کلیات

---

پارس‌آباد مغان دومین شهر بزرگ استان اردبیل در شمال غربی ایران است. نام این شهر از کلمه پارسا، که نام خانوادگی مدیرعامل شرکت شیار آذربایجان که در سال ۱۳۳۰ شمسی این شهر را بنیان نهاد، برگرفته شده، امّا بعد‌ها به دلیل اشکال در تلفّظ دو حرف آ به صورت پشت سرهم یکی از الف‌ها حذف و شکل نوشتاری پارس‌آباد صورت امروزی خود را یافت.

شهر پارس‌آباد منطقه‌ای است که در جلگه‌ای هموار با آب و هوایی معتدل تا گرم قرار دارد. فاصله آن تا اردبیل ۲۲۰ کیلومتر می‌باشد. جلگه پارس‌آباد مستعدترین خاک و مطلوب‌ترین شرایط آب و هوایی را برای زراعت دامپروری و باغداری داراست. شرکت بزرگ کشت و صنعت و دامپروری مغان بزرگترین شرکت در نوع خود در کشور و در خاورمیانه با حجم عملیات زراعی، دامی و صنعتی در همین شهرستان دایر است همچنین وجود کارخانه قند، کمپوت سازی، مرباسازی، پنبه پاک کنی و کارگاه تولید لبنیات رونق خاصی به این شهرستان داده‌است. پوشش گیاهی منطقه بیشتر به صورت علف‌های مرتع مرغوب می‌باشد و عشایر شاهسون که بقایای ۳۲ طایفه اصلی اند با حفظ نژاد و سنت‌های خویش هنوز در دشت مغان به حیات خویش ادامه می‌دهند. از محصولات کشاورزی و دامی مغان می‌توان به پنبه، چغندر قند، ذرت، گندم، جو، برنج هاشمی، حبوبات،  دانه‌های روغنی، کنجد، و میوه جات و بادام زمینی و سیر اشاره کرد.


در تاریخ

---

در کتاب مسالک و ممالک تألیف ابواسحق ابراهیم اصطخری در قسمت مربوط به ذکر دریای خزر چنین آمده‌است:

«جانب شرقی دریای خزر بهری از دیلمان، طبرستان، گرگان و حدود آن و بهری از بیابان خوارزم دارد؛ و جانب غربی آذربایجان،  مغان، حدود سریر، دریای خزر، بهری از بیابان غزیه و… و، اما از جانب دست چپ دریا از برابر آبسکون تا زمین دریای خزر همه آبادانی و پیوسته‌است از آبسکون بر حدود گرگان و طبرستان و دیلمان بروند. آنگه در حدود آذربایجان بیله سوار (در فاصله ۵۵ کیلومتری جنوبی) شوند و، چون مغان بگذرند تا دربند دو روز راه ولایت شروان‌شاهان است و از آنجا گفته شد تا به سمندر چهار روزه راه است و تمام و…»

و حسین شکوری می‌گوید:

«مغان شهری است که دو نهر به دور آن است. پیرامون آن باغ‌های زیبا است که گویی دشت را بهشت ساخته برای رحاب در کشور اسلام فخرآور هستد…. حومه‌اش خشک و دلگشا و دو نهر آن روان است، روی مردمش همچون لؤلؤ و مرجان است بخشایشگر و کریمند.

حمدالله مستوفی در ذکر دیار اران مغان می‌نویسد:

«هوایش گرمسیر است و به عفونت مایل و حدودش با ولایات ارمن، شروان، آذربایجان و دریای خزر پیوسته‌است. حقوق دیوانیش در عهد اتابکان زیاد از ۳۰۰ تومان این زمان بوده‌است و اکنون ۳۰ تومان و ۳۰۰۰ دینار است که بر روی دفتر آمده.»

مستوفی، با جروان و بزرند را دیه‌های معمور نوشته و می‌گوید: برزند هوایش به گرمی مایل است و حاصلش غله می‌باشد.

صنایع دستی

---

فرش بافی مهم‌ترین صنایع دستی منطقه است. عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می‌کنند که نقش و نگار‌های زیبای روی بدنه آن‌ها بیش تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیره‌ای آن‌ها الهام گرفته‌است.

جمعیت

---

۹۳'۳۸۷ بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۹۳٬۳۸۷ نفر بوده‌است. قبل از شروع به کار شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان در سال ۱۳۵۲ هجری شمسی روستایی ۱۰۰۰ نفره بوده است.  


زبان

---

یشتر مردم پارس‌آباد را عشایر تشکیل می‌دهند که قدیمی‌ترین و بزرگترین طایفه مغان به ترتیب پیرایواتلو و گیکلو هستند

مردم این شهرستان مسلمان و شیعه می‌باشند و به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند.

آموزش عالی پارس‌آباد

---

پارس‌آباد شامل یک دانشکده دولتی، دانشگاه پیام نور، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده سماء، دو مرکز جامع علمی کاربردی ۱  و ۲ می‌باشد.

فرودگاه

---

فرودگاه پارس‌آباد مغان به جهت حاصل خیز بودن منطقه و آمدوشد کارشناسان مختلف و توریست‌ها احداث شده که پرواز‌های هفتگی به تهران و بالعکس را دارا می‌باشد. این فرودگاه به عنوان دومین فرودگاه قدیمی‌ استان اردبیل (بعد از فرودگاه پادگان اردبیل) در سال ۱۳۵۲ تأسیس و در سال ۱۳۸۱ از شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان منفک و تحویل شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور شد؛ که سند آن پس از ۱۲ سال، در سال ۱۳۹۲ به نام این شرکت ثبت شد. این فرودگاه در دی ماه ۱۳۹۶ پس از چندین سال وقفه در پرواز با تلاش مسئولان دوباره راه‌اندازی شد.