کلیات

پل تاریخی خداآفرین که در قرن یازده میلادی روی رود ارس در مرز فعلی ایران و آذربایجان احداث شد، در داخل محدوده استان جبرئیل در آن سوی مرز و در چند کیلومتری روستای ساری جالو (تکاب) از توابع بخش منجوان در این سوی مرز در ایران قرار گرفته است.

پلی در دو بخش کوچک و بزرگ که پل بزرگ به شماره ۱۸۵۸ (متعلق به قرون اولیه اسلامی ) و پل کوچک به شماره ی ۱۸۵۹ (متعلق به صفوی ها) پنجم اسفند ۱۳۷۶ به شماره‌ی ۱۸۵۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

حواشی پل در درگیری های ارمنستان و آذربایجان در ماه اکتبر 2020

با انتشار فیلمِ سرباز آذربایجانی از اهتزاز پرچم این کشور، برخی نقل قول‌ها از وجود این اثر تاریخی به طور کامل در کشورمان حرف می‌زنند و با ابراز حساسیت درباره تمامیت ارضی کشورمان، از یک اتفاق ناگوار سخن می گویند، در حالی که به نظر می‌رسد کمتر کسی می‌داند، پل تاریخی خداآفرین از دو پل مستقل تشکیل شده‌ که قسمت‌هایی از یکی از این پل‌ها شکسته و نیمی از آن باقی‌ مانده‌ است و پل دیگر کاملاً سالم است و حتی از روی آن عابران امکان عبور و مرور دارند .

پلی مشترک میان ایران و آربایجان

 مهمترین نکته درباره‌ی مالکیت این پل است. بر اساس حقوق مرزی، مالکیت این پل مشترک است و ایران و جمهوری آذربایجان به تنهایی مالک پل نیستند و هر کشور صاحب نیمی از پل است که در سمت خود قرار دارد، یعنی تعدادی از دهانه‌های پل در خاک آن کشور و تعدادی از دهانه‌ها در خاک آذربایجان است. بنابراین جمهوری آذربایجان پرچم خود را در انتهای پل و در داخل خاک کشور خود نصب کرده است.

آثار قدیمی و ملی

پل تاریخی را خداآفرین را یکی از آثار قدیمی و مهم شهرستان خداآفرین می دانند، پلی که روی رود خانه ارس و در واقع از دو پل به فاصله حدود ۱۰۰ متر از یکدیگر بنا شده است مردم قدیمی تر ارس، آن را «رودی از بهشت» می نامیدند، هر دو پل از نظر مهندسی و معماری با یکدیگر تفاوت دارند. یکی از آن ها با سنگ سفید ساخته شده و ۱۱ دهانه دارد. بلندی آن ۱۲ متر و طول آن ۱۳۰ متر است.اندازه آجرها و معماری این پل، ذهنیت برای ساخت این پل در قرن  ۱۳ را امکان پذیر کرده است.

نکته جالب توجه دیگر، نام های متعددی است که به این پل با خود همراه کرده است که از  مشهورترین آن ها می توان به «پل سیروس» باعتبار نام کوروش - بنا به عقیده پروفسور آندریو رابرت بارن استاد تاریخ یونان در دانشگاه گلاسکو بنای اولیه پل متعلق به کوروش است (که آن بنای اول از بین رفت است) - ، «پل جلال الدین ملکشاه»، «پل خداآفرین»، «پل حسرت» - (حسرت کورپوسو) که نام کنونی این پل است - نام برد.

تقریباً یک سوم پل قدیمی تر در سال ۱۸۲۸ پس ازعهد نامه ترکمن چای از قسمت متصل به دو ساحل منفجر شد که به مرور زمان این خرابی ها بیشتر شده است و اکنون نیز در خطر نابودی کامل است. از سوی دیگر پل دوم که پایین تر و قدمت کمتری نسبت به پل اول دارد نیز به علت بی توجهی در حال نابودیست.

• در مورد خداآفرین در ویکی تابناک بیشتر بخوانید