کلیات

فالوده یزدی؛ یکی از خوراکی های تابستانه یزدی هاست.کمتر کسی را می توان پیدا کرد که در تابستان آن را مصرف نکرده باشد.

یکی از خوراکی هایی که یزدی ها در فصل گرما  به آن متوسل شده و سعی می کنند با خوردن آن خنک شوند فالوده است. این ماده غذایی خوش مزه همواره بخشی از علایق مردم این شهر و همچنین مسافران و توریست‌ها بوده است. البته فالوده تنها مخصوص یزد نیست بلکه انواع لذیذ و گوناگون آن در  شهرها و حتی کشورهای دیگر نیز می توان یافت. اما فالوده شیرازی و  یزدی معروفیت خاصی دارند. فالوده یزدی بنا به اذعان فعالین این حوزه از قدمت چند صد ساله برخوردار است و در گذر زمان به دلیل خوش طعمی و خاصیت از بین برندگی گرما همواره مورد استقبال مردم و گردشگران بوده است.
 فالوده در گذشته، دسری بود که از پختن پودر بادام و شکر تهیه می‌شد، اما بعد، تبدیل به دسری خنک و خوشمزه و در عین حال با قیمتی بسیار ارزان شد. فالوده اولین بار در یکی از روستاهای شهرستان تفت به نام طزرجان تهیه شد.
 در قدیم، زمانی که میوه کمیاب بود یا قشر فقیر جامعه وسعشان به خرید میوه نمی‌رسید، فالوده جایگزین مناسب و ارزانی به شمار می‌رفت و تعداد مغازه‌های فالوده‌فروشی بسیار بیشتر از امروز بود و حتی تمام مغازه‌های لبنیاتی و بستنی‌فروشی‌ها نیز فالوده و ماقوت برای فروش داشتند و در هر کوچه و محله می‌شد، آن را به راحتی خریداری کرد.

 برای تهیه فالوده یزدی، نشاسته را آب کرده و سپس آن را پخته و در هنگامی که داغ است از آبکشی که زیر آن ظرف یخی قرار گرفته، عبور می‌‌دهند تا رشته رشته شود. تفاوت آن با فالوده شیرازی در  این است که  در تهیه‌ی فالوده شیرازی، نشاسته‌ی پخته شده را بوسیله‌ی دستگاه و با فشار از توری عبور می‌دهند تا رشته رشته شود و بعد در فریزر قرار می‌دهند تا یخ بزند. از طرفی فالوده یزدی را بعد از آماده شدن با شیره‌ی، گلاب و سیاه دانه صرف می‌کنند اما فالوده شیرازی را با آبلیموی تازه و آب آلبالو، تناول می‌کنند.

باید گفت فالوده یزدی، نسبتاً ناشناخته مانده  و مانند فالوده شیرازی در همه شهرها شناخته شده نیست بلکه فقط مخصوص یزد است. اما مسافران و گردشگران در هنگام سفر به یزد بسیار از آن استقبال می‌کنند و در تابستان کمتر کسی فالوده نخورده، یزد را ترک می‌کند.
یکی دیگر از دسرهای سنتی یزدی‌ها  ماقوت است که از خانواده همان فالوده است اما بیشتر در زمستان و فصل سرما، رونق دارد و مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد.  تفاوت ماقوت و فالوده در این است که برای تهیه ماقوت، نشاسته پخته شده و داغ را در ظرف ریخته و در یخچال قرار می‌دهند که پس از سرد شدن به قالب ظرف در می‌آید و دیگر مانند فالوده رشته رشته نیست و پس از حاضر شدن نیز معمولاً تنها با شیره مصرف می‌کنند.

 البته مردم یزد در فصل گرما از انواع عرقیجات گیاهی نیز به عنوان نوشیدنی استقبال می‌کنند به نحوی که مصرف عرق کاسنی به دلیل طبع سرد، بسیار در یزد رواج دارد و برای رفع گرمازدگی از آن استفاده می‌شود. یکی دیگر از عرق‌های مفید و پرخاصیت در فصل تابستان  عرق بید و شاطره است اما عرق بیدمشک به دلیل طبع گرم آن در تابستان کمتر مورد استقبال قرار می‌گیرد.