کلیات

یکی از نظریه‌های معروف در حوزه علوم طبیعی نظریه داروین می‌باشد. چارلز داروین زیست شناس و زمین شناس انگلیسی با ارائه نظریاتش دنیا را به خود معطوف کرد. نظریات او شامل تنازع بقا، انتخاب طبیعی، تکامل و... می‌باشد که در ادامه به بررسی دیدگاه‌های او خواهیم پرداخت. در صورتی که علاقه دارید تا بیشتر درباره نظریات داروین بدانید ما آن‌ها را به زبان ساده برای شما بیان خواهیم کرد. پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

داروین

چارلز داروین متولد سال 1809 میلادی که در انگلستان به دنیا آمد و تحصیلاتش را در دانشگاه ادینبورگ پشت سر گذاشت. او علاقه بسیار زیادی به مطالعه دقیق و عمیق در مسائل زیستی داشت و در 22 سالگی سفری را شروع کرد که 5 سال طول کشید. در این سفر کشورهای زیادی را دید و از جانوران زیادی بازدید کرد. بیشتر نظریه‌های او در این دوران شکل گرفتند و بیشتر بر نحوه تحول و تغییر جانوران و پیدایش شکل امروزی‌ آن‌ها تاکید دارد که با توجه به این زمینه چندین اصل شکل گرفت. در ادامه به بررسی اصول و نظریه‌های داروین خواهیم پرداخت.

مبنای نظریه داروین

نظریه داروین بر اساس نظریه مالتوس جامعه‌شناس و اقتصاددان انگلیسی که درباره رشد جمعیت انسانی، علل بروز فقر و جنگ بود شکل گرفت. نظریه مالتوس بر این اساس بود که جمعیت انسان‌ها بر اساس قاعده رشد هندسی افزایش پیدا می‌کند در حالی که بیشتر شدن تولیدات تغذیه‌ای بر مبنای قاعده عددی است. در سری رشد هندسی هر عدد مساوی است با ضرب عدد قبلی در یک عدد معین ولی در رشد عددی هر عدد مساوی است با جمع عدد قبلی با یک عدد معین. با توجه به این نظریه رشد انسان‌ها بیشتر از افزایش موادغذایی است. اگر کنترلی بر این جمعیت وجود نداشته باشد می‌تواند قحطی و فقر را به وجود بیاورد. مالتوس زمان تجدید نسل انسان را 25 سال فرض می‌کند که با این محاسبه در هر قرن برای هر انسان 4 بار تجدید نسل قابل باور است.

نظریه تنازع بقاء از نظریه داروین

از نظر داروین بیشتر بودن نوزادان نسبت به والدین فقط محدود به انسان‌ها نیست و در سایر جانداران هم قابل مشاهده است. حتی معتقد بود که این کثرت در سایر جانداران خیلی بیشتر از انسان‌هاست. مشخص است که شرایط محیط به همه نوزادان اجازه نمی‌دهد که رشد و بقا داشته باشند و برای استفاده از فضا و امکانات محیط مبارزه‌ای بین نوزادان صورت می‌گیرد. بر این اساس اصل اولیه نظریه داروین به عنوان اصل تنازع بقا شکل گرفت. مبارزه برای استفاده از فضا و امکانات فقط میان جانداران یک نوع نیست و افراد مربوط به گونه‌های مختلف هم برای استفاده از امکانات محیط با یک دیگر مبارزه می‌کنند. تلاش موجودات برای برخورد با شرایط دشوار را هم تنازع بقا می‌نامند.

انتخاب طبیعی از نظریه داروین

انتخاب طبیعی نتیجه منطقی از اصل اول یعنی تنازع بقا است. این نظریه بر اساس ایده گرفتن از نوشته‌های پدرش که از معتقدین نظریه تحول بود شکل‌گرفت. در رابطه با این نظریه، وقتی نوزادان هر نسل به تعداد زیاد و به اعتقاد داروین نامحدود به دنیا می‌آیند تعداد بسیار کمی از آن‌ها برای ادامه زندگی موفق می‌شوند، می‌توانند از فضا و امکانات استفاده کنند و نسل‌شان ادامه پیدا کند. در این میان یک سوال به وجود می‌آید که این تعداد محدود چگونه میان تعداد زیادی از نوزادان امکان ادامه زندگی پیدا می‌کنند؟

