کلیات

طب سالمندان(Geriatric Medicine) ، رشته تخصصی بالینی است که به تمامی مسائل پزشکی، روانشناختی و اجتماعی گروه سنی سالمندا‌ن می‌پردازد و هدف آن حفظ یا برگرداندن عملکرد و یا تأمین کیفیت زندگی مطلوب برای افراد ۶۰ ساله و بالاتر است.

متخصصان این رشته، با ارزیابی مشکلات جسمی، روانی، عملکردی و اجتماعی سالمندان در جهت پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ها، همچنین بازتوانی ناشی از آن‌ها می‌کوشند.

سالمندان به دلیل کاهش ذخیره فیزیولوژیک در اثر افزایش سن و افزایش شیوع بیماری های مزمن مانند دیابت، فشارخون بالا و... و همچنین قرار گرفتن در معرض اثر تجمعی این بیماری ها در طول زندگی، نسبت به افراد جوانتر آسیب‌پذیری بیشتری در برابر بیماری‌ها و مشکلات حاد دارند. به طوری که ممکن است ابتلا به یک بیماری حاد و یا  مصرف داروی جدید، با ایجاد اختلال در عملکرد سیستم های مختلف بدن، فرد سالمند را مستعد اختلال هشیاری، بی اختیاری ادرار یا مدفوع، از دست دادن توده عضلانی و اختلال تعادل و ... کرده و در نهایت، افت عملکرد ایجاد شده منجر به از دست رفتن استقلال و یا حتی مرگ فرد سالمند گردد؛ که در نتیجه آن هزینه بالایی به سالمند، خانواده وی و سیستم بهداشتی درمانی وارد می گردد.

حال آن که، بسیاری از عوارض ناشی از بستری و بیماری‌ها با به کار بردن راهکارهای ساده و کم هزینه، از جمله ارزیابی های اولیه توسط متخصصان طب سالمندی، قابل پیشگیری است.

هدف

یکی از اهداف ارزیابی های جامع سالمندی، مشخص کردن توانمندی های عملکردی و وضعیت فیزیولوژیک فرد سالمند، شناسایی مشکلات قابل درمان و تبیین استراتژی‌هایی به منظورکاهش طول مدت و هزینه بستری، پیشگیری یا به حداقل رساندن ناتوانی ها، همچنین بهبود عملکرد و کیفیت زندگی فرد است.

علاوه بر آن، این ارزیابی چند بعدی به ایجاد یک برنامه درمانی هماهنگ و ادغام یافته و همچنین برنامه‌ریزی برای پیگیری درازمدت فرد سالمند کمک می کند.

سندرم های سالمندی از جمله دلیریوم، بی اختیاری ادراری، اختلال شناختی، سوءتغذیه، اختلالات تعادلی و راه رفتن، زخم بستر، مشکلات خواب، اختلالات حسی، خستگی و سرگیجه - که در سالمندان بسیار شایع هستند و تاثیر مهمی بر کیفیت زندگی و ناتوانی فرد دارند -  اغلب در ارزیابی های معمول پزشکی مورد توجه قرار نمی گیرند؛ اما با انجام ارزیابی های جامع سالمندی توسط متخصص طب سالمندی، به خوبی قابل شناسایی هستند.

خدمات

مدیریت سالمند مبتلا به چندین بیماری‌ مزمن هم‌زمان و سندرم‌های ویژه دوره سالمندی، مانند زمین خوردن (Fall) و مشکلات حرکتی، مصرف همزمان چندین دارو (Polypharmacy) ، زخم بستر، اختلالات شناختی و مشکلات حافظه، بی‌اختیاری ادراری، درد، افسردگی، بیخوابی و سایر اختلالات خواب، مشکلات تغذیه، پوکی استخوان، همچنین توان‌بخشی طولانی مدت ( به عنوان مثال پس از سکته مغزی یا جراحی تعویض مفصل )، درمان‌ها و مراقبت‌های نگهدارنده (Palliative Care)، مراقبت‌های پایان حیات و آموزش به اعضای خانواده سالمند مبتلا به بیماری مزمن از سایر خدماتی است که توسط متخصصان طب سالمندان ارائه می شود.

بدین ترتیب فرد سالمند مبتلا به چندین بیماری مختلف به جای مراجعه به پزشکان متعدد، توسط یک فرد متخصص طب سالمندان که دید جامع نگر دارد، ویزیت و ارزیابی شده و در صورت نیاز از مشاوره و همکاری سایر متخصصان نیز استفاده می شود؛ این امر منجر به صرفه‌جویی قابل توجه در وقت و هزینه فرد سالمند و خانواده وی شده و احتمال تداخل درمان و عوارض دارویی نیز به حداقل می رسد.