کلیات

دفاتر ازدواج و طلاق از نهادهای تخصصی مدنی هستند که بخشی از وظایف اجرایی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را انجام می‌دهند. این دفاتر از نظر مالی مستقل هستند و به‌طور خصوصی اداره می‌شوند؛ ولی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور سردفتران (مدیران دفاتر) را گزینش می‌کند، قوانین این دفاتر را تنظیم و ابلاغ می‌کند و بر عملکرد این دفاتر نظارت می‌کند.

گزینش

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با توجه به اعلام نیاز واحدهای ثبتی در سراسر کشور از روش آزمون کتبی و اختبار سردفتر ازدواج برای نقاط مورد نظر برمی‌گزیند.

بازرسی

مدیران هر حوزه ثبتی وظیفه دارند که دفاتر ازدواج و طلاق مقر اداره خود را حداقل یک‌بار در ماه و دفاتر خارج از مقر اداره را حداقل یک‌بار در شش ماه بازرسی کنند.

مراحل ثبت ازدواج

قبل از ثبت ازدواج، زوجین باید آزمایش‌هایی نظیر اعتیاد و تالاسمی را انجام دهند. برای انجام آزمایش باید به دفتر ازدواج مراجعه کنند تا برای مراجعه به آزمایش‌گاه، معرفی‌نامه دریافت کنند. پس از دریافت معرفی‌نامه، زوجین می‌توانند به هریک از آزمایش‌گاه‌های اعلام شده توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مراجعه کنند. پس از دریافت نتایج آزمایش‌ها زوجین می‌توانند برای ثبت ازدواج به دفتر ازدواج مراجعه کنند.

بنا به گزارش برخی سایت‌های خبری، افراد سودجویی هستند که در قبال گرفتن مبالغ میلیونی نام همسر سابق مشتریان خود را از شناسنامه‌های آن‌ها پاک می‌کنند، وقتی شناسنامه جدید خالی از نام همسر سابق در اختیار مشتری قرار گرفت و او از اصالت آن با روش‌هایی مانند گرفتن گذرنامه یا افتتاح حساب بانکی اطمینان پیدا کرد به شخص معتمد اجازه می‌دهد که پول را پرداخت کند. یکی از وکلای دادگاه خانواده در گفت‌وگو با «جام جم» اظهار می‌کند، چند نفر از موکلان خودم یا همکارانم که با همسر سابق خود فرزند مشترک نداشته‌اند با پرداخت پول، نام همسر سابق خود را از شناسنامه‌شان پاک‌کرده‌اند. هر واقعه طلاق و ازدواجی که در محضر رخ دهد، در شناسنامه درج‌شده و اعلامیه آن به ثبت‌احوال فرستاده می‌شود تا برود و در سند اصلی فرد ثبت شود، و بعدازآن دیگر امکان تغییر آن وجود ندارد، و اگر، بر اساس حکم دادگاه نیز تغییری صورت بگیرد به شکل توضیح در آن سند اصلی ثبت می‌شود. در این حالت چون واقعه ازدواج قبلاً در سند اصلی هویتی شخص در سازمان درج‌شده، امکان حذف آن وجود ندارد به همین دلیل اگر شخصی ادعا کند که می‌تواند آن را تغییر دهد ادعای کذب کرده‌است و البته هر شخصی می‌تواند از سازمان ثبت‌احوال تقاضای گواهی تجرد کند. در این گواهی درج می‌شود که شخص تا کنون ازدواج‌کرده، طلاق گرفته یا مجرد بوده‌است.