کلیات
گنبد سلطانیه آرامگاه اُلجایتو است که بین سالهای ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی به دستور او در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی بهشمار میرود. گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیدهاست. گنبد این بنا سومین گنبد بزرگ جهان بعد از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره، و گنبد مسجد ایاصوفیه است. که توسط مغول ها(دوره حمله مغول ها به ایران) ساخته شد.
ویژگیهای بنا
گنبد مزبور در پنج فرسخی سمت شرقی شهر زنجان در داخل باروی شهر قدیم سلطانیه قرار گرفته و بنایی است هشت ضلعی که طول هر ضلع آن ۸۰ گز است. هشت مناره نیز در اطراف گنبد دارد؛ و قدیمیترین گنبد دوپوش موجود در ایران است. رنگ گنبد آبی است. بر روی این اضلاع گنبد بلندی قرار نوشتهاند. ارتفاع بنا ۴۸٫۵ متر و قطر دهانه داخلی آن ۲۵٫۵ متر میباشد در قسمت بالایی آن ساختمان دور تا دور اتاقها و غرفهگرفته. خود گنبد از کاشیهای فیروزهای رنگ پوشیده و سقف داخل اتاقهای بالا با گچبریها و آجرهای رنگارنگ تزیین یافتهاست. در حاشیه طاقها آیات قرآنی و اسماالله با خط جلی نوشته شدهاست. حکاکیهایی در آجرهای دیوارها و سقفهای رنگین بنا نیز دیده میشود.
تزیینات و چگونگی ساخت این آرامگاه در واقع نقطهٔ عطفی در معماری آن دوران بوده به این شکل که سبکی جدید را در معماری بهوجود آورده که از معماری سلجوقی جدا شدهاست.
پیشینه ساخت گنبد سلطانیه
گنبد زیبای سلطانیه با رنگ فیروزه ای خود از تمام نقاط شهر پیداست. این گنبد در سال ۷۰۳ هجری قمری به دستور الجایتو یا همان سلطان محمد خدابنده ساخته شد. کار طراحی این گنبد هشت ضلعی هم بر عهده فضلالله همدانی وزیر محبوب ایلخانیان بود. این گنبد زیبا در طول مدت ده سال توسط معماری به نام سید علی شاه به همراه سه هزار کارگر برپا میگردد. بعد از اتمام ساخت کار تزیین بنا آغاز شده و سه سال زمان میبرد.
معماری
این بنا باشکوهترین ساختمان شیوه آذری و شاید کل معماری ایران است که در کنار آن آرامگاه سلطان محمد خدابنده (الجایتو) ساخته شدهاست. از ارسن بزرگ سلطانیه که در بر گیرندهٔ بیمارستان، خانقاه و میانسرای آن بوده، تنها گنبدخانه و آرامگاه الجایتو بازماندهاست. میان سرای نام برده شاید به اندازهٔ دو برابر میدان نقش جهان بودهاست. فضای تربت خانهها بعدها به آن افزوده شدهاست.
این بنا شامل ۸ ایوان و ۸ مناره است که گفته میشود از ۸ در بهشت (ابواب البر یا درهای نیکی) الگو گرفتهاست. بنا دربرگیرنده دو دوره تزئینات میباشد. دور اول تزئینات آجر و کاشی بوده که به واسطه آجر و کاشی آیاتی از قرآن و نام الله و محمد و علی و نام سلطان نوشته شدهاست اما پس از مدتی به دلیلی ناشناخته سلطان محمد خدابنده دستور پوشانیدن تزئینات کاشی با اندود گچ را میدهد.
گنبد سلطانیه شامل سه بخش اصلی ورودی، تربتخانه و سردابه است.
