کلیات

اَفسَریه یکی از محله‌های جنوب‌شرق شهر تهران است. این محله از غرب به بزرگراه بسیج، از جنوب به شهرک والفجر، از شمال به خیابان شهید رحیمی (خیابان ۴۶) و از شرق به قصر فیروزه و کوه و از جنوب شرقی به سه‌راه افسریه و مسعودیه منتهی می‌شود. نام‌گذاری این محله با توجه به اسم مالک اولیه این اراضی، «افسر الملوک» صورت گرفته‌است. این فرد سال‌ها پیش زمین‌های خود در منطقه افسریه را در قطعات ۱۲۰ مترمربعی به متقاضیان واگذار کرد.

ویژگی‌ها

محله افسریه دارای شبکه خیابان‌های متقاطع و منظم است. این محله از سه خیابان اصلی شمالی-جنوبی با نام‌های ۱۵ متری اول، ۱۵ متری دوم و ۱۵ متری سوم و نیز یک خیابان شرقی-غربی با نام ۲۰ متری افسریه تشکیل شده‌است و در میان این خیابان‌ها از جنوب تا شمال دارای ۴۵ کوچه منظم است.

افسریه در تقسیم‌بندی سنتی، به دو بخش افسریه بالا یا شمالی و افسریه پایین یا جنوبی تقسیم شده‌است. افسریه بالا از شمال به خیابان شهید رحیمی و پادگان سپاه، از جنوب به خیابان شهید ترابی (خیابان 18)، از شرق به شهرک شهید بهشتی و خیابان برادران شهید نیکوعمل و از غرب بهراه بزرگ بسیج محدود می‌شود.

افسریه را می‌توان به عنوان نخستین محله از نظر مهندسی شهرسازی در تهران در بدو تأسیس نام برد؛ این محله از محله‌هایی در تهران است که از سیستم کدینگ در نام‌گذاری خیابان‌ها استفاده شده و آدرس‌دهی در این محله به‌صورت شماره خیابان و پلاک هست به عنوان مثال افسریه خیابان ۳۱ پلاک ۷۱.

طراحی این محله براساس قطعات ۱۲۰ متری در کل محل یکسان بوده‌است و از این بابت نیز در تهران جز معدود محلات با این خصوصیت است و در ابتدا صرفاً به عنوان محله‌ای ویلایی در یک طبقه بنیان‌گذاری شده بود. از نکات ریز در پیش‌بینی‌های انجام شده در بدو تأسیس این محله، می‌توان به عرض ۶ متر بر زمین‌ها اشاره کرد که پیش از انقلاب در پارکینگ دو همسایه کنار هم، حتماً می‌بایست یکی سمت چپ ملک قرار گیرد و دیگری سمت راست قرار گیرد؛ با این ترفند ساده شهرداری پیش از انقلاب، به راحتی ایجاد جای یک پارک ماشین در خیابان را بین دو همسایه جانمایی نمود که متأسفانه بعد انقلاب اصلاً به این موضوع دقت نگردید و منجر به کمبود شدید جای پارک شد.

نخستین مدرسه ساخته شده در افسریه، مدرسه جمهوری اسلامی می‌باشد؛ این بنا در دهه ۳۰ ساخته شده که آن زمان، کمتر کسی در این منطقه ساکن بوده‌است. این منطقه پس از تجربه بد شهرسازی در مناطقی مانند نظام‌آباد، سر آسیاب، خراسان، مناطق شمالی تهران و… که عمدتاً دارای کوچه‌های تنگ و باریک بود، در ابتدای امر همراه با مناطق تهرانپارس و نارمک، منطبق با استانداردهای روز شهرسازی طراحی گردید.

افسریه نخستین محله بعد از انقلاب است که دارای گاز شهری گردید. از دیگر ویژگی های این محل وجود بازار و مغازه های گوناگون میباشد. بازار افسریه جزء پُر رونق ترین بازار های تهران میباشد.

سه‌راه افسریه

سه‌راه افسریه، نام تقاطعی قدیمی در شهر تهران و در مجاورت محله افسریه است. این تقاطع، به جهت قرار گرفتن در مسیر حرکت اکثر مسافران تهرانی که قصد ترک تهران به سمت شرق را دارند و همچنین به عنوان دروازه ورودی تهران، حائز اهمیت بود.

این سه‌راه، از طرفی به سمت جاده تهران-مشهد، از طرف دیگر به بزرگراه بسیج و از طرفی به اتوبان بعثت منشعب می‌شد. به عبارت دیگر، سه بزرگراه اصلی تهران (بزرگراه‌های افسریه، بعثت و جاده تهران-مشهد) در این نقطه به هم متصل می‌شدند. پس از راه‌اندازی بزرگراه آزادگان و تغییر نام اتوبان افسریه به بسیج، پل بسیج جایگزین این سه‌راه شد ولیکن در اصطلاح عموم همچنان با نام سه‌راه افسریه شناخته می‌شود.