کلیات
محمد علی نیکبخت بومی سیستان و بلوچستان و متولد دولت‌آباد در شهرستان زابل است. نیکبخت که شیعه مذهب است، در دولت‌های مختلف ایران بار‌ها در پست‌های مختلف در رفت و آمده بوده است.
در دهه ۱۳۸۰ رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان بود و سپس در دولت محمود احمدی‌نژاد به معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی این وزارتخانه منصوب شد.
پس از آغاز دولت حسن روحانی، نیکبخت از این سمت برکنار شد و بار دیگر به عنوان رئیس جهاد سازمان سیستان و بلوچستان فعالیت کرد.
در اوایل دولت سید ابراهیم رئیسی و با حکم ساداتیان (وزیر پیشین جهاد کشاورزی) به ریاست هیات‌مدیره و مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران منصوب شد. یک نکته مهم درباره سوابق نیکبخت این است که چهره مشهور سیاسی یا رسانه‌ای نیست و تا کنون فرد بی حاشیه‌ای بوده است.
سوابق در حوزه جهاد کشاورزی
به نظر می‌رسد سوابق شغلی نیکبخت در حوزه کشاورزی به عنوان نقاط قوت وی برای انتخاب به عنوان وزیر جهاد کشاورزی مطرح می‌شود. سید محمد حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور در هنگام معرفی نیکبخت به مجلس، در گفتگو با رسانه‌ها گفت: «معرفی نیکبخت به مجلس برای تصدی وزارت جهاد کشاورزی در اجرای اصل ۱۳۳ قانون اساسی انجام شده است. سوابق آموزشی، علمی، پژوهشی، مدیریتی و برنامه‌های فوری و اولویت‌دار نیکبخت به پیوست نامه رئیس جمهور به رئیس مجلس ارسال شده است. گزینه دولت برای وزارت جهاد کشاورزی تجربیات ارزنده‌ای در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی دارد و در رده‌های بالای این وزارتخانه از جمله معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، ریاست جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان و به‌عنوان رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران مشغول فعالیت بوده است.»
اعضای کمیسیون کشاورزی محلس نیز نسبت به نیکبخت حتی پیش از تصدی این وزارتخانه نگرش مثبتی داشتند. مدتی پیش، پرویز اوسطی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفت: «محمدعلی نیکبخت، گزینه پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی، از بدنه وزارتخانه و انتخاب وی برای این حوزه به مصلحت کشور است. وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی، در این حوزه تخصص دارد و از صفر شروع کرده و بخش کشاورزی را کامل می‌شناسد.»
وزارت جهاد کشاورزی
روز سه شنبه ۳۰ خرداد 1402 نمایندگان مجلس شورای اسلامی صلاحیت محمدعلی نیکبخت را برای تصدی وزارت آموزش و پرورش بررسی کردند. وزیر پیشنهادی وزارت جهاد کشاورزی موفق به کسب رای اعتماد نمایندگان مجلس شد.
محمدعلی نیکبخت، جانشین سیدجواد ساداتی نژاد شده است. رسیدن نیکبخت به وزارت جهاد کشاورزی در شرایطی است که وزیر پیشین جهاد کشاورزی نه با استعفا و نه استیضاح بلکه با برکناری توسط رئیسی از صندلی وزارتخانه انجام شد. ضعف عملکرد ساداتی نژاد باتوجه به کسب چند کارت زرد توسط مجلس در این بین مؤثر بود. یکی از مهمترین چالش‌های نیکبخت به عنوان وزیر جهاد کشاورزی، تعیین قیمت خرید تضمینی فروش گندم است که بعد از حدود یک ماه و نیم از آغاز برداشت گندم در سطح کشور همچنان بلاتکلیف است و قیمت‌های پیشنهادی هم با انتقاد و اعتراض بسیاری کشاورزان روبرو شده است.