کلیات
شناخته‌ترین نوع جراحی قلب باز، جراحی بای پس است که با نام جراحی بای پس شریان کرونری (CABG) نیز یاد می‌شود. به گفته‌ی دکتر فروزان نیا جراح قلب، هدف این جراحی، دور زدن انسداد‌های قلبی است. کودکان یا افراد بالغ مبتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی قلب ممکن است به چندین جراحی قلبی در طول عمر خود نیاز داشته باشند. در ادامه به جزئیات انواع مختلف جراحی‌های قلبی پرداخته شده است.

 

انواع عمل قلب باز
در ادامه متن با انواع جراحی قلب باز و کاربرد آن‌ها اشنا می‌شوید.

۱_ جراحی بای پس
جراحی بای پس شریان‌های کرونری، رایج‌ترین جراحی قلب باز بوده و جهت درمان انسداد‌های شریانی انجام می‌شود. در این فرایند، شریان‌ها و یا ورید‌هایی از دیگر نواحی بدن برداشته شده و جهت دور زدن انسداد‌ها و بهبود جریان خون به قلب پیوند می‌شوند.
شریان‌ها معمولا از داخل دیواره قفسه سینه یا بازو، و ورید‌ها از پا‌ها گرفته می‌شوند. در اغلب موارد، بیمار به دستگاه قلب مصنوعی متصل شده و قلب او از کار باز می‌ماند. برخی جراحان انجام جراحی در حین تپش قلب را ترجیح داده و از دستگاه قلبی ریوی استفاده نمی‌کنند. متخصصان در انتخاب بهترین روش اختلاف نظر داشته و این موضوع به مرکز درمانی بستگی دارد.

۲_ جراحی دریچه قلب
قلب دارای ۴ دریچه است که میترال، آئورت، سه لختی و ریوی نام دارند. ترمیم تعویض دریچه قلب معمولا با استفاده از دستگاه قلبی ریوی انجام می‌شود. در ترمیم دریچه، دریچه‌ی آسیب دیده با انجام برخی تغییرات به حالت طبیعی باز می‌گردد. در فرایند تعویض دریچه، دریچه آسیب دیده به طور کلی بریده شده و یک دریچه طبیعی یا مصنوعی جای آن قرار داده می‌شود. در بسیاری از موارد، جراحی بای پس در بیماران مبتلا به انسداد‌های شریانی می‌تواند همزمان با جراحی دریچه انجام شود.
امروزه روش‌های نوینی جایگزین عمل قلب باز شده است به طور مثال درمان تنگی دریچه آئورت بدون جراحی که در ایران توسط دکتر فروزان نیا جراح قلب انجام میپذیرد.

۳_ جراحی آئورت
آئورت یک شریان خونی بزرگ است که خون را از قلب به سرتاسر بدن می‌رساند. آنوریسم‌ها یا پارگی‌های آئورت نیازمند جراحی هستند. جراحان قلب و جراحان عروق به ترتیب آسیب دیدگی آئورت در قفسه سینه و حفره شکمی را درمان می‌کنند. از آن جایی که شریان آئورت به مغز و ستون فقرات خون رسانی می‌کند، این فرایند باید به دست متخصصان ماهر و با دقت فراوان انجام شود.

۴_جراحی پیوند قلب
در جراحی پیوند قلب، قلب بیمار برداشته شده و قلبی سالم به جای آن قرار داده می‌شود. قلب جدید باید به دقت به عروق خونی بخیه شود. جراح قلب، قبل از شروع فرآیند، بیمار را به دستگاه قلبی ریوی متصل می‌کند، تا در طول جراحی این دستگاه عملکرد قلب را بر عهده گیرد.

۵_ میومکتومی
فرایندی است که برای درمان کاردیومیوپاتی انسدادی هایپرتروفیک انجام می‌شود. در این بیماری، عضله قلب به قدری بزرگ می‌شود که خروج خون از قلب را با مشکل مواجه می‌کند. در فرایند جراحی، مقداری از بافت عضلانی برداشته می‌شود.

۶_ ترمیم نقص دیواره
سوراخ‌هایی که در دیواره بین حفرات بالایی یا پایینی قلب وجود دارند اغلب با جراحی ترمیم نقص دیواره قلبی بسته می‌شوند. در این فرایند‌ها یک بافت پیوندی برای پوشاندن سوراخ‌ها به قلب متصل می‌شود.

۷_ آمبولکتومی و اندآرترکتومی ریوی
گاهی اوقات، لخته‌های خونی به نام آمبولی در عروق ریوی تشکیل شده که نارسایی سمت راست قلب و فشار بالای ریه‌ها را رقم می‌زنند. لخته‌ها طی یک جراحی اورژانسی به نام آمبولکتومی برداشته می‌شوند. گا‌ها این لخته‌ها در طول زمان تجمع یافته و در عروق خونی ریه‌ها رسوب می‌کنند. این موارد به کمک جراحی پیچیده‌ای به نام اندآرترکتومی ریوی برداشته می‌شوند. چنین فرایند‌های پیچیده‌ای تنها توسط تعدادی از جراحان انجام می‌شوند.

خطرات جراحی قلب باز برای بیماران
خطرات جراحی قلب باز در هر فرد متغییر بوده و به فرد و شدت بیماری او بستگی دارد. واضح است که جراحی قلب در یک فرد ۴۵ ساله سالم، موفقیت بیشتری نسبت به جراحی قلب در فرد ۸۵ ساله خواهد داشت. برخی عوامل خطر همچون موارد زیر بسیار مهم بوده و بر خطر جراحی هر بیماری تاثیر گذار هستند:

۱_ سن:
به طور کلی، با افزایش سن خطرات جراحی نیز افزایش می‌یابد.

۲_ جنسیت:
جراحی قلب باز در زنان نسبت به مردان با خطرات بیشتری همراه است.

۳_ چاقی:
بیماران چاق در معرض خطر بالاتری قرار دارند.

۴_ عملکرد قلبی:
عملکرد پمپاژ قلب اهمیت داشته و کاهش آن خطر جراحی را افزایش می‌دهد.

۵_ عملکرد کلیوی:
هر چه عملکرد کلیه کمتر باشد، خطر جراحی قلب باز بیشتر خواهد بود.

۶_ حمله قلبی:
داشتن سابقه حمله قلبی مخصوصا در نزدیکی زمان جراحی یا وجود علائم فعالی همچون درد قفسه سینه، خطرات جراحی قلب باز را افزایش می‌دهد.

۷_ بیماری ریوی:
خطر جراحی در مبتلایان به بیماری‌های ریوی، همچون COPD بالاتر است.

۸_ جراحی اورژانسی:
فرایند‌هایی که به دلیل فوریت ناشی از علائم فعال یا بی ثباتی انجام می‌شوند با خطرات بسیار بیشتری همراه هستند.

۹_ وجود مشکلات چند گانه:
هر چه تعداد مشکلات قلبی بیشتر باشد، احتمال ابتلا به عوارض و بروز خطرات بیشتر است.

۱۰_ تعداد جراحی‌ها در گذشته:
تعداد بیشتر فرایند‌های جراحی در گذشته به معنای خطر بالا‌تر در جراحی فعلی برای بیمار است. این خطر به دلیل تجمع بافت جای زخم (اسکار) و دیگر مشکلات در حین جراحی قلب باز ایجاد می‌شود.