کلیات

مهدور از واژه هدر و به معنای باطل‌بودن است و مهدورالدم یعنی کسی که خونش باطل و هدر است که در برابر آن قصاص یا دیه‌ای نیست و محقون از واژه حقن است و محقون‌الدم یعنی کسی که باید از ریختن خون او جلوگیری شود یا به عبارت دیگر خون او به حق است و اصل نیز براین است که خون مسلمان محترم است.

قتل مهدورالدم

کشتن مهـدورالدم در مواردی بر شخص واجب شده است مانند قتل ساب‌النبی و در مواردی جایز و مباح مانند ارتکاب قتل در مقام دفاع مشروع . در این موارد بحث از مجازات و شرایط قصاص معنایی نخواهد داشت ؛ زیرا به دلیل عوامل موجهه مذکور ، وصف مجرمانه از قتل در مقام انجام دادن واجب شرعی یا قانونی یا قتل در مقام دفاع برداشته میشود(یعنی عنصر قانونی جرم زائل میشود)

انواع مهدورالدم

افرادی که با ارتکاب جرم از شمول حمایت قانون و شرع خارج میشوند به دو گروه کلی قابل تقسیم‌اند :

الف)گروهی که در برابر همه مسلمانان مهدورالدم قلمداد میشوند که چنین افرادی مهدورالدم مطلق هستند مانند ساب‌النبی

ب)گروهی که در برابر شخص یا اشخاص خاصی مهـدورالدم هستند که چنین افرادی مهدورالدم نسبی هستند مانند قاتل که صرفا در برابر اولیای‌دم مهدورالدم محسوب میشود.

قتل در فراش

یکی از مصادیق مهدورالدم زمانی است که شوهر ، زن خود و مرد اجنبی را به هنگامی که در حال ارتکاب زنا هستند ، بکشد . در قانون مجازات عمومی مصوب سال 1304 حتی مواقعه بین زن و مرد بیگانه را شرط ندانسته بود و چنانچه شوهر آن‌ها را در حالتی که موجب توهم انجام مواقعه شود ، مشاهده کند در صورت ارتکاب قتل از معافیت مجازات برخوردار میشد.

مستند قانونی مهدورالدم

در ماده 303 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 بیان شده است که هرگاه مرتکب مدعی باشد که مجنی‌علیه مهدورالدم است یا او با چنین تصوری مرتکب جنایت بر او شده است ، این ادعا باید طبق موازین در دادگاه ثابت شود و دادگاه موظف است ابتدا به ادعای مذکور رسیدگی کند .

اگر ثابت شود که واقعا مجنی‌علیه مهدور‌الدم است ، قصاص و دیه از مجازات قاتل برداشته میشود و فقط به حبس تعزیری محکوم میشود.

اگر ثابت نشود که مجنی‌علیه مهدروالدم است و نیز ثابت نشود که مرتکب براساس چنین اعتقادی مرتکب جنایت شده است مرتکب به قصاص محکوم میشود ولی اگر ثابت شود که مقتول ، مهدورالدم نبوده و قاتل به اشتباه و با چنین اعتقادی دست به جنایت زده علاوه بر پرداخت دیه ، به حبس نیز محکوم میشود.

قتل‌هایی که قصاص ندارند :

علیرغم اینکه مجرم سلب حیات کرده است ولی در عین حال اعدام نخواهد شد که عبارتند از :

1. قاتل پدر یا جد پدری باشد.
2. قاتل دیوانه یا نابالغ غیرممیز باشد.
3. قاتل مست و بی‌اختیار باشد یا قاتل در حالت بیهوشی و خواب باشد.
4. قاتل مسلمان و مقتول غیرمسلمان باشد.
5. قتل عمدی در اجرای امر آمر قانونی.
6. و در نهایت قاتل به اعتقاد مهدورالدم بودن ، دیگری را بکشد.