کلیات
چاقی یک بیماری پیچیده و به عبارتی همان مقدار بیش از حد چربی بدن است. چاقی فقط مسئله زیبایی نیست؛ بلکه مشکلی پزشکی است که خطر ابتلا به سایر بیماریها مانند بیماریهای قلبی، دیابت، فشار خون و برخی سرطانها را افزایش میدهد.
دلایل زیادی وجود دارد که برخی از افراد در جلوگیری از چاقی مشکل دارند. معمولاً چاقی در نتیجه ترکیبی از عوامل ارثی، همراه با محیط و رژیمهای غذایی شخصی و انتخابهای ورزشی ایجاد میشود.
خبر خوب این است که حتی کاهش وزن متوسط میتواند مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی را بهبود بخشد یا از آن جلوگیری کند. تغییرات رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و تغییرات رفتاری میتواند به شما در کاهش وزن کمک کند. داروهای تجویزی و روشهای کاهش وزن گزینههای دیگری برای درمان چاقی هستند.
چاقی چیست؟
شاخص توده بدن (BMI) معیاری است که وزن و قد فرد را برای اندازهگیری اندازه بدن میسنجد. طبق گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، در بزرگسالان بیامآی 30.0 یا بیشتر به عنوان چاقی تعریف میشود. اما BMI همه چیز نیست. به عنوان یک معیار محدودیتهایی نیز دارد.
به گفته CDC: “عواملی مانند سن، جنس، قومیت و توده عضلانی میتوانند بر رابطه بین BMI و چربی بدن تأثیر بگذارند. همچنین، BMI بین چربی اضافی، عضله یا توده استخوان تمایزی قائل نمیشود و هیچ نشانهای از توزیع چربی در افراد ارائه نمیدهد. “
با وجود این محدودیتها، از BMI همچنان به عنوان راهی برای سنجش اندازه بدن استفاده میشود.
علائم چاقی
چاقی زمانی تشخیص داده میشود که شاخص توده بدن (BMI) شما ۳۰ یا بالاتر باشد. شاخص توده بدنی، با تقسیم وزن (کیلوگرم) بر قد (متر) به توان ۲ تعیین میشود.
برای اکثر افراد، BMI تخمین مناسبی از چربی بدن را ارائه میدهد. با این حال، BMI به طور مستقیم چربی بدن را اندازهگیری نمیکند؛ بنابراین برخی از افراد مانند ورزشکاران عضلانی ممکن است BMI در گروه چاقی داشته باشند حتی اگر چربی اضافی بدن ندارند.
علل چاقی
اگرچه تأثیرات ژنتیکی، رفتاری، متابولیکی و هورمونی بر وزن بدن وجود دارد، اما چاقی هنگامی اتفاق میافتد که از میزان سوزاندن با ورزش و فعالیتهای عادی روزانه کالری بیشتری دریافت کنید. بدن شما این کالریهای اضافی را به عنوان چربی ذخیره میکند.
افراد مبتلا به چاقی ممکن است قبل از احساس سیری، کالری بیشتری مصرف کنند، زودتر احساس گرسنگی کنند یا به دلیل استرس یا اضطراب، بیشتر غذا بخورند.
عوامل خطر چاقی
معمولاً ترکیبی از علل و عوامل موثر باعث چاقی میشود:
ارث و تأثیرات خانوادگی
ژنهایی که از والدین خود به ارث میبرید ممکن است بر میزان چربی بدن شما و محل توزیع آن چربی تأثیر بگذارد. ژنتیک همچنین ممکن است در میزان کارآیی بدن شما برای تبدیل غذا به انرژی، چگونگی تنظیم اشتها در بدن و چربیسوزی بدن در طی ورزش نقش داشته باشد.
چاقی در خانوادهها ایجاد میشود؛ این فقط به دلیل ژنهای مشترک آنها نیست. اعضای خانواده همچنین عادات غذایی و فعالیت مشابهی دارند.
انتخابهای سبک زندگی
- رژیم غذایی ناسالم. رژیم غذایی با کالری زیاد، کمبود میوه و سبزیجات، مصرف زیاد فستفود و نوشیدنیهای پرکالری و نوشابهها، به افزایش وزن کمک میکنند.
- کالریهای مایع. افراد میتوانند بدون احساس سیری کالری زیادی مصرف کنند، به ویژه کالری حاصل از الکل. سایر نوشیدنیهای پرکالری، مانند نوشابههای قندی میتوانند به افزایش وزن به صورت قابل توجهی کمک کنند.
