کلیات
ماه رجب یکی از ماههای پربرکت است که درهای رحمت الهی باز است. در این ماه دعاهایی سفارش شده است که در این نوشتار شما را با مجرب ترینِ آنها آشنا خواهیم کرد.
در ادامه این دعاهای مجرب را معرفی خواهیم کرد. تا شما نیز از برکات این ماه مبارک بهرهمند شوید.
۱. دعا برای ماه رجب
در تمام روزهای ماه رجب این دعا را بخواند، دعایی که روایت شده؛ حضرت زین العابدین (علیهالسلام) در آغاز رجب در حجر اسماعیل خواند:
یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوائِجَ السَّائِلِینَ، وَیَعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ، لِکُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حَاضِرٌ، وَجَوَابٌ عَتِیدٌ. اللّٰهُمَّ وَمَواعِیدُکَ الصَّادِقَةُ، وَأَیادِیکَ الْفَاضِلَةُ، وَرَحْمَتُکَ الْوَاسِعَةُ، فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَقْضِىَ حَوائِجِى لِلدُّنْیا وَالْآخِرَةِ، إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدِیرٌ.ای که مالک حاجات خواهندگانی و از باطن لب فروبستگان خبر داری، از سوی تو برای هر خواهشی، گوشی شنوا و پاسخی آماده است، خدایا به حق وعدههای صادقانهات و نعمتهای فراوانت و رحمت گستردهات، از تو میخواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و حاجات دنیا و آخرتم را برآوری، چه همانا تو بر هر کاری توانایی.
۲. دعا مخصوص ماه رجب
این دعا را بخواند، دعایی که امام صادق (علیهالسلام) در هر روز ماه رجب میخواند:
خابَ الْوافِدُونَ عَلَىٰ غَیْرِکَ، وَخَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلّا لَکَ، وَضاعَ الْمُلِمُّونَ إِلّا بِکَ، وَأَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ، بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ، وَخَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ، وَفَضْلُکَ مُباحٌ لِلسَّائِلِینَ، وَنَیْلُکَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ، وَرِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ، وَحِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ، عَادَتُکَ الْإِحْسانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ، وَسَبِیلُکَ الْإِبْقاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ. اللّٰهُمَّ فَاهْدِنِى هُدَى الْمُهْتَدِینَ، وَارْزُقْنِى اجْتِهادَ الْمُجْتَهِدِینَ، وَلَا تَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ، وَاغْفِرْ لِى یَوْمَ الدِّینِ.
آنان که بر غیر تو بار یافتند ناامید گشتند و آنان که به کاری جز توجه به تو پرداختند زیانکار شدند و آنان که به درگاه غیر تو وارد شدند به تباهی رسیدند و سودجویان دچار قحطی شدند، مگر آنان که از فضل تو سود جستند، درِ رحمتت به روی مشتاقان باز است، خیرت به خواهندگان عطا شده.
احسانت برای نیازمندان گوارا است و عطایت برای آرزومندان آماده است و روزیات حتی برای روگردانان از فرمانت گسترده است و بردباریات کسانی را که به دشمنیات برخاستهاند نیز شامل است.
شیوه ات به بدکاران احسان و روشت زندگی بخشیدن به متجاوزان است، خدایا مرا به راه رهیافتگان بدار و تلاش تلاشگران را روزیام کن و مرا از بیخبران دورشده قرار مده و روز جزا آمرزشت را نصیبم کن.
۳. بهترین دعا برای ماه رجب
شیخ طوسی فرموده: در هر روز ماه رجب مستحب است این دعا را بخوانند:
اللّٰهُمَّ یَا ذَا الْمِنَنِ السَّابِغَةِ، وَالْآلَاٰءِ الْوَازِعَةِ، وَالرَّحْمَةِ الْوَاسِعَةِ، وَالْقُدْرَةِ الْجَامِعَةِ، وَالنِّعَمِ الْجَسِیمَةِ، وَالْمَواهِبِ الْعَظِیمَةِ، وَالْأَیادِى الْجَمِیلَةِ، وَالْعَطایَا الْجَزِیلَةِ. یَا مَنْ لَایُنْعَتُ بِتَمْثِیلٍ، وَلَا یُمَثَّلُ بِنَظِیرٍ، وَلَا یُغْلَبُ بِظَهِیرٍ.
