در مورد قصاص در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات

قصاص در لغت، به معنی هر نوع دنباله روی و پی جویی نمودن- کین کشی به مثل کشنده را کشتن- مجازات- عقاب- سزا- جبران- تلافی آمده است.
قصاص از نظر اصطلاحی، به معنای تلافی و استیفای عینی جنایتی که در قتل عمدی، قطع عضو و جرح عمدی بر مجنی علیه وارد شده است می‌باشد به شکلی که اثر به جای مانده از جنایت عیناً روی جانی اجرا شده و به دست آید.
 قصاص در جنایت قتل عمدی را قصاص النفس‌ می‌گویند و قصاص در جنایات قطع عضو و جرح را قصاص عضو گویند.




پیشینه تاریخی قصاص

قتل نفس اولین جرمی است که از دیدگاه قرآن در زمین واقع شده که از خوی تجاوزگری و خودمحوری انسان حاکی است و این عمل در همان زمان هم جرم و گناه بوده است (سوره مائده آیات ۲۷ و ۳۲) بنابراین اگر از ابتدای حیات انسان قتل و ضرب و جرح بعنوان یک تهدید جدّی برای زندگی او به حساب آمده، باید قبول کنیم که انسان از ابتدا، دفاع از خود را یک حق دانسته و در مقابل این تهدید از خود عکس العمل نشان داده است عکس العمل انسان‌ها در برابر این جرم در همه ادوار تاریخ متناسب با سطح آگاهی، فرهنگ و رشد عقلانی آن‌ها متفاوت و متغیّر بوده است، ولی بنظر می‌رسد مقابله به مثل اولین عکس العمل باشد که به صورت طبیعی مورد توجه انسان واقع شده با این تفاوت که این مقابله هیچ حد و مرزی نداشته، لذا در الواح دوازده گانه روم ودر مجموعه قوانین حمورابی و در شریعت حضرت موسی و عیسی قصاص وجود داشته و مورد قبول بوده است و در اسلام هم اصل قصاص با شرایطی مورد پذیرش قرار گرفته است در قرآن آیات زیادی وجود دارد که ناظر به اصل قصاص می‌باشند البته این آیات دو دسته هستند که دسته اول به اصل مقابله به مثل به صورت کلی دلالت دارند و دسته دوم آیاتی که مستقلاً به خود مسئله قصاص مربوط می‌شود. در قوانین جزایی قبل از انقلاب مجازات قتل عمد، اعدام بود که در ضمن ماده ۱۷۰ بیان شده بود و صدمات عمدی جسمانی به موجب مواد ۱۷۲ و ۱۷۳ قانون مجازات عمومی دارای مجازات حبس بود، ولی در سال ۱۳۶۱ مجازات قتل عمد ی، قطع عضو و جرح عمدی را قصاص تعیین کردند.




ماهیت قصاص

برای تشخیص حق از حکم از سوی صاحب نظران اسلامی ملاک‌ها و ضوابط محتلفی ارائه شده برخی عقیده دارند برای تشخیص باید به آثار آن توجه کرد چنانچه این آثار قابل نقل و انتقال باشد این سلطه و توانایی حق است و در غیر اینصورت حکم است و برای تشخیص علاوه بر معیار فوق باید به امر دیگر که همان مفاد ادله است توجه کرد، چون حق و حکم هر دو نتیجه ادله شرعی و قانونی است گاهی ادله بیانگر این معنی است که اراده شخص در نتیجه حاصل از آن‌ها تأثیری ندارد و در اینصورت این نتیجه حکم است و در غیر اینصورت حق است و با توجه به اینکه قصاص از شئونات و اختیارات من له الحق است و شارع مقدس در قصاص حکم به جواز آن نکرده بلکه جعل سلطنت از برای صاحبان حق کرده است لذا می‌توان گفت که قصاص از مصادیق حق است و قصاص یک حق غیرمالی است، چون با اجرای آن نفع مادی و قابلیت تقویم به پول برای اولیای دم از بین می‌رود و حقی است که قابل اسقاط است و از حق الناس است.