گنبد سلطانیه ؛ بزرگترین گنبد ایران و نخستین نمونه گنبد دو پوسته در جهان به حساب میآید که از آثار ملی ایران و اماکن دیدنی زنجان است و در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بنا از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به شمار میرود و دومین گنبد بزرگ آجری جهان بعد از گنبد کلیسای جامع فلورانس است./بهرام بیات
کد خبر: ۱۲۲۸۷۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۶
شهر سلطانیه در ۳۷ کیلومتری زنجان یکی از مهمترین آثار باستانی ایران را در خود جای داده است. « گنبد سلطانیه » بزرگترین گنبد آجری جهان، با قدمتی ۷۰۰ ساله در این شهر قرار دارد. این گنبد به دستور پادشاه وقت ایلخانان در پایتخت حکومت ساخته شد. این بنا شامل ۸ ایوان و ۸ مناره است که گفته میشود از ۸ در بهشت (ابواب البر یا درهای نیکی) الگو گرفته است. این بنا باشکوهترین ساختمان شیوه آذری ایران است که در کنار آن آرامگاه سلطان محمد خدابنده (اُلجایتو) ساخته شده است. برخی عقیده دارند که اُلجایتو این بنا را به آرامگاه امامان شیعه اختصاص داده بود و قصد داشت تا پیکر امام علی (ع) و امام حسین (ع) را به این محل انتقال دهد که با مخالفت علمای شیعه مواجه شد. کار بازسازی « گنبد سلطانیه » از سال ۱۳۴۸ آغاز شده و تا امروز در بیش از ۹ دوره مورد بازسازی قرار گرفته است. گنبد سلطانیه در سال ۱۳۸۴ به عنوان هفتمین اثر ایرانی در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسید.
گنبد سلطانیه به سبب قرار گیری در مسیر عبور و مرور مسافرانی که قصد سفر به شمال و شمال غرب کشور را دارند، همه ساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است./احسان تقیبیگلو
کد خبر: ۱۱۶۹۵۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۲
گنبد سلطانیه آرامگاه اُلجایتو (سلطان محمد خدابنده) است که حدود هفتصد سال قبل به دستور او در سلطانیه، در حاشیه شهر زنجان کنونی ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی بهشمار میرود.
گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیدهاست. گنبد این بنا گنبدی عظیم ودوپوش است كه از بینظیرترین گنبدهای دو پوشش و سومین گنبد بزرگ جهان بعد از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره، و گنبد مسجد ایاصوفیه است. بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روكش كاشیهای فیروزهای و لاجوردی و به شیوه معرقكاری تزیین شده است چنانچه گویی جامهای فیروزهای بر تن كرده است.
کد خبر: ۱۱۱۸۹۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۲۵
میراث جهانی یونسکو در ایران
شهر باستانی سلطانیه در ۳۷ کیلومتری زنجان میزبان یکی از مهمترین آثار باستانی ایران است. « گنبد سلطانیه » بزرگترین گنبد آجری جهان است که قدمتی بیش از ۷۰۰ سال دارد. این گنبد به دستور «اُلجایتو» پادشاه ایلخانان در پایتخت وقت، یعنی شهر سلطانیه در مدت زمان ۱۰ سال ساخته شده است. طراحی این گنبد را فضل الله همدانی وزیر معروف ایلخانان بر عهده داشته است. این گنبد زیبا توسط معماری به نام سید علی شاه به همراه سه هزار کارگر بنا شده است. بعد از اتمام ساخت، کار تزیین بنا آغاز شده و سه سال زمان میبرد. این بنا شامل ۸ ایوان و ۸ مناره است که گفته میشود از ۸ در بهشت (ابواب البر یا درهای نیکی) الگو گرفته است. این بنا باشکوهترین ساختمان شیوه آذری ایران است که در کنار آن آرامگاه سلطان محمد خدابنده (اُلجایتو) ساخته شده است. از کل مجموعه بزرگ سلطانیه که شامل بیمارستان، خانقاه و میانسرای آن بوده، تنها گنبدخانه و آرامگاه اُلجایتو بر جای مانده است. میان سرای نام برده شاید به اندازه دو برابر میدان نقش جهان بوده است. فضای تربت خانهها بعدها به آن افزوده شدهاست. برخی عقیده دارند که اُلجایتو این بنا را به آرامگاه امامان شیعه اختصاص داده بود و قصد داشت تا پیکر امام علی (ع) و امام حسین (ع) را به این محل انتقال دهد که با مخالفت علمای شیعه مواجه شد. کار بازسازی « گنبد سلطانیه » از سال ۱۳۴۸ آغاز شده و تا امروز در بیش از ۹ دوره مورد بازسازی قرار گرفته است. گنبد سلطانیه در سال ۱۳۸۴ به عنوان هفتمین اثر ایرانی در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسید./احسان تقیبیگلو
کد خبر: ۱۰۴۳۹۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۵