کلیات

شهرک سینمایی و تلویزیونی ایران (شهرک سینمائی غزالی سابق) یا شهرک حاتمی نام محوطه بزرگی است در غرب تهران که در آن دکورهای خیابان‌ها و ساختمان‌های مربوط به فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی ساخته و نگهداری می‌شود. تقریباً تمام دکورهای شهرک سینمایی ایران مربوط به دوره رضا شاه و اوایل محمدرضا شاه است اما در این شهرک دکور کوفه هم ساخته شده‌است. همچنین دکورهای این شهرک دکورهای ساختمان‌ها و خیابان‌هایی هستند که واقعاً در تهران قدیم وجود داشتند. از دیگر دکورهای ساخته شده در این شهرک، دکور شهر اورشلیم است که در سریال‌ها و فیلم‌های سینمائی بسیاری استفاده شده‌است.

این شهرک که در بزرگراه شهید لشگری، (کیلومتر ۱۵ خیابان ۵۵ ام) روبروی شرکت سایپا جای گرفته‌است، در سال ۱۳۵۸ توسط کارگردان فقید ایرانی، علی حاتمی ساخته شد.

تاریخچه

احداث شهرک سینمایی در سال ۱۳۵۸، به طرح و پیشنهاد علی حاتمی، کارگردان شهیر سینمای ایران، آغاز شد. طرح علی حاتمی و ولی‌الله خاکدان تولید سریالی با مضمون تاریخ سیاسی معاصر ایران بود که فاصله‌ای کوتاه از اوایل دوره رضاشاه را در بر می‌گرفت. در این دوره، عده‌ای از آزادی خواهان پنهانی، با تشکیل کمیته مجازات، اقدام به ترور سران مملکتی می‌کردند که در آشفتگی اوضاع اقتصادی و افزایش فقر دست داشتند. هزاردستان (که علی حاتمی طرح اولیه آن را به نام «جاده ابریشم» در سال ۱۳۵۵ نوشته بود) به قدرت‌های سیاسی پنهانی می‌پرداخت که نقش مهمی در حذف و ترور اشخاص سیاسی داشتند. هم‌زمان با آغاز تولید هزار دستان، از آن جا که این سریال شرایط جغرافیایی و شهری مناسب همان دوران اوایل قرن چهاردهم شمسی را می‌طلبید، احداث شهرک سینمایی نیز با طراحی خاص آغاز شد. ۱۰ هکتار مساحت برای ساخت و بازسازی تهران قدیم در نظر گرفته شد، و سپس عکس‌هایی از ساختمان‌ها، عمارت‌های دولتی، محله‌ها، خیابان‌های تهران و لباس و نوع پوشش و… تهیه شد. حاتمی عکس‌ها و اسناد را در شهرک سینمایی ایتالیا، به نام چینه‌چیتا با کمک نقاشی ایتالیایی اتود زد و تابلوهای کوچکی به وجود آورد. سپس با کمک یکی از بهترین دکوراتورهای ایتالیایی به نام جانی کورتینا و گروه بزرگ او، نقشه شهرک را در مقیاس ۱:۱۰۰ ترسیم کرد و با ساخت ماکتی از شهرک به ایران بازگشت و پس از مدتی با بررسی اراضی کناره بزرگراه تهران کرج، احداث شهرک در اسفند سال ۱۳۵۸ آغاز شد. از مکان‌های سریال هزار دستان به میدان توپخانه، ساختمان شهرداری، ساختمان عدلیه، خیابان لاله‌زار، خیابان اکباتان، جواهر فروشی قازاریان، گراند هتل، ساختمان شاه‌آباد و کافه پارس تهران قدیم می‌توان اشاره کرد. نماهایی از خیابان اکباتان، لاله زار، و تهران قدیم بین سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۰، نیز موجود است. یکی دیگر از بناهای مهم سریال هزار دستان، ساختمان سینما تابان است که نبش خیابان لاله زار واقع شده‌است و جزو اولین سینماهای تهران است که اولین فیلم ناطق ایرانی نیز به نام دختر لر، ساخته عبدالحسین سپنتا، در آن اکران شد. علاوه بر نماهای مربوط به تهران قدیم، سعی شده‌است تا نماهایی از باشتین و سبزوار به نمایش گذاشته شوند.

لوکیشن‌های فیلم‌هایی همچون شیخ مفید، سربداران، هشت بهشت، کاراگاه علوی، کفش‌های میرزا نوروز و… در این شهرک بوده‌است. برای فیلم مریم مقدس هم بخشی از اورشلیم در این شهرک بازسازی شد. در دل خیابان لاله‌زار کوچه‌ای برای فیلم تختی ساخته شد که نمایانگر محله قدیم خانی‌آباد باشد.