کلیات

مونسون (Monsoon) برگرفته از واژه موسم از زبان عربی به معنای فصل است (نامی برای بادهای فصلی)؛ تعریف سنتی مونسون تابستانه هند به بارش ماه های ژوئن، جولای، آگوست و سپتامبر گفته می شود.

علت شکل گیری

علت اصلی شکل گیری مونسون، تغییر سالانه بسیار زیاد دما در مناطق بزرگ خشکی در مقایسه با سطوح اقیانوس‌های همسایه است.

دامنه جغرافیایی

ناحیه اقیانوسی حاره ای، به ویژه دریای عرب، خلیج بنگال و اقیانوس هند مهمترین منبع دمایی و رطوبتی هستند که انرژی لازم برای ادامه گردش بزرگ مقیاس مونسون و فعالیت پیوسته آن برروی شبه قاره هند را فراهم می کند.

باران‌های موسمی تابستانی آسیا، برای حدود یکصد روز، تقریبا همزمان با بادهای ۱۲۰ روزه سیستان، از روزهای پایانی خرداد ماه آغاز شده و در روزهای آغازین مهرماه به پایان می‌رسد که با تأخیر زمانی چند هفته آثار فعالیت آن در جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) نیز مشاهده می‌شود.

منطقه اثر در ایران

چنانچه سیستم مونسونی هند بسیار فعال بوده و از رطوبت خیلی زیادی برخوردار باشد به عرض های شمالی و غربی تر متمایل گردیده و در استان هایی مانند کرمان، هرمزگان، فارس، یزد و اصفهان نیز بارندگی رخ خواهد داد اما در مواقعی که رطوبت انتقالی کم باشد، در این نواحی با ایجاد ابرهای جوششی کم ضخامت تر، طوفان گرد و خاک و افزایش نسبی دما پدید می آید.

تحولات جدید

به نظر می رسد با چاشنی گرمایش زمین و تغییر اقلیم، رفتار مونسون امسال به شکل تقریبا استثنایی تغییر کرده و موجب بارش های فراسنگین در قسمت های وسیعی از نیمه جنوبی کشور می شود.

با توجه به خشکی بیش از حد زمین و عدم وجود پوشش گیاهی مناسب در این مناطق، بارش های رگباری شدید می تواند منجر به جاری شدن روانآب و حتی سیلاب در برخی نقاط شود.

منبع: اداره کل هواشناسی یزد

• در مورد بادهای موسمی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید