگهٔ دریک به اقیانوس آرام و از جنوب به اقیانوس جنوبگان وصل می‌شود. اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از راه کانال پاناما میان آمریکای شمالی و جنوبی هم وصل می‌شوند.

اقیانوس اطلس همچنین مجاور دریای کارائیب، خلیج مکزیک، خلیج هادسون، خلیج بافین، خلیج بیسکای، دریای شمال، دریای بالتیک و دریای کلتیک است.

مساحت اقیانوس اطلس با در نظر گرفتن دریاهای مجاور آن در حدود ۱۰۶٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۴۱٬۱۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) است که ۲۰ درصد مساحت زمین و ۲۶ درصد مساحت آب‌های زمین را شامل می‌شود. بدون احتساب این دریاها مساحت آن ۸۲٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع می‌شود.

حجم اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور آن ۳۵۴٬۷۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب و بدون آن‌ها ۳۲۳٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب است.

عمق متوسط اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور ۳٬۳۳۹ متر و بدون در نظر گرفتن آن‌ها ۳٬۹۲۶ متر می‌باشد. عمیق‌ترین جای این اقیانوس در گودال پورتوریکو به عمق ۸٬۶۰۵ متر است.

عرض اقیانوس اطلس از ۲٬۸۴۸ کیلومتر میان برزیل و لیبریا تا ۴٬۸۳۰ کیلومتر میان آمریکای شمالی و آفریقا متغیر است.

آب و هوای اقیانوس اطلس

آب و هوای اقیانوس اطلس و سرزمین‌های اطراف آن از دمای سطح آب و جریان‌های آبی، اثر می‌پذیرد. گرم‌ترین نواحی آب و هوایی اطلس در شمال استوا گسترش دارد و سردترین نواحی آن در عرض‌های جغرافیایی بالا قرار دارند که با یخ پوشیده شده‌اند. جریان‌های اقیانوسی، آب و هوای اطلس را با انتقال آب‌های گرم و سرد به دیگر نواحی کنترل می‌کنند.

شوری آب اقیانوس اطلس متغیر است و به تبخیر، بارش، جریان آب رودخانه‌ها و ذوب یخ‌ها بستگی دارد که معمولاً میان ۳۳ تا ۳۷ گرم در لیتر است.

دمای سطح آب اقیانوس اطلس بسته به عرض جغرافیایی، جریان‌های دریایی و فصل‌ها، از ۲ تا ۲۹ درجهٔ سانتی گراد در تغییر است. بیشترین دما در شمال خط استوا و کمترین دما در نواحی قطبی است. در عرض‌های جغرافیایی میانگین بیشترین دما از ۷ تا ۸ درجهٔ سانتی‌گراد است.