- عدم فعالیت. اگر سبک زندگی کمتحرکی دارید، میتوانید به راحتی هر روز کالری بیشتری از میزان سوزاندن آن با ورزش و انجام کارهای روزمره دریافت کنید. نگاه به صفحه رایانه، تبلت و تلفن فعالیت کمتحرک است. تعداد ساعاتی که شما در مقابل صفحه مانیتور قرار دارید با افزایش وزن ارتباط بسیاری دارد.
بیماریهای خاص و داروها
در بعضی از افراد، چاقی را میتوان به دنبال یک علت پزشکی یافت؛ مانند سندرم پرادر-ویلی، سندرم کوشینگ و سایر شرایط. مشکلات پزشکی مانند آرتروز نیز میتواند سبب کاهش فعالیت شود که در نهایت ممکن است منجر به افزایش وزن شود.
اگر از طریق رژیم غذایی یا فعالیت جبران نکنید، برخی از داروها میتوانند منجر به افزایش وزن شوند. این داروها شامل برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، داروهای دیابت، داروهای ضد روانپریشی، استروئیدها و بلاکرها هستند.
مسائل اجتماعی و اقتصادی
عوامل اجتماعی و اقتصادی با چاقی ارتباط دارند. اجتناب از چاقی دشوار است؛ اگر مناطق ایمن برای راه رفتن یا ورزش نداشته باشید. به همین ترتیب ممکن است روشهای سالم پختوپز به شما آموزش داده نشود، یا به غذاهای سالم دسترسی نداشته باشید. علاوه بر این، افرادی که با آنها وقت میگذرانید ممکن است بر وزن شما تأثیر بگذارند؛ اگر دوستان یا اقوام چاقی داشته باشید، احتمال چاقی بیشتر میشود.
سن
چاقی میتواند در هر سنی، حتی در کودکان کم سن نیز رخ دهد. اما با افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی با فعالیت کمتر، خطر چاقی را افزایش میدهد. علاوه بر این، با افزایش سن، میزان عضله در بدن شما کاهش مییابد. به طور کلی، توده عضلانی کم منجر به کاهش متابولیسم میشود. این تغییرات همچنین میزان کالری مورد نیاز را کاهش میدهد و جلوگیری از اضافه وزن را دشوار میکند. اگر به طور آگاهانه چیزهایی را که میخورید کنترل نکنید و با افزایش سن از نظر جسمی تحرک بیشتری نداشته باشید، احتمالاً اضافه وزن پیدا میکنید.
عوامل دیگر
- بارداری. افزایش وزن در دوران بارداری معمول است. کاهش این وزن برای برخی از خانمها بعد از تولد کودک دشوار است. این افزایش وزن ممکن است به پیشرفت چاقی در زنان کمک کند. تغذیه با شیر مادر ممکن است بهترین گزینه برای کاهش وزن به دست آمده در دوران بارداری باشد.
- ترک سیگار. ترک سیگار اغلب با افزایش وزن همراه است. در برخی از افراد، چاقی پس از ترک سیگار میتواند منجر به افزایش وزن کافی برای واجد شرایط چاقی بودن شود. اغلب این اتفاق میافتد در حالی که مردم برای کنار آمدن با ترک سیگار از غذا استفاده میکنند. با این حال، در دراز مدت ترک سیگار هنوز هم مزیت بیشتری نسبت به ادامه مصرف سیگار دارد. پزشک میتواند به شما در جلوگیری از افزایش وزن پس از ترک سیگار کمک کند.
- کمبود خواب. کم خوابیدن یا زیاد خوابیدن میتواند باعث تغییر در هورمونهایی شود که اشتهای شما را افزایش میدهند. همچنین ممکن است هوس غذاهای پرکالری و کربوهیدرات کنید که میتوانند در افزایش وزن نقش داشته باشند.
- فشار. بسیاری از عوامل خارجی که بر روحیه و سلامتی شما تأثیر میگذارند ممکن است در چاقی موثر باشند. افراد معمولاً هنگام تجربه موقعیتهای استرسزا بیشتر به دنبال غذای پرکالری هستند.
- میکروبیوم. باکتریهای روده تحت تأثیر آنچه میخورید قرار دارند و ممکن است به افزایش وزن یا کاهش وزن کمک کنند.