خدایا،ای صاحب نعمتهای فراوان و عطاهای پخش شده و رحمت گسترده و قدرت فراگیر و نعمتهای برجسته و ارمغانهای بزرگ و احسانهای زیبا و هدیههای فراوان،ای آنکه به شباهت با چیزی وصف نشود و به مثال و نمونهای مثلش نزنند و از سوی هیچ مددکاری شکست نخورد.
یَا مَنْ خَلَقَ فَرَزَقَ، وَأَلْهَمَ فَأَنْطَقَ، وَابْتَدَعَ فَشَرَعَ، وَعَلا فَارْتَفَعَ، وَقَدَّرَ فَأَحْسَنَ، وَصَوَّرَ فَأَتْقَنَ، وَاحْتَجَّ فَأَبْلَغَ، وَأَنْعَمَ فَأَسْبَغَ، وَأَعْطىٰ فَأَجْزَلَ، وَمَنَحَ فَأَفْضَلَ. یَا مَنْ سَمَا فِى الْعِزِّ فَفاتَ نَواظِرَ الْأَبْصارِ، وَدَنا فِى اللُّطْفِ فَجازَ هَواجِسَ الْأَفْکارِ.
ای آن که آفرید و روزی داد و الهام نمود و به سخن آورد و نوآوری نمود و آغاز کرد و برتر شد و بالا رفت و اندازه داد و نیکو اندازه داد و شکل داد و استوار ساخت و دلیل آورد و رساند و نعمت بخشید و فراوان گرداند و بخشید و افزون ساخت و عطا فرمود و فزونی بخشید،ای که در توانمندی بالا، پس از دیدگاه دیدهها درگذشت و در مهربانی و خوبی نزدیک شد، پس از دغدغه افکار بیرون رفت.
یَا مَنْ تَوَحَّدَ بِالْمُلْکِ فَلاٰ نِدَّ لَهُ فِى مَلَکُوتِ سُلْطَانِهِ، وَتَفَرَّدَ بِالْآلَاٰءِ وَالْکِبْرِیاءِ فَلَا ضِدَّ لَهُ فِى جَبَرُوتِ شَأْنِهِ، یَا مَنْ حارَتْ فِى کِبْرِیاءِ هَیْبَتِهِ دَقائِقُ لَطائِفِ الْأَوْهامِ، وَانْحَسَرَتْ دُونَ إِدْراکِ عَظَمَتِهِ خَطَائِفُ أَبْصَارِ الْأَنامِ.
ای آن که در فرمانروایی نیرومندی یگانه است، پس برای او در آن عرصهها همتایی نیست و به نعمتها و بزرگمنشی تنهاست، پس برای او در عظمت جایگاهش ضدّی نیست،ای آنکه در شکوه حرمت و ارجمندیاش دقایق و لطایف اندیشهها سرگردان شده و در برابر درک عظمتش دیدگان تیزبین خلایق وامانده.
یَا مَنْ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِهَیْبَتِهِ؛ وَخَضَعَتِ الرِّقابُ لِعَظَمَتِهِ، وَوَجِلَتِ الْقُلُوبُ مِنْ خِیفَتِهِ، أَسْأَلُکَ بِهَذِهِ الْمِدْحَةِ الَّتِى لَاتَنْبَغِى إِلّا لَکَ، وَبِما وَأَیْتَ بِهِ عَلَىٰ نَفْسِکَ لِداعِیکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ، وَبِما ضَمِنْتَ الْإِجابَةَ فِیهِ عَلَىٰ نَفْسِکَ لِلدَّاعِینَ.
ای آن که رخسارها در برابر حرمت و ارجمندیاش به خواری افتاده؛ و گردنها در برابر بزرگیاش فروتن گشته و دلها از ترسش هراسان شده است، از تو میخواهم بهحق این ستایش که جز برای تو شایسته نیست و به آن وعدهای که برای درخواستکنندگان از مؤمنین، خود را به آن پایبند کردهای و به آنچه اجابت آن را برای دعاکنندگان بر خودت ضمانت نمودهای.
یَا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ، وَأَبْصَرَ النَّاظِرِینَ، وَأَسْرَعَ الْحَاسِبِینَ، یَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِینَ، صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَعَلَىٰ أَهْلِ بَیْتِهِ، وَاقْسِمْ لِى فِى شَهْرِنا هٰذَا خَیْرَ مَا قَسَمْتَ، وَاحْتِمْ لِى فِى قَضَائِکَ خَیْرَ مَا حَتَمْتَ، وَاخْتِمْ لِى بالسَّعادَةِ فِیمَنْ خَتَمْتَ.
ای شنواترین شنوایان،ای بیناترین بینایان،ای چابکترین حسابرسان،ای صاحب نیروی استوار، بر محمّد خاتم پیامبران و بر اهلبیتش درود فرست و در این ماه بهترین چیزی را که پخش کردهای نصیب من کن و بهترین چیزی که در قضای خود حتم نمودهای بر من حتم کن و آن را برای من به خوشبختی ختم فرما، در زمره آنان که کارشان را به خوشبختی پایان دادی.
وَأَحْیِنِى مَا أَحْیَیْتَنِى مَوْفُوراً، وَأمِتْنِى مَسْرُوراً وَمَغْفُوراً، وَتَوَلَّ أَنْتَ نَجَاتِى مِنْ مُساءَلَةِ البَرْزَخِ، وَادْرأْ عَنِّى مُنکَراً وَنَکِیراً، وَأَرِ عَیْنِى مُبَشِّراً وَبَشِیراً، وَاجْعَلْ لِى إِلَىٰ رِضْوَانِکَ وَجِنانِکَ مَصِیراً، وَعَیْشاً قَرِیراً، وَمُلْکاً کَبِیراً، وَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ کَثِیراً؛
و تا زنده ام زندگی همراه با عنایاتی فراوان روزیام کن و بمیران خوشحال و آمرزیده و از پرسش و پاسخ برزخ رهاییام بخش و نکیر و منکر دو فرشته مأمور بر سؤال مردگان را از من دور کن و مبشر و بشیر را که مژده دهندگان سعادتند به من بنمایان و برایم بهجانب خشنودی و بهشت راه همواری قرار ده و زندگی خوش و فرمانروایی بزرگی برایم مقرّر کن و بر محمّد و خاندانش درود بسیار فرست.
این دعا، دعایی است که در «مسجد صعصعه» هم خوانده میشود.
۴. دعای روزهای ماه رجب
از ناحیه مقدّسه به دست شیخ کبیر ابی جعفر محمّد بن عثمان بن سعید این توقیع شریف [یعنی دست نویس شریف] بیرون آمد که هر روز از روزهای رجب بخوان:
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِمَعانِى جَمِیعِ مَا یَدْعُوکَ بِهِ وُلاةُ أَمْرِکَ الْمَأْمُونُونَ عَلَىٰ سِرِّکَ، الْمُسْتَبْشِرُونَ بأَمْرِکَ، الْواصِفُونَ لِقُدْرَتِکَ، الْمُعْلِنُونَ لِعَظَمَتِکَ، أَسْأَلُکَ بِما نَطَقَ فِیهِمْ مِنْ مَشِیئَتِکَ فَجَعَلْتَهُمْ مَعادِنَ لِکَلِماتِکَ، وَأَرْکاناً لِتَوْحِیدِکَ، وَآیاتِکَ وَمَقاماتِکَ الَّتِى لَاتَعْطِیلَ لَهَا فِى کُلِّ مَکَانٍ یَعْرِفُکَ بِهَا مَنْ عَرَفَکَ، لَا فَرْقَ بَیْنَکَ وَبَیْنَها إِلّا أَنَّهُمْ عِبادُکَ وَخَلْقُکَ، فَتْقُها وَرَتْقُها بِیَدِکَ، بَدْؤُها مِنْکَ وَعَوْدُها إِلَیْکَ، أَعْضادٌ وَأَشْهادٌ وَمُناةٌ وَأَذْوَادٌ وَحَفَظَةٌ وَرُوَّادٌ، فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمَاءَکَ وَأَرْضَکَ حَتَّىٰ ظَهَرَ أَنْ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، فَبِذٰلِکَ أَسْأَلُکَ، وَبِمَواقِعِ الْعِزِّ مِنْ رَحْمَتِکَ وَبِمَقاماتِکَ وَعَلامَاتِکَ، أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَنْ تَزِیدَنِى إِیماناً وَتَثْبِیتاً.