اگر با توجه به نظریه داروین اصل را بر این بگیریم که نوزادان هرگونه با وجود تعداد زیادشان کوچکترین تفاوتی با هم ندارند حذف تعدادی از آن‌ها با توجه به کمبودهای محیطی کوچک‌ترین تغییراتی در افراد گونه به وجود نمی‌آورد. بنابراین باید فرآیندهایی وجود داشته باشد که بتواند میان نوزادان تفاوت‌هایی را ایجاد کند که ملاک حذف یا ادامه زندگی و ادامه نسل در آن‌ها باشد. در دوران داروین هنوز چیزی به نام جهش شناخته شده نبود و او همه چیز را به توارث صفات اکتسابی مربوط می‌دانست. در نتیجه داروین بخش زیادی از تفاوت‌ها را در نوزادان به دلیل توارث سازش‌هایی که در والدینش رخ داده مربوط می‌داند.

اصل سازش با محیط و توارث صفات اکتسابی

در زمان داروین هنوز مسئله وراثت مطرح نبود. داروین معتقد بود که مسئله و قوانین مربوط به وراثت بسیار پیچیده هستند که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشند. داروین از وراثت چنین نتیجه گرفت که اگر فردی صفاتی را به طور اکتسابی به دست بیاورد و تغییراتی در او ظاهر شود در نسل بعدی او هم در همان سن این تغییرات بروز پیدا می‌کند. داروین برای توجیه نظریاتش از فرآیند همه‌زایی استفاده کرد و دیدگاه بقراط را در این زمینه دوباره مطرح کرد. اساس و پایه این نظریه این است که همه اندام‌های بدن در تشکیل دادن نطفه مشارکت دارند و هر اندامی سهمی برای ساختن نطفه تولید و ارسال می‌کند. این شرکت داشتن را داروین ژمول نامید و می‌گفت اگر به هر دلیلی تغییری در بدن یک شخص ایجاد شود بر اساس ژمول نسل‌های بعدی هم دچار تغییر می‌شوند. این بخش از نظریه داروین بعدها رد شد.

ارتباط غیرمستقیم با همبستگی‌های متقابل از نظریه داروین

داروین علاوه بر بقیه نظریه‌ها که تاثیرشان را بسیار زیاد می‌دید به این پی برد که ارتباط بین جانداران در واقع ارتباط غیرمستقیم آن‌ها باهم نیز در تحول و رشد اثر می‌گذارد و بر همین اساس نظریه ارتباط غیرمستقیم او شکل گرفت.

یکی از مصداق‌های این اصل رابطه میان شته‌ها و مورچه‌ها است. شته‌ها از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند که خسارات زیادی را به گیاهان و مزارع می‌زند. علاوه بر این شیره‌هایی را از بدنشان دفع می‌کنند که مورچه‌ها علاقه فراوانی به این شیره دفع شده دارند. به همین دلیل در اوایل سال به طور مداوم از این شیره چسبناک تغذیه می‌کنند و بقیه تخم‌های شته‌ها را به محل زندگی می‌برند تا از آن‌ها مراقبت کنند و سال بعد آن‌ها را به روی گیاهان و درختان برمی‌گرداند. در اینجا مورچه‌ها به ادامه نسل گونه حشره‌ها کمک می‌کنند. در این‌جا مسئله انتخاب طبیعی اتفاق افتاده است به این دلیل که مورچه‌ها شته‌هایی را انتخاب می‌کنند که دفع بیشتری دارند پس در نهایت تغییری در نوع نسل آن‌ها ایجاد می‌کنند.

تکامل

این نظریه بیان می‌کند که هیچ یک از جانوران به شکل امروزی‌شان وجود نداشته‌اند و به تدریج و با تغییر در نسل‌ها به این شکل درآمدند. همه جانوران از نظر او دارای اجداد مشترکی بوده‌اند. او معتقد بود که بر اثر تغییرات در جانوران تک سلولی و تکامل آن‌ها نوع انسان به وجود آمده‌ است و زمینه و شروع خلقت را تصادف و احتمال می‌داند. این نظریه از 150 سال پیش تا به حال تنها نظریه علمی است که چگونگی شروع زندگی و به وجود آمدن انسان را بیان می‌کند. اما تحقیقاتی که انجام شده نشان می‌دهد که انسان‌هایی که در هزاران سال پیش وجود داشته‌اند به همین شکل امروز بوده‌اند و از تغییرات هیچ جانور تک سلولی به وجود نیامده‌اند که نظریه داروین را رد کردند.