در مورد ورزش زورخانه ای در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
ورزش زورخانهای یا ورزش باستانی یا ورزش پهلوانی، نام مجموعه حرکات ورزشی و رزمی است که در محل زورخانه و با ضرب مرشد از گذشتههای دور رواج داشتهاست. هم چنین در زورخانه علاوه بر ورزش زورخانهای، کشتی پهلوانی نیز گرفته میشود.
پروندهٔ ثبت جهانی آیینهای پهلوانی و زورخانهای به کوشش فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانهای ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آماده گردید. آیینهای پهلوانی و زورخانهای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست میراث معنوی یونسکو از سوی ایران به ثبت جهانی رسید.
دانشنامه بروکهاوس آلمانی، با استناد به تحقیقات دانشگاه ورزش آلمان، ورزش زورخانهای را در کتاب اصلی و جلد ویژه ورزش، قدیمیترین ورزش بدنسازی جهان معرفی میکند.
ورزش و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیتهای اصلی روزمره ایرانیان در دوران باستان بودهاست. جامعهٔ آن زمان ارزش خاصی برای ورزشکارانی قائل میشد که برای قدرت بدنی و شجاعت روحی که در اختیار داشتند، شکرگزار بودهاند.
بر پایهٔ تاریخ، زورخانه در حدود هفتصد سال پیش (قرن ۷ خورشیدی) به وسیلهٔ محمود معروف به پوریای ولی که ظاهراً از مردم آذربایجان بوده و گویا در سال ۷۷۲ ه.ق امروزی بازسازمان دهی شدهاست. با این حال بر پایهٔ رفتار و منش تاریخی و اسطورههای ایران زورخانه میتواند دست کم در ایران تاریخی بسیار کهنتر داشته باشد.
جایگاه زورخانه پس از اسلام در زندهکردن فرهنگ و آیین افتادگی و برادری که از عهد باستان در ایران رواج داشتهاست، اهمیت ویژه دارد.
در دانشنامه بروکهاوس چنین آمده: در مقطع زمانی خاصی در بیش از ۱۲۰۰ سال پیش که صلح نسبی بر ایران حکم فرما بود، جنگجویان ایرانی افزار نبرد از جمله گرز، کمان و سپر را جهت آمادهسازی بدن برای آینده، تبدیل به افزار ورزشی نموده به ورزش با آنان پرداختند.
آداب ورزش زورخانهای
ورزش زورخانهای آداب و سنتی خاص دارد. آداب و سننی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانهای دورهٔ باستانی و تاسی از پیشوای نخستین شیعیان و جوانمردان، خُلق و خوی مردانگی و مروت و جوانمردی را در ورزش کاران برمیانگیزد یا نیرو میبخشد. این ویژگیهای نیکو در قالب شعرها و داستانهایی به صورت آهنگین و به همراهی «ضرب زورخانه» که مهمترین ساز این نوع موسیقی است، برای برانگیختن ورزشکاران در هنگام ورزش از سوی «مرشد» خوانده میشود. ورزش کاران هماهنگ با موسیقی و نوای مرشد، جست و خیر میکنند و حرکات زیبای گروهی یا فردی به نمایش میگذارند.
ورزش باستانی در بین ورزشکاران به احترام و ادب معروف است و با اصول زیادی همراه است. بهطور مثال تمامی حرکات با اجازه از سادات و پیش کسوتان زورخانه که به رخصت گرفتن معروف هست انجام میشود. شعار ورزش باستانی پرورش روح و جسم است بهطوریکه شیعیان معتقدند که زورخانه مسجد دوم شیعیان است؛ ولی در نسل جدید ورزشکاران این آداب و رسوم کمکم از بین رفتهاست و کمتر مذهب در این ورزش دیده میشود. یکی دیگر از اصلیترین آداب زورخانه این است که ورزشکاران باید مواردی را از قبیل (فروتنی و از خود گذشتگی-مروت-مردانگی-سفره داری-پاکیزگی-کمک به فقرا و تنگدستان و دیگر صفات شامل پهلوانی) را رعایت کند.
جایگاه رزم در ورزش
کسانی بر این گمان هسنند که مردان زورخانه در دوران باستان، آیین رزم هم میآموختند و میگویند ابزار و ورزش باستانی شباهت شگرفی به جنگافزار روزگاران قدیم داشتهاست. با گرز و میل چوبی زورخانه، سپر و تخته بسیار سنگین مشهور به سنگ و کمان و کباده زورخانه که با آن عضله میپرورانند. در هر حال فنون رزم و ورزش، دیر زمانی است که هر یک به راه خود رفتهاند حتی چرخ زدن هم آیین رزم خودش را دارد بهطوریکه جوانی که بر بزرگتر خود کنده میکشد و از او خواستار است که نخست من میچرخم فلسفه آیین رزمیاش این است که میخواهد بگوید بگذار نخست من شهید بشوم؛ من خواستار جنگ در میدان هستم.