- تلاشهای قبلی برای کاهش وزن. تلاشهای قبلی برای کاهش وزن و به دنبال آن بازیابی سریع وزن ممکن است به افزایش بیشتر وزن کمک کند. این پدیده که گاهی اوقات رژیم غذایی یو-یو نیز نامیده میشود، میتواند متابولیسم شما را آهستهتر کند.
حتی اگر یک یا چند مورد از این عوامل خطر را داشته باشید، به این معنی نیست که سرنوشت شما چاقی است. از طریق رژیم غذایی، فعالیت بدنی و ورزش و تغییر رفتار میتوانید اکثر عوامل خطر را خنثی کنید.
عوارض جانبی چاقی
افراد مبتلا به چاقی به احتمال زیاد به تعدادی از مشکلات بالقوه جدی سلامتی مبتلا میشوند، از جمله:
- بیماری قلبی و مغزی. چاقی باعث میشود که فشار خون بالا و سطح غیر طبیعی کلسترول داشته باشید؛ که از عوامل خطر بیماریهای قلبی و مغزی است.
- دیابت نوع ۲. چاقی میتواند نحوه استفاده از انسولین در بدن برای کنترل سطح قند خون را تحت تأثیر قرار دهد. این خطر مقاومت به انسولین و دیابت را افزایش میدهد.
- سرطانهای خاص. چاقی ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم، دهانه رحم، آندومتر، تخمدان، پستان، روده بزرگ، راستروده، مری، کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده، کلیه و پروستات را افزایش دهد.
- مشکلات گوارشی. چاقی احتمال ابتلا به سوزش معده، بیماری کیسه صفرا و مشکلات کبدی را افزایش میدهد.
- مشکلات زنانه و جنسیتی. چاقی ممکن است باعث ناباروری و پریودهای نامنظم در زنان شود. چاقی همچنین میتواند باعث اختلال نعوظ در مردان شود.
- آپنه خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب). افراد مبتلا به چاقی، بیشتر دچار آپنه خواب میشوند، اختلال بالقوه جدی که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف شده و سپس شروع میشود.
- آرتروز. چاقی علاوه بر تقویت التهاب در بدن، فشار وارد شده بر مفاصل را نیز افزایش میدهد. این عوامل ممکن است منجر به عوارضی مانند آرتروز شود.
گرچه مصرف بیشازحد قند، کربوهیدراتها، چربیهای اشباعشده و ورزش نکردن در همهگیری چاقی دخیل دانسته شدهاند، اما دو عامل مهم دیگر دخیل در این وضعیت بسیار پیچیده کمتر موردتوجه قرار میگیرند: مصرف ناکافی آب و مصرف بیشازحد نمک.
کد خبر: ۱۱۸۹۸۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۵
افراد مبتلا به یک بیماری روانی جدی (SMI) مانند اسکیزوفرنی اغلب چاقی را تجربه میکنند و در انگلیس، چنین افرادی تقریبا دو برابر بیشتر از افراد بدون یک بیماری روانی، چاق هستند.
کد خبر: ۱۱۸۴۳۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۳۱
سالهاست که پزشکان درباره ارتباط میان سرطان و چاقی هشدار میدهند. اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان پستان، روده، کلیه و لوزالمعده را افزایش میدهد.
کد خبر: ۱۱۸۲۳۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۸
زیادهروی در مصرف انواع پنیر میتواند عوارض جانبی زیادی داشته باشد و سلامت بدن را تحت تأثیر قرار دهد.
کد خبر: ۱۱۸۱۶۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۳
چربی شکمی به آسانی تجمع پیدا میکند، اما خلاص شدن از آن به سادگی امکانپذیر نیست و این نوع چربی به خصوص برای سلامت زیانبار است.
کد خبر: ۱۱۸۱۱۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۹
مدیر کلینیک چاقی بیمارستان رسول اکرم (ص) با اشاره به اینکه جراحی چاقی میتواند به درمان سایر بیماریهای فرد کمک کند، گفت: بر اساس برآوردهای صورت گرفته در ایران نیز حدود ۴ میلیون نفر نیاز به جراحی چاقی دارند.
