کلیات

اَوِستا نام فراگیر مجموعهٔ کهن‌ترین نوشتار و سروده‌های زرتشتیان است که همانا دانشنامهٔ ایرانیان بوده و در روزگار باستان بیست و یک نسک (فصل) داشته و هم‌اکنون دارای پنج بخش است. بخش‌های اوستا بر این پایه‌اند: یَسنه که سخنان زرتشت، شناخته شده با نام گاهان در آن گنجانده شده، یشت‌ها (سرودهای نیایشی)، وندیداد (ونداد)، ویسپرد و خرده‌اوستا.

گذشته از این پنج کتاب و کتابچه، پاره‌هایی از نوشته‌ای بنام «هیربدستان و نیرنگستان» و… موجود است که دربارهٔ برگزاری مراسم مذهبی است.

واژه‌شناسی

واژهٔ اَوِستا که در خود کتاب نیامده به چمِ دانش و شناخت است و با واژه «ودا»، نام کهن‌ترین کتابِ دینی هندوان هم‌ریشه است. روی‌هم‌رفته اوستا را می‌توان به چمِ «آگاهی‌نامه» یا «دانش‌نامه» دانست که آن را مرجع نامه نیز می‌نامند.

ریشه‌های این واژه «ابستاگ» در پارسی میانه و «آپستاواکا» (ستایش خدا) در پارسی باستان است.

در متون کهن دوران پس از اسلام، از اوستا با نام‌های دیگر نیز یاد شده‌است. از آن میان می‌توان نام‌های چون ابستا، اَستا، اَبستاق، وِستا، ستا، اوستاک، آبستا، اَبستاغ و بستاق را نام برد.

در مجمل التواریخ آمده‌است:

و زردشت کتاب بستاق که ایشان ابستا و وستا خوانند بر گشتاسب عرضه کرد.

همچنین خاقانی در سروده‌اش آورده‌است: