کلیات
محمدعلی تسخیری متولد ۲۷ مهر ماه سال ۱۳۲۳ در نجف، روحانی ایرانی، نماینده استان تهران در پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری و «مشاور عالی رهبر ایران» در امور جهان اسلام بود. او رئیس پیشين مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و نماینده سابق استان گیلان در دوره سوم مجلس خبرگان رهبری نیز بوده‌است. بیش از ۲۰۰ مجله و روزنامه در سراسر جهان به زبان‌های مختلف مقاله‌ها و مصاحبه‌های آیت‌الله تسخیری را چاپ کرده یا پیرامون شخصیت وی مطلب نوشته‌اند.
تحصیل
آیت‌الله محمدعلی تسخیری فرزند مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی اکبر، متولد ۱۳۲۳ هجری شمسی مطابق با ۱۳۶۴ قمری در نجف اشرف و پدرش اهل تنکابن، یکی از شهرهای غرب استان مازندران و مادرش، انسیه بیگم از اهالی اصفهان بود. وی در دوران کودکی، روخوانی قرآن را فرا گرفت. سپس تحصیلات ابتدایی را در مدرسه «منتدی النشر» به پایان رساند که با مدیریت محمدرضا مظفر اداره می‌شد. وی در آنجا، علاوه بر مظفر زير نظر استادانی همچون الغبان و شیخ مطر تحصيل كرد و سپس تحصیلات متوسطه را در دبیرستان شبانه «خورنق» پی گرفت. در همان روزگار، به سفارش پدر، روزها کار نيز می‌کرد. چون علاقه ویژه‌ای به شعر و مطالعه آثار شاعران و نویسندگان داشت، به مطالعه شعر و ادبيات نیز پرداخت. در سال ۱۳۴۱ دوره دبیرستان را به پایان رساند. آن‌گاه وارد دانشکده فقه شد و در رشته زبان عربی و علوم اسلامی به تحصیل پرداخت. هم‌زمان فراگیری دروس حوزوی را نیز آغاز کرد. پس از انقلاب ۱۳۷۷ قمری عراق به رهبری عبدالکریم قاسم، احزاب سیاسی مانند حزب کمونیست و ملی‌گراها فعالیت‌های خود را از سر گرفتند و با آموزه‌های اسلامی مخالفت می‌کردند. از این رو، حزب «جماعت العلماء» برای رویارویی با این گروه‌ها به سازمان‌دهی جوانان مسلمان دست یابید. محمدعلی تسخیری نیز با مطالعه نشریات حزب «جماعت العلماء»، در جریان اهداف و برنامه‌های آن حزب الدعوه قرار گرفت. فعالیت‌های انقلابی وی ادامه یافت تا اینکه در سال ۱۳۴۴ به‌طور رسمی به «حزب الدعوه» پیوست که با نظارت صدر اداره می‌شد. محمدعلی تسخیری در آن زمان، با سرودن اشعار انقلابی به فعاليت عليه نظام حاکم بر عراق پرداخت که به دستگیری و زندانی شدن وی انجامید. وی پس از مدتی با میانجی‌گری علمای نجف به ویژه امام خمینی از زندان رهایی یافت و سپس راهی نجف شد. دروس حوزوی را در حوزه نجف ادامه داد. وی زير نظر استادانی چون مجتبی لنکرانی و کاظم تبریزی، دوره سطح را به پایان رساند و به درس خارج فقه راه یافت. در سال ۱۳۴۹ به دلیل فعالیت‌های سیاسی بر ضد رژیم عراق، از این کشور اخراج شد و به ایران آمد. فعالیت دینی و فرهنگی خود را در شهر قم و در مؤسسه دارالتبلیغ اسلامی و با انتشار مجله عرب زبان «الهادی» آغاز کرد و قبل از پیروزی انقلاب با سخنرانی های انقلابی خود از امام خمینی و انقلاب اسلامی حمایت کرد و بعد از پیروزی انقلاب در پست معاونت بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی فعالیت می‌کرد تا اینکه در سال ۱۳۶۹، مجمع جهانی اهل بیت را با همکاری مجموعه‌ای از علما مانند آیت الله سید محمدباقر حکیم تشکیل داد و خود به عنوان دبیرکل این مجمع برگزیده شد. در سال ۱۳۷۴ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را تأسیس نمود تا فعالیت های فرهنگی خارج از کشور در یک سازمان اداره گردد. وی در سال ۱۳۸۰ از سوی رهبر جمهوری اسلامی به سمت دبیر کلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی انتخاب شد و در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۹۱ از دبیری مجمع تقریب مذاهب کنار رفت و به سمت مشاور عالی آیت الله خامنه‌ای در امور جهان اسلام گماشته شد. همچنین آیت الله تسخیری در مجامع بین‌المللی و اسلامی مانند بانک توسعه اسلامی و مجمع الفقه اسلامی فعالیت داشت.
آثار
از آیت الله تسخیری نزدیک به ۵۰ کتاب و جزوه در موضوع‌های مختلف مثل: تفسیر، اقتصاد اسلامی، مسائل فقهی، فکری و تاریخی به جا مانده است که برخی از آن‌ها به زبان‌های انگلیسی، اردو و برخی زبان‌های دیگر ترجمه شده است، هم چنین نزدیک به ۳۵۰ مقاله در موضوع‌های مختلف که بسیاری از آن‌ها به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در مجلات منتشر شده است. «محاضرات فی علوم القرآن»، «الاقتصاد اسلامی»، «القواعد الاصولیة و الفقهیة علی مذهب الامامیة (در سه جلد)»، «تفسیر قرآن کریم (در سه جلد)»، «دروس فی اصول الدین و همچنین الامامة» و «الولایة فی القرآن الکریم» از جمله آثار اوست.
از دیگر کتاب های آیت الله تسخیری می توان «اقلیت‌های مسلمانان»، «راهکارها و مشکلات ایده‌های گفتگو با دیگران»، «درباره وحدت و تقریب مذاهب اسلامی»، «رسالت ما تقریب در اندیشه‌ها، انسجام در عمل»، «در پرتو قانون اساسی» را نام برد.
هم چنین برخی از مقالات او عبارتند از «لزوم گفتگوی پیروان ادیان ابراهیمی»، «گام‌های مطلوب برای تحقق امنیت اجتماعی»، «یاد خدا راه کمال (مطالعه‌ای در احادیث مربوط به یاد خدا)»، «معرفی هیئت»، «هویت از خطر روزمرگی تا پیامدهای افراط‌گرایی»، «همسنگی در حقوق و وظایف زن در پرتو منشور حقوق بشر اسلامی»، «وظایف عمومی دولت در عرصه اقتصاد»، «وضعیت زن مسلمان و نقش وی در اجتماع»، «وجدانیت حقوق مخالف تجاوز به مقدسات است»، «نمودهای تعادل در قانون اساسی ایران»، «نگاهی به مقدمه علامه ابن میثم در شرح خود بر نهج البلاغه»، «نقش تمدنی امت اسلامی‌در جهان آینده»، «نشانه‌های هماهنگی در بررسی قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران»، «زن مسلمان و چالش‌های جهانی با نگاهی به برخی عهدنامه‌های بین‌المللی»، «روابط پیشوایان مذاهب در سده‌های اسلامی نخستین»، «روابط پیشوایان دینی و علما با یکدیگر در ادوار گذشته با تأکید بر شهیدین»، «رابطه با دیگران در چارچوب صلح عنصر اصلی توسعه»، «رابطه اسلام و غرب رابطه اسلام و غرب و وظیفه مسلمانان»، «رابطه اسلام و غرب، تأملی در یک دیدگاه غربی»، «خیزش اسلامی و رسانه‌ها»، «خیزش اسلامی و تجدّدگرایی خیزش اسلامی: علل، نمودها و تداوم آن»، «خاطرات یک زندانی از زندان قصر النهایه بغداد»، «آینده رابطه بین اسلام و غرب با نگاهی ویژه به کتاب آینده اسلام و غرب شیرین هانتر آراء و اندیشه‌های ابوالکلام آزاد و سهم او در اشاعه معارف اسلامی در هند»، «حوادث تروریستی مسایل پیرامونی آن و برخورد انسانی».
از جمله تخصص های آیت الله تسخیری می توان به اشراف بر مجله‌های التوحید، رسالة‌الثقلین و رسالة‌التقریب به عربی که هم‌اکنون منتشر می‌شوند و سرودن بیش از ۳۰ قصیده به زبان عربی. که این اشعار در دیوانی به نام «اوراق و اعماق» چاپ و منتشر شده است، اشاره کرد.
مناصب فرهنگی، تبلیغی و اجرائی
آیت الله تسخیری مناصب و فعالیت های اجرایی زیادی داشتند که از آن ها می توان به عضو مجلس خبرگان رهبری استان گیلان از سال ۱۳۷۷ ، مشاور مقام معظم رهبری در امور فرهنگی جهان اسلام، معاون بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری از سال ۱۳۶۹، مشاور عالی امور بین‌الملل بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و معاون بین‌الملل آن، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از زمان تأسیس ۱۳۷۳ تا۱۳۸۰، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور بین‌الملل، معاون بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی از ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰، عضو هیأت امنای سازمان تبلیغات اسلامی، مسئول کمیته نظارت بر برنامه‌های آموزشی طلاب خارجی در داخل و خارج کشور، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام به مدت ۹ سال و عضو شورای عالی آن، عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، عضو کمیته فقهی مجمع اهل بیت مستقر در حوزه علمیه قم، رئیس کمیته فرهنگی هشتمین کنفرانس سران اسلامی در تهران، رئیس کمیته هماهنگی فعالیت‌های مشترک اسلامی در سازمان کنفرانس اسلامی، عضو افتخاری برخی مراکز علمی و دانشگاهی در کشورهای سوریه و سودان، عضو هیأت امنای سازمان مدارس دینی خارج از کشور، عضو هیأت امنای سازمان دفاع از حقوق کودکان(کافل)، عضو کمیته عالی امور فرهنگی مؤسسه امیرکبیر از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۵، عضو هیأت امنای دانشکده اصول دین تهران، رئیس هیأت امنای دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، نماینده جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از کنفرانس‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خارج از کشور، عضو مجمع فقه اسلامی جده از زمان تأسیس۱۳۶۲ تاکنون و نماینده حوزه‌های علمیه ایران و نماینده رسمی مذهب شیعه اثنی عشری در آن، استاد دانشگاه امام صادق(ع) در رشته فقه مقارن، استاد دانشگاه تربیت مدرس در رشته اقتصاد اسلامی، عضو کمیته فقهی بانک جهانی توسعه اسلامی، عضو هیأت امنای سازمان فرهنگی اکو، عضو مجمع زبان عربی دمشق، عضو مجلس شرعی هیأت حسابرسی مؤسسات مالی در بحرین، عضو مؤسسه اندیشه اسلامی «آل البیت»، تدریس در برخی از دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و حوزه‌های علمیه، حضور در بیش از ۶۵۰ برنامه رادیویی و تلویزیونی به زبان‌های فارسی و عربی، عضویت و حضور در بیش از ۲۰۰ کنفرانس و سمینار جهانی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران، مشارکت در تأسیس بسیاری از مؤسسات فرهنگی و اجتماعی بین‌الملل اشاره کرد.
درگذشت
آیت‌الله تسخیری که در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۹۹ به علت عارضه قلبی در بیمارستان خاتم‌الانبیاء تهران بستری شده بود، صبح روز ۲۸ مرداد ۱۳۹۹ در سن ۷۶ سالگی درگذشت.