کلیات

احساس افسردگی و اضطراب، نشانه‌های شایعی هستند که بسیاری از بانوان ممکن است در دوران قبل از شروع عادت ماهانه با آن دست و پنجه نرم کنند. موضوعی طبیعی که بیشتر به‌عنوان یک اختلال شناخته می‌شود تا یک بیماری. افسردگی عادت ماهانه اگر شدید شود می‌تواند از علائم اختلال افسردگی قبل از قاعدگی یا (PMDD: Premenstrual Dysphoric Disorder) شود. عده‌ای از متخصصان عدم تعادل هورمونی در این دوران و برخی عوامل ژنتیکی و استرس‌های محیطی را از عوامل پدید آمدن این اختلال می‌دانند.

افسردگی قبل از قاعدگی

اختلال افسردگی پیش از قاعدگی یک مشکل سلامتی مشابه سندرم قبل از قاعدگی (PMS: Premenstrual Syndrome) اما جدی‌تر است. معمولاً سه چهارم زنانی که پریود می‌شوند، پیش از شروع دوران قاعدگی علائم PMS مانند اشتهای بالا، گرفتگی عضلات، سینه‌های حساس، بدخلقی یا خستگی را تجربه می‌کنند. اما در زنان دچار اختلال افسردگی پیش از قاعدگی علاوه بر این موارد معمول، علائم عاطفی و روانی ایجاد شده، در زندگی روزمره فرد مانند کار و روابط اجتماعی تداخل ایجاد می‌کند.

افسردگی بعد از قاعدگی

سندروم پس از قاعدگی یا افسردگی بعد از پریود اختلالی است که حدود 20 تا 40 درصد بانوان بعد از پایان دوران پریود دچار آن می‌شوند. در این حالت علائم مختلفی از سردرد تا اضطراب ممکن است برای فرد پیش آید. این اختلال هنوز به‌صورت جدی به‌عنوان یک چالش پزشکی مطرح نیست و با علائم روان‌شناختی شدیدتری نسبت به سندروم قبل از قاعدگی یا PMS همراه است.

به گفته پزشکان افزایش هورمون‌های استروژن و پروستروژن پس از قاعدگی می‌تواند عامل ایجاد این اختلال باشد؛ بر خلاف PMS که در آن پروستروژن کاهش پیدا می‌کند. رژیم‌های غذایی دارای قند فراوان و افزایش مصرف غذاهای فرآوری شده نیز می‌توانند دلیل دیگری برای این اختلال باشند.

تفاوت سندرم پیش از قاعدگی و افسردگی پیش از قاعدگی

تفاوت PMDD و PMS در شدت بروز علائم آن است، به این معنا که افسردگی پیشی از قاعدگی اختلالی ناتوان کننده‌تر از سندروم قبل از قاعدگی است. گر چه هر دو دارای علائم جسمی و احساسی هستند، با این حال تغییرات شدید خلقی در افسردگی قبل از پریود می‌تواند زندگی روزمره را مختل کرده و به روابط آسیب بزند. علائم PMDD و PMS معمولاً 7 تا 10 روز قبل از شروع پریود آغاز شده و در چند روز اول هم ادامه پیدا می‌کنند. ضمن اینکه هر دو ممکن است باعث نفخ، حساس شدن سینه‌ها، خستگی و تغییر در عادات خواب و غذا خوردن شوند. با این حال در افسردگی پیش از قاعدگی حداقل یکی از علائم غم یا نامیدی، اضطراب یا تنش، بدخلقی، تحریک‌پذیری یا عصبانیت شدت بیشتری دارند.

علت افسردگی در قاعدگی

محققان به علت دقیق اختلال افسردگی قاعدگی به طور کامل پی نبرده‌اند. اما بسیاری بر این عقیده‌اند که این حالت یک واکنش غیر طبیعی به تغییرات هورمونی مربوط به دوران قاعدگی است. مطالعات نشان می‌دهند حدود 5 درصد بانوان در سنین باروری مبتلا به این اختلال می‌شوند. از طرفی ارتباطاتی بین سطوح پایین سروتونین، ماده شیمیایی کمک کننده به انتقال سیگنال‌های عصبی در مغز، در این اختلال وجود دارد. برخی سلول‌های مغزی که از سروتونین استفاده می‌کنند، در کنترل خلق و خو، توجه، خواب و درد مؤثرند؛ به همین دلیل تغییرات هورمونی و کاهش سروتونین در دوران قاعدگی منجر به ایجاد این علائم در فرد می‌شود.

نشانه افسردگی در قاعدگی

علائم PMDD معمولاً یک هفته قبل از شروع قاعدگی خود را نشان می‌دهد و تا چند روز پس از آن ادامه می‌یابد. این علائم در اکثر اوقات به حدی شدید و خسته‌کننده هستند که فرد را از فعالیت روزانه باز می‌دارد. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوسانات خلقی
• افسردگی شدید یا احساس ناامیدی
• عصبانیت شدید و درگیری با افراد دیگر
• تنش، اضطراب و تحریک‌پذیری
• عدم علاقه‌مندی به فعالیت‌های روزمره
• مشکل در تمرکز
• خستگی
• تغییر اشتها
• مشکلات خواب
• گرفتگی و نفخ
• حساسیت سینه
• سردرد
• درد مفاصل یا عضله
• گرگرفتگی