به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانیاش همیشگی است؛ خدایا، از تو میخواهم، بهحق معانی تمام دعاهایی که متولیان امرت تو را به آن میخوانند، آنان که امین راز تو هستند و به امر تو شادند و بیانکنندگان نیرویت و آشکارکنندگان بزرگیات میباشند.
از تو میخواهم بهحق آنچه از مشیتت درباره ایشان گفته شد، پس آنان را قرار دادی معادن کلماتت و پایههای توحیدت و آیاتت و مقاماتت که تعطیلی برای آنها در هیچ جایی نیست، تو را با آنها شناسد هرکه بشناسدت.
بین تو و آنها تفاوتی نیست جز اینکه ایشان بندگان و آفریده تواند که باز و بستهشدن کارشان به دست توست، آغازشان از تو و انجامشان به سوی توست، آنان بازوان و گواهان و بخشندگان و مدافعان و نگهبانان و بازرساناند، آسمان و زمینت را با حقیقت آنان انباشتی تا آشکار شد که معبودی جز تو نیست.
پس بهحق همه اینها و به جایگاههای توانمندی از رحمتت و به مقامات و نشانههایت از تو میخواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی و بر ایمان و پایداریم بیفزایی.
یَا بَاطِناً فِى ظُهُورِهِ، وَظَاهِراً فِى بُطُونِهِ وَمَکْنُونِهِ، یَا مُفَرِّقاً بَیْنَ النُّورِ وَالدَّیجُورِ، یَا مَوْصُوفاً بِغَیْرِ کُنْهٍ، وَمَعْرُوفاً بِغَیْرِ شِبْهٍ، حَادَّ کُلِّ مَحْدُودٍ، وَشَاهِدَ کُلِّ مَشْهُودٍ، وَمُوجِدَ کُلِّ مَوْجُودٍ، وَمُحْصِىَ کُلِّ مَعْدُودٍ، وَفاقِدَ کُلِّ مَفْقُودٍ؛ لَیْسَ دُونَکَ مِنْ مَعْبُودٍ، أَهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَالْجُودِ، یَا مَنْ لَا یُکَیَّفُ بِکَیْفٍ، وَلَا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ، یَا مُحْتَجِباً عَنْ کُلِّ عَیْنٍ، یَا دَیْمُومُ یَا قَیُّومُ وَعالِمَ کُلِّ مَعْلُومٍ، صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَ عَلَىٰ عِبادِکَ الْمُنْتَجَبِینَ، وَبَشَرِکَ الْمُحْتَجِبِینَ، وَمَلائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ، وَالْبُهْمِ الصَّافِّینَ الْحَافِّینَ.
ای نهان در عین آشکار بودن،ای آشکار در عین نهان بودن و مستوری،ای جداکننده بین روشنایی و تاریکی،ای وصف شده بدون اینکه ژرفای وجودش درک شود وای شناخته شده بدون تشبیه، مرزبند هر محدود، گواه هر گواهی پذیر، هستی بخش هرچه هست و شماره کننده هر شماره و گمکننده هر گم شده.
معبودی غیر تو نیست، اهل بزرگ منشی و جودی،ای که چگونگی نپذیری و بهجایی در نگنجی،ای پوشیده از هر دیده،ای جاودان،ای به خود پاینده و دانای هر دانسته، بر محمّد و خاندانش درود فرست و بر بندگان برگزیدهات و انسانهای در پردهات و فرشتگان مقربّت و شجاعان صف کشیده گرداگرد عرشت
وَبارِکْ لَنا فِى شَهْرِنا هٰذَا الْمُرَجَّبِ الْمُکَرَّمِ، وَمَا بَعْدَهُ مِنَ الْأَشْهُرِ الْحُرُمِ، وَأَسْبِغْ عَلَیْنا فِیهِ النِّعَمَ، وَأَجْزِلْ لَنا فِیهِ الْقِسَمَ، وَأَبْرِرْ لَنا فِیهِ الْقَسَمَ، بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَجَلِّ الْأَکْرَمِ، الَّذِى وَضَعْتَهُ عَلَى النَّهَارِ فَأَضاءَ، وَعَلَى اللَّیْلِ فَأَظْلَمَ، وَاغْفِرْ لَنا مَا تَعْلَمُ مِنَّا وَمَا لَانَعْلَمُ، وَاعْصِمْنا مِنَ الذُّنُوبِ خَیْرَ الْعِصَمِ، وَاکْفِنا کَوافِىَ قَدَرِکَ، وَامْنُنْ عَلَیْنا بِحُسْنِ نَظَرِکَ، وَلَا تَکِلْنا إِلَىٰ غَیْرِکَ، وَلَا تَمْنَعْنا مِنْ خَیْرِکَ، وَبَارِکْ لَنَا فِیما کَتَبْتَهُ لَنَا مِنْ أَعْمارِنا، وَأَصْلِحْ لَنا خَبِیئَةَ أَسْرَارِنا، وَأَعْطِنَا مِنْکَ الْأَمانَ، وَاسْتَعْمِلْنا بِحُسْنِ الْإِیمَانِ، وَبَلِّغْنَا شَهْرَ الصِّیامِ، وَمَا بَعْدَهُ مِنَ الْأَیَّامِ وَالْأَعْوامِ، یَا ذَا الْجَلَالِ وَالْإِکْرامِ؛
و مبارک گردان بر ما در این ماهمان ماه بزرگ و ماه محبوب و قابل احترام و آنچه پس از این است از ماههای محترم، در این ماه نعمتهایت را بر ما فراوان کن و نصیبهای ما را سرشار فرما و سوگندهایمان را به انجام برسان.
