کلیات

المپیاد جهانی اخترشناسی (نجوم) و اختر فیزیک مسابقه‌ای بین‌المللی در نجوم و اخترفیزیک است که در بین دانش‌آموزان دبیرستانی برگزار می‌شود.

نخستین المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک در چیانگ مای، تایلند در نوامبر/دسامبر ۲۰۰۷ برگزار شد. پس از آن مسابقات سالانه در طی اوت/سپتامبر یا اکتبر در اندونزی (۲۰۰۸)، ایران (۲۰۰۹)، چین (۲۰۱۰)، لهستان (۲۰۱۱)، برزیل (۲۰۱۲)، یونان (۲۰۱۳)، رومانی (۲۰۱۴) و برای بار دوم در اندونزی (۲۰۱۵) برگزار شد.

تاریخچه

ایدهٔ المپیاد نجوم و اخترفیزیک توسط نمایندگان تایلند، اندونزی، ایران، چین و لهستان مطرح شد. هدف از این پیشنهاد، ایجاد یک مسابقه سطح بالا در رده دبیرستان و همچنین پیشرفت آموزش نجوم و اخترفیزیک در کشورهای مختلف بود. این ایده با موافقت سایر کشورها مواجه شد و این مسابقات جدید، المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک نام گرفت و اولین دوره آن در تایلند و در سال ۲۰۰۷ برگزار شد.

 لازم است ذکر شود مسابقات مشابهی به‌طور موازی و از سال ۱۹۹۶ در حال برگزاری است که المپیاد جهانی نجوم (IAO) خوانده می‌شود. قبل از ایجاد المپیاد جدید، بیشتر کشورها از جمله ایران در این المپیاد شرکت می‌کردند.

در دوره اول المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک که در نوامبر/دسامبر ۲۰۰۷ برگزار شد، کشورهای آذربایجان، بنگلادش، بلاروس، بولیوی، برزیل، چین، یونان، هند، اندونزی، ایران، ک ه جنوبی، لائوس، لیتوانی، میانمار، لهستان، رومانی، سنگاپور، اسلواکی، سری‌لانکا، تایلند و اوکراین شرکت کردند.

در دوره دوم که در اوت ۲۰۰۸ برگزار شد، ۲۲ کشور (شامل یک تیم از کامبوج و یک ناظر از مالزی) شرکت کردند.

دوره سوم در اکتبر ۲۰۰۹ در تهران و با حضور ۲۰ کشور برگزار شد که دو کشور صربستان و قزاقستان برای اولین بار در این مسابقات شرکت کردند. آزمون رصد این دوره در کاروانسرای ده نمک برگزار شد.

دوره چهارم در سپتامبر ۲۰۱۰ و در پکن برگزار شد. ۱۱۴ شرکت‌کننده از ۲۳ کشور در این مسابقات حضور داشتند. (روسیه، جمهوری چک و فیلیپین برای اولین بار در این سال در مسابقات حضور یافتند.

دوره پنجم در لهستان در اوت/ سپتامبر ۲۰۱۱ برگزار شد. در این سال، مسابقات برای اولین بار در اروپا برگزار شد. ۲۶ کشور در مسابقات حضور داشتند که شامل کشورهای تازه‌وارد بلغارستان، کرواسی، کلمبیا، مجارستان و پرتغال می‌شد.

دوره ششم در اوت ۲۰۱۲ در برزیل برگزار شد. این اولین دوره مسابقات در قاره آمریکا بود. ۲۸ کشور در این مسابقات حضور داشتند.

دوره هفتم در یونان در ژوئیه/اوت ۲۰۱۳ برگزار شد. ۳۹ تیم از ۳۵ کشور در این مسابقات حضور داشتند. (برای اولین بار: ایالات متحده آمریکا، قبرس، ارمنستان، جمهوری مقدونیه، نیوزیلند، مالزی و کانادا)

دوره هشتم در اوت ۲۰۱۴ در رومانی برگزار شد. در این مسابقات، ۴۲ تیم از ۳۷ کشور حضور داشتند که کشورهای پاکستان، مولداوی، مکزیک، نپال و مونته‌نگرو برای اولین بار در مسابقات حضور پیدا کرده بودند.