کلیات

کلیساهای ارمنیان با سبک معماری خاصی که دارند، به راحتی از کلیساهای سایر فرقه‌های مسیحیت تمیز داده می‌شوند. مهمترین شاخص سبک معماری کلیساهای ارمنی گنبد آن است. گنبد کلیساهای ارمنی بیشتر مخروطی شکل است. این کلیساها بدون استثناء در جهت شرقی - غربی ساخته می‌شوند. محراب کلیسا‌ها در بخش شرقی آن است و از سطح صحن کلیسا مرتفع تر است. دو ردیف پلکان، که در جوار دیوارهای شمالی و جنوبی ساخته می‌شود، راه ورود به محراب است. پلان کلیساهای ارمنی بیشتر صلیبی شکل است ولی برخی از کلیساها دارای پلان بازیلیکا هستند، یعنی صحن داخلی کلیسا در طول، به وسیله چند ردیف ستون به سه ناو تقسیم می‌شود.

کلیساهای ارمنیان ایران را می‌توان به سه گروه اصلی تقسیم کرد:

• کلیساهایی که پیش از سده چهاردهم میلادی ساخته شده‌اند.
• کلیساهای روزگار صفوی
• کلیساهای سده‌های نوزدهم و بیستم میلادی

کلیساهایی که پیش از سده چهاردهم میلادی ساخته شده‌اند بیشتر در آذربایجان هستند. این کلیساها با سنگ تراشیده شده بنا گردیده‌اند. کلیساهای دوره صفوی در اصفهان، شیراز و بوشهر ساخته شده‌اند. کلیساهای اصفهان با آجر و خشت خام بنا گردیده‌اند و گنبد آن‌ها گرد و مدور است. کلیساهای سده‌های نوزدهم و بیستم میلادی، با رعایت سبک معماری ارمنی، در اکثر شهرهایی که ارمنیان در آن‌ها سکونت دارند ساخته شده‌است.