در فقه امامیه دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد، در دیدگاه اول،  متولی قصاص کسی است که وارث اموال مقتول می‌باشد اعم از مرد و زن و خویشان بدون واسطه و حتی کسانی که بواسطه پدر یا مادر با مقتول مرتبط هستند تنها زن و شوهر علی رغم اینکه از اموال یکدیگر ارث‌ می‌برند حق قصاص ندارند این دیدگاه بین فق‌های امامیه مشهور است. دیدگاه دوم، حق قصاص فقط برای خویشان ذکور پدری بوجود می‌آید و خویشان مادری چه مرد و چه زن حق قصاص ندارند.

مشهور فق‌ها معتقدند که حق قصاص در اثر جنایت بوجود می‌آید و، چون جنایت بر خود مجنی علیه وارد شده است طبعاً حق قصاص برای خود او بوجود می‌آید لیکن، چون مقتول به سبب موت‌ نمی‌تواند این حق را استفاده کند این حق جزء ماترک بوده و به ورثه به ارث‌ می‌رسد و بین همه آن‌ها مشترک است و بر اساس سهم ورثه بین آن‌ها تقسیم می‌شودلذا شیعه معتقد است سهم الارث اولیای دم از قصاص بصورت انحلالی است یعنی هر کدام تک تک حق قصاص دارند و اگر فقط یکی خواستار قصاص باشد می‌تواند قصاص کند بعد از اینکه سهم بقیه را از دیه داده باشد.



عفو قصاص

قصاص یک مجازات الزامی نیست و بلکه بنا به طبیعت حق الناسی آن، نه تنها قابل عفو و مصالحه می‌باشد بلکه بر آن تاکید فراوان نیز شده است:


 عفو توسط مجنی علیه

عفو مجنی علیه در جنایات مادون نفس نافذ است و همان تاکیداتی که در مورد عفو از قصاص نفس وارد شده در این مورد هم جاری است، اما در مورد حق عفو از قصاص النفس توسط مجنی علیه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد که در واقع برمی‌گردد به اینکه حق قصاص ابتداءً برای چه کسی بوجود می‌آید در قانون مجازات اسلامی ابتداءً نظریه عدم صحت عفو از قصاص النفس توسط مجنی علیه مورد قبول بود، ولی اخیراً به تبعیت از تحریر الوسیله امام (ره) عفو مجنی علیه موجب سقوط حق قصاص است (ماده ۲۶۸ ق. م. ا).


توسط اولیای دم

آن‌ها می‌توانند جانی را عفو کنند که یا به صورت غیر معوّض است که نیازی به رضایت جانی ندارد و یا بصورت مصالحه بر، دیه و است که بخاطر معوّض بودن، نیاز به رضایت جانی دارد.


 توسط، ولی امر یا حاکم شرع


در مواردی مانند اینکه مقتول، ولی نداشته باشد یا شناخته نشود یا به او دسترسی نباشد، حاکم شرع،  ولی او خواهد بود که می‌تواند قصاص کند یا در قبال گرفتن دیه عفو کند، ولی حق عفو بدون عوض را ندارد.



شرایط اجرای قصاص

۱- تقاضای اولیای دم. ۲- اذن، ولی امر. ۳- اذن،  ولی دم. ۴- پرداخت دیه مازاد بر استحقاق. ۵- ممنوعیت ایذاء جانی.

در مورد قصاص در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

نبض خبر
رویا میرعلمی بازیگر تلویزیون و سینمای ایران، در برنامه زنده تلویزیونی ماه عاشقی، از برخی سلبریتی‌ها گلایه کرد و با کنایه از آنها خواست که در حکم قصاص افراد دخالت نکنند.
کد خبر: ۱۲۷۸۸۱۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۳۰

مردی که پسرعمویش را کشت چون فکر می‌کرد با همسرش رابطه دارد، به قصاص محکوم شد.
کد خبر: ۱۲۷۴۱۹۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۰۶

سه برادر که به خاطر اختلافات طایفه‌ای مرتکب قتل شده‌اند، در آستانه اجرای حکم قصاص قرار گرفتند.
کد خبر: ۱۲۷۳۳۰۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۰۲

مردی که بعد از قتل همسرش ادعا کرده بود به بیماری روانی مبتلاست، برای دومین بار از سوی قضات دادگاه کیفری استان تهران به قصاص محکوم شد.
کد خبر: ۱۲۷۳۰۲۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۳۰

۴ قاتل محکوم به قصاص در پرونده‌های مختلف صبح امروز ۲۳ آبان ماه در زندان قزل حصار تهران اعدام شدند.
کد خبر: ۱۲۷۱۵۸۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۲۳