بهحق اسم بزرگتر و بزرگتر و عظیمتر و گرامیترت که، چون بر روز نهادی روشن شد و، چون بر شب گذاردی تاریک گشت و از گناهانمان بیامرز آنچه را تو میدانی و آنچه را ما نمیدانیم و ما را از گناهان نگهدار به بهترین نگاهداری و ما را از حوادثی که مقدّر کردهای بازدار و بر ما به حسن توجّهت منّت گذار و به غیر خودت وامگذار
و ما را از خیرت محروم مکن و به عمرهایمان به اندازهای که مقدّر فرمودهای برکت ده و رازهای پنهان ما را سامان ده و از سوی خود به ما امان ده و ما را با حسن ایمان به کار گمار و به ماه رمضان و روزها و سالهای پس از آن برسان،ای دارای بزرگی و رأفت و محبت.
۵. دعای ماه رجب
سید ابن طاووس از محمّد بن ذکران که معروف به سجّاد است، چه آنقدر سجده کرد و در حال سجده گریست که نابینا شد، روایت کرده که گفت:
به امام صادق (علیهالسلام) عرض کردم: فدایت شوم، این ماه، ماه رجب است، مرا در این ماه دعایی بیاموز که حق تعالی مرا به آن سود بخشد، حضرت فرمود: بنویس «بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ» و در هر روز از رجب در صبح و شام پس از نمازهای روز و شب بگو:
یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ، یَا مَنْ یُعْطِى الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ، یَا مَنْ یُعْطِى مَنْ سَأَلَهُ، یَا مَنْ یُعْطِى مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً، أَعْطِنِى بِمَسْأَلَتِى إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمِیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ، وَاصْرِفْ عَنِّى بِمَسْأَلَتِى إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الْآخِرَةِ، فَإِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مَا أَعْطَیْتَ، وَزِدْنِى مِنْ فَضْلِکَ یَا کَرِیمُ.
ای آنکه هر خیری را از او امید دارم و از خشمش در هر شرّی ایمنی جویم،ای آنکه در برابر عبادت اندک مزد بسیار عطا میکند،ای آنکه به هرکه از او بخواهد میبخشد،ای آنکه به هرکه از او نخواهد و او را نشناسد نیز میبخشد.
عطایش از روی مهربانی و رحمت است، با درخواستم از تو، همهی خیر دنیا و خیر آخرت را به من عطا کن و با درخواستم از تو همه شر دنیا و شر آخرت را بازگردان، زیرا آنچه را تو عطا کردی کاستی ندارد و از احسانت بر من بیفزایای مهماننواز.
راوی گفت: حضرت مَحاسن (موهای صورت) شریف خود را در پنجهی چپ گرفت و این دعا را با حالت درماندگی و زاری همراه حرکت دادن انگشت اشاره دست راست خواند و پس از این گفت:
یَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکْرامِ، یَا ذَا النَّعْماءِ وَالْجُودِ، یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتِی عَلَى النَّارِ.
ای دارای بزرگی و رأفت و محبت،ای دارای بخشش و جود،ای دارای عطا و کرم، محاسنم را بر آتش دوزخ حرام کن.