کلیات

آبله، (به انگلیسی: smallpox) یک نوع بیماری واگیر ویروسی بود که عامل آن یکی از دو ویروس آبلهٔ درشت یا آبلهٔ ریز تشکیل شده‌است. آخرین نمونهٔ طبیعی ویروس آبله در اکتبر ۱۹۷۷ تشخیص داده شد و سازمان جهانی بهداشت ریشه‌کن کردن بیماری را با انجام عمل پیش‌گیری آبله‌کوبی «از سطح زمین» در ۱۹۸۰ تأیید کرد. احتمال مرگ پس از ابتلا به بیماری حدود 30 درصد بوده که این رقم در نوزادان حتی بالاتر بود. معمولا کسانی که از این بیماری نجات پیدا می کردند زخم های پوستی زیادی را برای ادامه زندگی به همراه داشته اند و حتی گاهی فرد دچار نابینایی میشد.

علائم ابتدایی این ویروس شامل تب و استفراغ بود. به دنبال این علائم زخم هایی در دهان و روی پوست ایجاد می گردید. پس از چند روز این زخم های پوستی تبدیل به تاول های پر از مایع با مرکزی فرورفته می شدند. سپس این برجستگی ها پوسته پوسته شده و می افتادند و زخمی از خود به جای می گذاشتند. این بیماری بین افراد یا از طریق اشیا آلوده پخش می شد. پیشگیری این بیماری عمدتا به کمک واکسن آبله میسر شد. پس از گسترش بیماری استفاده از داروهای ضد ویروس هم گاهی تاثیر گذار بودند.

منشا بیماری آبله نامعلوم بوده اما اولین شواهد این بیماری در مومیایی های مصری و مربوط به قرن سوم پیش از میلاد است.

ویروس آبله در رگ‌های ریز پوست، دهان و گلو جای‌گیری می‌کند.

گمان می‌رود که آبله ۱۰۰۰۰ سال پیش از میلاد در میان مردم پدید آمده باشد. شاید نخستین نشانهٔ پدیداری آبله جوشهای چرکی یافت شده در بدن مومیایی شدهٔ رامسس پنجم، فرعون مصر، باشد.

تا قبل از اینکه محمد بن زکریای رازی کتاب «الجدری و الحصبه» را بنویسد آبله با سرخک یکی گرفته می‌شد رازی در این کتاب که کهن‌ترین و مهم‌ترین کتابی است که پیرامون آبله و سرخک نوشته شده‌است، این دو بیماری را دو بیماری جداگانه دانسته به بیان تفاوت‌های ان دو پرداخت.

گمان می‌رود که پیرامون ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون مرگ در سدهٔ بیستم از آبله برخاسته باشد.

ازجملهٔ افراد برجسته‌ای که مبتلا به آبله بودند: ولفگانگ آمادئوس موتسارت، گاو نشسته، رامسس پنجم، هنری هشتم، ادوارد ششم، پتر دوم روسیه، جرج واشینگتن، اندرو جکسون.