کلیات

ETF مخفف کلمه انگلیسی “Exchange-traded fund” بوده و به معنی «صندوق قابل معامله» است. ETF یا «ای‌تی‌اف» دقیقا مانند سهام در بورس معامله می‌شود. قیمت یک صندوق ETF در طول روز معاملاتی و از نوسان قیمت خرید و فروش آن در بازار تغییر خواهد کرد. این عمل برخلاف صندوق‌های صدور و ابطالی بوده که از محاسبه NAV صندوق تعیین قیمت می‌شوند.

صندوق ‌ETF ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند، یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است می‌توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهای ETF، پول خود را در صندوقی سرمایه‌گذاری می‌کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای سعی می‌کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار، سود کسب کند.

تفاوت صندوق های ETF با صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک

همان‌طور که ذکر شد این صندوق ها ساختاری شبیه به صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک دارند اما برخلاف صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک، که فقط در پایان روز و پس از محاسبه NAV می‌توان آن‌ها را خریدوفروش کرد. سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای صندوق ETF را همانند سهام در طول روز معامله کنند و از مزیت نقدشوندگی سریعتر آن نسبت به صندوق سرمایه‌گذاری مشترک بهره‌مند شوند. همچنین مزیت معافیت مالیاتی بالقوه سرمایه گذاری در این صندوق ها و به‌نوعی کم‌هزینه‌تر بودن از دیگر ویژگی‌های این مدل سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است.

البته این نوع صندوق‌ها محدودیت‌هایی نیز دارند، ازجمله به دلیل اینکه مانند سهام معامله می‌شوند، این امکان وجود دارد سهام این صندوق ها قبل از ناپدیدی آربیتراژ و برقراری تعادل، به قیمت‌های متفاوت از NAV معامله شوند. سرمایه‌گذاری در صندوق های ETF شباهت بسیاری به سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارد اما تفاوت اصلی ساختار‌ETF‌ها با صندوق های سرمایه‌گذاری دیگر، ایجاد نقدشوندگی با بهره‌گیری از پتانسیل بازار سهام است.

بازارگردان جایگزین ضامن نقدشوندگی

در صندوق های ETF رکن ضامن نقدشوندگی حذف شده‌ و رکن جدیدی به‌عنوان بازارگردان، زمینه نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری ETF را در بازار فراهم می‌کند و در مواقعی که عرضه کننده ای وجود نداشته باشد و یا خریدار دیگری وجود نداشته باشد به فروش و یا خرید واحدهای تقاضا شده و یا عرضه شده مبادرت می‌ورزد. صندوق های قابل معامله در بورس یا ETF به سه دسته سرمایه‌گذاری در سهام، سرمایه‌گذاری مختلط و سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند. تفاوت این سه نوع صندوق علاوه بر استراتژی معاملاتی آن‌ها که از نام آن‌ها مشخص است، در کارمزد خرید و فروش آن‌ها است.

این نوع صندوق ها بیش از ۲۰ سال است که به بازار معرفی‌شده‌ و در طول دهه گذشته رشد چشمگیری را تجربه کرده اند. اولین ETF در سال ۱۹۹۳ با نام اسپایدر (SPDR)به بازار معرفی شد که به‌قصد پیروی از شاخص S&P500 طراحی‌ شده است.

مزایای صندوق‌ ETF

• معافیت مالیاتی معاملات واحدها
• افزایش نقد شوندگی واحدهای صندوق با وجود عملیات بازارگردانی
• تخصیص بهینه‌دارایی‏ها‌(متنوع‌سازی) با حذف هزینه و صرف زمان اندک
• سادگی، سهولت و سرعت در معامله
• کاهش زمان تصفیه نسبت به صندوق های فعلی
• خریدوفروش آنلاین واحدهای صندوق