کلیات

کبد دومین اندام بزرگ در بدن انسان است که کارهای بسیار مهمی را انجام می‌دهد. نارسایی کبد یک مشکل بسیار جدی کبدی است که در آن کبد دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. اجازه بدهید ابتدا برخی از مهمترین کارهایی که کبد انجام می‌دهد را با هم مرور کنیم تا بتوانید تصویر بهتری از فاجعه‌ای داشته باشید که در نارسایی کبد با آن مواجه می‌شویم: 

• کبد همه نوشیدنی‌ها و غذایی که می‌خوریم را پردازش می‌کند، از آن انرژی تولید می‌کند و ریزمغذی‌هایی که بدن به آن نیاز دارد را در اختیار آن قرار می‌دهد.
• کبد خون را از مواد مضری مثل الکل و برخی داروها و مواد شیمیایی تصفیه می‌کند. 
• کبد پروتئین‌های خونی را تولید می‌کند که برای لخته‌شدن خون، انتقال اکسیژن یا مبارزه با عفونت‌ها به آنها نیاز دارید.
• تولید صفرا برای کمک به هضم غذا از وظایف کبد است. 
• کمک به بدن برای تولید گلیکوژن از گلوکز و ذخیره قند
• شکستن چربی‌های اشباع و تولید کلسترول. 

بیماری‌ها، مواد شیمیایی و چیزهای زیادی وجود دارد که می‌تواند به کبد آسیب بزند. وقتی کبد آسیب گسترده‌ای می‌بیند عملکرد آن مختل می‌شود. اگر آسیب به حدی باشد که کبد نتواند آن را ترمیم کند، ممکن است با وضعیتی به نام نارسایی کبدی مواجه شویم. 

نارسایی کبد یک بیماری کبدی جدی و خطرناک است که نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد. نارسایی کبد معمولا به‌تدریج و طی چندین سال ایجاد می‌شود. طوری‌که معمولا در مراحل آخر بسیاری از بیماری‌های کبدی شاهد نارسایی کبد هستیم. هرچند این عارضه کبدی می‌تواند بسیار سریع و حتی در کمتر از ۴۸ ساعت ایجاد شود. زمانی می‌گوییم فرد دچار نارسایی کبد شده است که بخش بزرگی از کبد به‌طور غیرقابل ترمیم آسیب دیده باشد و کبد دیگر قادر به انجام کارهای خود نباشد.

انواع نارسایی کبدی

نارسایی کبد می تواند به آرامی ایجاد شود یا با سرعت زیادی پیشرفت کند. در واقع سرعت از کار افتادن کبد به علت ایجاد آن و وضعیت کبد بستگی دارد. دو نوع نارسایی کبدی وجود دارد: 

۱. نارسایی مزمن کبد 

شایع‌ترین نوع نارسایی کبد که ممکن است در طول ماه‌ها یا سال‌ها ایجاد شود. نارسایی مزمن کبد معمولا همراه با سیروز یا زخم شدید کبد اتفاق می‌افتد. سیروز کبدی می‌تواند خود دلایل مختلفی داشته باشد مانند مصرف زیاد الکل، انواع هپاتیت، کبد چرب، بیماری‌های مجاری صفراوی مثل سیروز صفراوی و انواع بیماری‌های ژنتیکی.

به نقل از UChicago Medicine سیروز می‌تواند به آرامی منجر به کاهش عملکرد کبد و در نهایت نارسایی کبد شود. هنگامی که سیروز به نارسایی کبدی تبدیل شد، تنها روش درمان قطعی پیوند کبد است. 

۲. نارسایی حاد کبد

گاهی ممکن است نارسایی کبد طی چند روز تا چند هفته اتفاق بیفتد، به این حالت نارسایی حاد کبد گفته می شود. نارسایی کبد به ندرت و معمولا در افرادی ایجاد می‌شود که قبلا مشکلات کبدی نداشته‌اند. علل اصلی نارسایی حاد کبد عبارت‌اند از: 

• اوردوز دارویی مثل مصرف بیش‌از‌حد استامینوفن یا همزمانی مصرف استامینوفن با مصرف الکل 
• هپاتیت (هپاتیت‌های A، B و هپاتیت خودایمنی) 
• مصرف سموم مانند قارچ‌های سمی 
• مسمومیت کبدی غیرمنتظره در اثر مصرف برخی داروها 
• برخی بیماری‌ها مانند سندروم بود-کیاری و بیماری ویلسون 

بیمارانی که از نارسایی حاد کبدی رنج می‌برند باید تحت مراقبت‌های ویژه باشند. روش درمان نارسایی حاد به علت ایجاد آن بستگی دارد. دارو درمانی ممکن است به درمان برخی علل زمینه‌ای مانند هپاتیت، مصرف بیش‌از‌حد استامینوفن، مسمومیت‌ها و غیره کمک کند. در صورت موثر نبودن درمان تنها راه پیوند کبد خواهد بود. 

تبدیل نارسایی کبدی مزمن به حاد

گاهی اوقات افراد مبتلا به نارسایی مزمن، به طور ناگهانی دچار نارسایی کبدی حاد می‌شوند. علل مختلفی برای این اتفاق وجود دارد مانند:

• عفونت
• نوشیدن مقدار زیادی الکل در صورت ابتلا به سیروز 
• مصرف برخی داروها.

علائم نارسایی کبدی

نشانه‌های نارسایی کبدی بسته به شدت آسیب به کبد می‌تواند متفاوت باشد. علائم نارسایی کبدی مزمن شامل موارد زیر است:

• حالت تهوع
• بی‌اشتهایی 
• احساس خستگی 
• اسهال 
• استفراغ خونی
• وجود خون در مدفوع
• کاهش وزن 
• خارش پوست.

چیزی که تشخیص نارسایی کبدی را دشوار می‌کند این است که این علائم می‌تواند به بیماری‌های دیگری هم نسبت داده شود. متاسفانه گاهی بیمار تا مراحل پیشرفته نارسایی کبدی علائمی از خود نشان نمی‌دهد یا پزشک نمی‌تواند علت ایجاد علائم را تشخیص دهد. در مراحل پیشرفته نارسایی مزمن ممکن است علائم زیر را تجربه کنید: 

• یرقان یا همان زردی پوست و چشم‌ها  
• خستگی شدید
• اِدِم یا تجمع مایع در پاها 
• آسیت یا تجمع مایع در شکم 
• بی‌حسی
• خواب‌آلودگی 
• کما.