کد خبر: ۱۱۸۰۲۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۲
بسته خبری آموزشی مدرسه آنلاین؛
در بسته زیر اخبار و محتواهای آموزشی پیرامون «برای برخی مدارس مشهور تهران پرونده تخلفاتی تشکیل شد»، «ماجرای توزیع پرسشنامه سیاسی ،عقیدتی بین دانشآموزان چه بود؟»، «واکنش عجیب علی کریمی به ماجرای کلاهبرداری از خواهرش»، «ویدئویی بامزه از واقعیت و رویای حضور معلم در امتحان»، «تصویری عجیب از یک ویلای لاکچری در دل کوههای تهران؛ این پولها را از کجا میآورند؟»، «شعری زیبا در وصف امام جواد؛ ای ریخته نسیم تو گلهای یاد را»، «چگونه از چاقی در کودکان و نوجوانان جلوگیری کنیم؟»، «پاسخ عجیب و کوبنده دانش آموز به سوال امتحانی درس ادبیات»، «اگر خیلی تیزبینی را پاندا را از بین راکنها پیدا کن»، «نحوه انتقال سهام عدالت متوفیان چگونه است؟»، «ستارهای برای همه داستانی خیالی را برای نوجوانان روایت میکند» را با کلیک بر تیتر آن بخوانید.
کد خبر: ۱۱۷۹۷۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۹
گرچه داستانهای موفقیت در کاهش وزن با برخی از داروهای جدید بر سر زبانها است بسیاری از افراد دچار چاقی همچنان میگویند کم کردن وزن برایشان کار سختی است؛ اکنون پژوهشهای جدید نشان میدهند که کم کردن وزن و پایین نگهداشتن آن فقط به قدرت اراده مربوط نمیشود، بلکه به تغییرات مغزی شما هم بستگی دارد.
کد خبر: ۱۱۷۹۴۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۷
مضرات مصرف هاتداگ را جدی بگیرید
بر اساس مطالعه منتشرشده در مجله علمی Nature، خوردن تنها یک ساندویچ هاتداگ، به دلیل دارا بودن سدیم و اسیدهای چرب ترانس، میتواند ۳۶ دقیقه از عمر شما کم کند. بر اساس این تحقیق، مصرف نوشیدنیهای شیرین، هاتداگ، همبرگر و سایر فستفودها بیشترین ارتباط را با کاهش طول عمر انسان دارد.
کد خبر: ۱۱۷۹۲۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۲۵
متخصصان سلامت و تغذیه هشدار میدهند: با شروع تجمع چربی در ناحیه شکم و دور کمر حتی اگر سایر اندامهای بدن در وضعیت مناسب و متعادلی باشند، بازهم خطر مرگ زودرس افزایش مییابد.
کد خبر: ۱۱۷۷۹۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۵
نوشیدنیهای که به طور معمول در زندگی مصرف میکنید و همچنین میزان و تعداد دفعات آنها میتواند به طرق مختلفی بر سلامت شما تأثیر بگذارد؛ از جمله اینکه باعث افزایش وزن غیرارادی شود.
کد خبر: ۱۱۷۷۷۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۳
پیش دیابت که اغلب قبل از دیابت نوع ۲ اتفاق می افتد، شکلی از بیماری است که بیشترین ارتباط را با چاقی دارد.
کد خبر: ۱۱۷۷۰۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۸
محققان کشورمان به این نتیجه رسیده اند که بچههای ایرانی حتی از همان موقع که به دنیا میآیند هم چاق هستند.
کد خبر: ۱۱۷۴۲۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۱۷
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۷۳۲۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۱۰
یک متخصص اورولوژی و مجاری ادراری گفت: افرادی که دچار سنگ کلیه هستند بهتر است مصرف مایعات را به دو تا سه لیتر در روز برسانند.
کد خبر: ۱۱۷۲۲۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۲
گرچه از دست دادن چربی ناحیه شکم میتواند دشوار باشد، اما اگر به دنبال کاهش چربی اضافی شکم هستید، چندین کار موثر وجود دارد که میتوانید انجام دهید.
کد خبر: ۱۱۷۱۰۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۴
یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به اینکه یکی از عوامل مهم در افزایش کیفیت اسپرم حفظ وزن مناسب است، گفت: بر اساس آخرین تحقیقات، به ازای هر ۹ کیلوگرم اضافه وزن، ۱۰ درصد خطر ابتلا به ناباروری در مردان افزایش پیدا میکند.
کد خبر: ۱۱۷۰۸۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۲
کد خبر: ۱۱۶۹۲۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۹
برخی جهش های ژنی زنان را در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان سینه قرار می دهد و اکنون یک مطالعه اولیه نشان می دهد که چاقی ممکن است شرایط را بدتر کند.
کد خبر: ۱۱۶۷۰۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۱۷
بر اساس تحقیقات جدید، سه عامل اصلی در دریافت کالری در هنگام مصرف غذا نقش دارند.
کد خبر: ۱۱۶۵۷۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۸