کلیات
ملیله، به معنای ظریفکاری نقره است.
ملیله کاری
ملیلهکاری، شاخهای از هنر فلزکاری است که با مفتولهای نازک نقره انجام میپذیرد و کالاهایی چون سینی، قندان، گلسینه و غیره میسازد. این هنر یکی از صنایع دستی اصلی زنجان، اردبیل و بروجرد و اصفهان است.
ابزارهای ملیله کاری
ابزار کار ملیله کاری شبیه به ابزار و آلات زرگری است. برای ساخت و تهیه آثار ملیله ابتدا باید نوار ملیله را از جنس طلا، مس یا نقره تهیه کرد و با عبور شمش یا مفتول نقره از دستگاه نورد حدیده، مفتول مورد نظر را به دست آورد. بعد از آن نوبت به ساخت ملیله میرسد.
در این مرحله ابتدا یک صفحهٔ مستطیلی با جنس و ابعاد متفاوت از صفحهٔ مفتولی تهیه شده از مرحله نخست تهیه کرده و یک سطح آن را آغشته به موم میکنند به نحوی که لایه ای به ضخامت ۳ تا ۴ میلیمتر از موم روی صفحه را بپوشاند حال یک قالب متناسب با شکل محصول موردنظر بریده و روی صفحهٔ مسی قرار داده سپس نواری را که پهنایی بیش از نوار میله دارد در اطراف قالب گذاشته تا شکل قالب را به خود گرفته و درون موم قرار بگیرد.
سپس دیوارههای بعدی کار را از جمله قسمتهای میانه و سطوح را با نقوش ملیله که قبلاً توسط دست یا ابزاری ظریف با نوار ملیله ساخته شدهاست پر میکنند بعد با مفتولهای فولادی بسیار ظریف این نقوش ملیله را میبندند تا به هم نخورند. حال نوبت به ذوب موم رسیدهاست برای اینکار اسکلت ملیله ساخته شده را از صفحهٔ زیرین خود جدا کرده و روی سطحی صاف و هموار قرار میدهند.
سپس مقداری از مخلوط براکس و برادهٔ نقره روی آن ریخته و شعله گاز را روی آن حرکت میدهند به این کار لحیم کاری گویند چون در اثر این کار گرده لحیم ذوب شده و سبب اتصال نقشهای کوچک با یکدیگر و با دیواره نقش میشود. در مرحله آخر عمل آتش کاری را انجام میدهند تا کلیه قطعات توسط گردهٔ لحیم به یکدیگر وصل شوند
سپس سیمهای فولادی را از آن جدا کرده و آن را داخل محلول رقیق اسید سولفوریک یا محلول حاوی راغاب که ترکیبی از زاج سفید و آبی است میجوشانند تا لکههای اضافهٔ نقره از بین برود و در انتها با برسهای سیمی ظریفی آن را پاک میکنند و برای از بین رفتن ناهمواریهای ایجاد شده روی آن را سمباده میکشند.