انواع مختلف پرتابها را در میل بازی ‹‹چشمه›› گویند. در میل بازی افتادن میل از دست میل باز را افت گویند.
گلریزان
یکی از رسمهای شیرین و معروف زورخانه گلریزان است که در جشنها و اعیاد و میلادهای چهارده معصوم و در برخی موارد برای قدردانی از زحمات پیشکسوتان گرفته میشود و در آخر دو جوان دو طرف لنگی را گرفته و دور میخورند و مردم پول در آن لنگ میاندازند.
حرکات و آداب در ورزش زورخانهای
ورود به گود در ورزش زورخانه ای آدابی مخصوص دارد. به این ترتیب که نخست ورزشکاران در زورخانه به ترتیب کسوت و در مسابقات با نظر مربی وارد میشوند و به ترتیب مراحل زیر را انجام میدهند:
زمین بوسی
ورود به گود
برداشتن تخته شنو
جرگه زدن و کنده زدن ( سلام باستانی )
شنو رفتن
نرمش پشت تخته: معمولاً شامل پای پشت تخته(پای جنگلی)، پای چپ و راست، خم گیری، نرمش گردن، نشستن و برخاستن می شوند.
میل گیری: سایه زدن، میل گیر آهسته یا سرمچ، میل گیری شلاقی، شیرین کاری، میل سنگین
پا زدن: پای جنگلی، پای ضربدری، پای شاطری، پای تبریزی
دعا کردن
کباده زدن
چرخ زدن
سنگ گرفتن: سایه زدن، کنده گرفتن، سجده کردن، بلند کردن سنگ
سنگ: دو تخته بزرگ معمولاً هشتاد کیلویی هستند که به نشانه سپر جنگی هستند و ورزشکار خوابیده و بمانند پرس سینه با آنها ورزش میکنند.
- چرخ زدن: ورزشکار دو تا دستان خود را کاملاً باز کرده و علاوه بر چرخیدن بر دور خود یک دایرهٔ بزرگ به جهت عقربههای ساعت هم تشکیل میدهد. زمان چرخ معمولاً بین یک دقیقه تا سه دقیقه است.
- میل بازی: ورزشکار دو تا میل به وزن یک تا دو کیلو را بلند کرده و آنها را با حرکات نمایشی به هوا پرتاب کرده و دوباره آن را میگیرد.
- شیرینکاری بین پا: ورزشکاران سبک و ترکهای در حین ورزش پا به وسط میدان آمده و حرکات نمایشی را انجام میدهند.
در مورد ورزش زورخانه ای در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
سوت
پاول بیورنستاد سفیر جدید نروژ با حضور در یک زورخانه، با یک میل کوچک، شروع به میل زدن کرد و با فرهنگ زورخانه آشنا شد. این لحظات جالب را میبینید.
کد خبر: ۱۲۶۰۷۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۳۰
رییس فدراسیون ورزش های زورخانهای گفت: نام این فدراسیون تا هفته آینده به فدراسیون ورزش باستانی و کشتی پهلوانی تغییر خواهد کرد.
کد خبر: ۱۲۴۲۷۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۲۶
واکنش عجیب ضرغامی به ثبت فرهنگ پهلوانی برای جمهوری آذربایجان
کد خبر: ۱۱۵۶۶۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۵
ایران در جلسه رایگیری، حق رای نداشت!
کد خبر: ۱۱۵۳۴۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۱۴
کد خبر: ۱۱۵۲۹۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۱۱
به مناسبت روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای صبح امروز _بیست و هفتم اردیبهشت ماه_ برنامه همرکابی از شهرداری منطقه سه اصفهان به سمت زورخانه علی ابن ابی طالب برگزار شد.
کد خبر: ۱۱۱۹۳۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۷
حمید سجادی با تمجید از ورزشکاران ورزش زورخانه ای ، گفت: آرزویم این است که این رشته را به جهان معرفی کنیم.
کد خبر: ۱۱۱۳۹۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۲۷
کد خبر: ۱۰۸۴۴۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۰۵
کد خبر: ۱۰۷۹۴۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۹
معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفهای وزارت ورزش و جوانان از رد درخواست حضور بانوان در رشته ورزشی زورخانهای خبر داد و گفت: بررسی در خصوص فعالیت بانوان در ورزش زورخانهای انجام شد و موضوع به تأیید نرسید.
کد خبر: ۱۰۰۴۸۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۰۴