مقام قضایی در پرونده قتل دختر ۱۹ ساله‌ای که در یک باشگاه زیرزمینی بوکس فوت شده بود، با یک اتفاق، گزینه قصاص را از مجازات پسر ۲۲ ساله کنار گذاشت.
کد خبر: ۱۲۷۰۴۷۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۱۸

پسری که خانواده‌اش برای جلب رضایت اولیای‌دم پس از سال‌ها زیر بار قرض رفتند، بعد از آزادی به شدت ناراحت بود و عذاب وجدان داشت و در نهایت سکته کرد و فوت شد.
کد خبر: ۱۲۶۹۶۲۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۱۳

فرزندان مقتول به تیم جنایی گفتند که پدر و مادرشان با هم اختلاف داشته و احتمال می‌دهند وی قاتل مادرشان باشد.
کد خبر: ۱۲۶۷۷۴۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۰۴

رئیس کل دادگستری کل خوزستان از رهایی از قصاص دو برادر زندانی در زندان سپیدار اهواز، با گذشت اولیای دم خبر داد.
کد خبر: ۱۲۶۶۶۲۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۲۸

پسری که دو سال قبل مادربزرگ ۸۵ ساله‌اش را در خانه‌اش به قتل رسانده بود با جلب رضایت اولیای دم از جنبه عمومی جرم محاکمه شد.
کد خبر: ۱۲۶۵۴۷۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۲۳

مأموران او را از چوبه دار پایین کشیدند و تلاش کردند جانش را نجات دهند. هرچند 2مهره گردن این مرد شکسته و تا یک‌قدمی مرگ پیش رفته بود، اما در نهایت مسئولان بهداری زندان موفق به احیای او شدند و به ‌طرز معجزه‌آسایی به زندگی برگشت.
کد خبر: ۱۲۵۹۵۶۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۴

رئیس کل دادگستری استان سمنان گفت: حکم قصاص نفس پرونده قاتل مرحوم محمود رضاجعفر آقایی صبح امروز در ملاء‌عام و در شهرستان شاهرود اجرا شد.
کد خبر: ۱۲۵۵۸۶۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۰۵

رئیس کل دادگستری خوزستان از رهایی محکوم به قصاص از چوبه دار پس از ۲۹ سال در اهواز خبر داد.
کد خبر: ۱۲۵۴۷۷۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۳۰

اولیای دم یک پرونده قصاص در استان البرز، پس از دریافت مبلغ ۴.۵ میلیارد تومان بابت بخشش قاتل، در یک اقدام غیرمنتظره ضمن اعلام گذشت قطعی از حق قصاص نفس، درخواست کردند تا مبلغ جمع‌آوری شده برای آزادی زندانیان مالی و غیرعمد استفاده شود.
کد خبر: ۱۲۵۲۸۴۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۰

قوه قضاییه:
قوه قضاییه از اجرای «حکم قصاص غلامرضا رسایی قاتل شهید مدافع امنیت «نادربیرامی» در زندان مرکزی کرمانشاه خبر داد.
کد خبر: ۱۲۵۲۱۱۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۶

مامور پلیس متهم به قتل پس از دو بار نقض حکم قصاص از سوی دیوان عالی کشور، برای بار سوم پای میز محاکمه رفت و از خود دفاع کرد.
کد خبر: ۱۲۴۹۰۷۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۳۱

مردی که به اتهام قتل همسرش در دادگاه کیفری یک استان تهران محاکمه شده بود، با درخواست قصاص از سوی هر سه فرزندانش روبه‌رو شد.
کد خبر: ۱۲۴۸۴۷۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۲۷

۳ زن در دادگاه برای برادرزاده خود به اتهام قتل مادرشان درخواست قصاص کردند اما جلسه دادگاه برگزار نشد.
کد خبر: ۱۲۴۶۷۱۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۷

پدر و مادر جوان ورزشکار که در جریان یک درگیری بر اثر اصابت گلوله به قتل رسیده بود بدون هیچ قید و شرطی قاتل را بخشیدند.
کد خبر: ۱۲۴۵۳۸۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۰

سه جوان که در پی کری‌خوانی اینستاگرامی با پسری او را کشته‌اند، به قصاص و حبس محکوم شدند.
کد خبر: ۱۲۳۸۰۴۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۳۰

تبلیغات در تابناک صفحه خبر
اینترنت پیشگامان