کلیات

شهر کَهنوج مرکز شهرستان کهنوج و یکی از شهرهای استان کرمان در جنوب شرق ایران است. جمعیت شهر کهنوج بنابر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران ۵۲٬۷۲۴ نفر بوده‌است.

وجه تسمیه

نام کهنو (ج) را به معنای کَهن نو (قنات نو) دانسته‌اند. قنات اصلی این آبادی، قنات شیخ‌آباد بوده و قنات نو پرآب در کنار قلعه قدیمی که به «کلات» مشهور بوده واقع شده و باعث پیشرفت این آبادی شده؛ کهنوج از دو واژه (کهن) و (نو) (قنات نو) تشکیل شده‌است. در مرکز این شهر قلعه امیر سعید خان وجود دارد که هسته اولیه تشکیل این شهرستان بوده‌است. در حال حاضر قسمتی از قلعه امیر سعید خان باقی مانده‌است و در مجاورت شهرک ولیعصر واقع شده‌است.

موقعیت جغرافیایی

روستای ریگ چمران شهر کهنوج از شمال با جیرفت و عنبرآباد، از جنوب به منوجان، از شرق به قلعه گنج و رودبار جنوب و از غرب به فاریاب و رودان محدود می‌شود.

شهرستان‌های جدا شده از کهنوج

چهار شهرستان فاریاب، قلعه گنج، رودبار جنوب و منوجان از شهرستان کهنوج جدا شده‌اند و به مرور از شهر به شهرستان تبدیل گشته‌اند.

آب وهوا و اقلیم

آب و هوای کهنوج گرم و خشک است و این شهر تابستان‌هایی گرم و زمستان‌هایی نسبتاً معتدل و تا حدودی سرد دارد. نسیم مطبوعی که شب‌ها می‌وزد خنک است و به «شوباد»، یعنی بادِ شب معروف است. این واژه، یعنی شوباد نام خود را به اسم بسیاری از مغازه‌ها و ساختمان‌ها نیز داده‌است؛ به‌طوری‌که سینمای شهرستان کهنوج به سینما «شوباد» معروف است و در محوطه پارک بزرگ شهر و نزدیک به دریاچه پارک قرار دارد. همچنین نیروگاه سیکل ترکیبی این شهر نیز شوباد نام دارد.

نواحی کوهستانی اطراف شهر

وجود کوه‌های نسبتاً مرتفع در ارتفاع متوسط۲۰۰۰ متر در جنوب غربی، شمال، شمال غربی و شمال شرقی که همانند دیواری اطراف آن را فراگرفته‌است. ارتفاعات این منطقه دنبالهٔ رشته کوه‌های زاگرس و کوه‌های پراکنده مرکزی است که از شمال به جنوب از ارتفاعات شهرستان می‌توان، کوه‌های جبال بارز در شمال شرقی را نام برد. همچنین می‌توان کوه‌های کلمرز و گرم و کوه شهری و کوه شاه نیز نام برد؛ که ارتفاع متوسط آن‌ها به ۲۰۰۰متر می‌رسد به دلیل نفوذ توده‌های گرافیتی در بخشی از این ارتفاعات معادن کرومیت ایجاد شده‌است.

نیروگاه کهنوج

نیروگاه گازی کهنوج و در آینده نیروگاه سیکل ترکیبی کهنوج از منابع تأمین انرژی این منطقه هستند.

مجتمع تیتانیوم کهنوج

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد کهنوج
• دانشگاه پیام نور واحد کهنوج
• دانشگاه علمی کاربردی فرمانداری کهنوج
• پردیس دانشگاه کشاورزی علمی کاربردی جهاد کشاورزی کهنوج
• مجتمع آموزش عالی سلامت کهنوج
• حوزه علمیه ولیعصر (عج) کهنوج

مراکز فرهنگی

کتابخانه‌ها

• کتابخانه عمومی شهید مطهری

سینما

• سینما شوباد

آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری

از آثار تاریخی این شهر:

• قلعه تاریخی امیر سعید خان (صد خان) این قلعه سالیان زیادی مرکز حکومت رودبار زمین (شهرستانهای کهنوج، منوجان، اسلام‌آباد، قلعه گنج، فاریاب، بشاگرد و بخشهایی از شهرستان جیرفت) بوده‌است. این قلعه در جوار شهرک ولیعصر و پشت بهشت زهرای شهر کهنوج قرار دارد
• تنگ رزون، در ۱۰ کیلومتری جاده کهنوج بندرعباس
• مورکردی (چاه زیارت)،
• دشت زیبای مور در نازدشت

طبیعت زیبا و رودخانه گشکندر بعد از زیارت بی بی طیبه

• پارک و شهربازی کهنوج،
• زیارت بی بی طیبه روستای ازلی، فاصله تا مرکز ۳ کیلومتر
• زیارت دیوان مراد در روستای چاه ریگان که از مناطق خوش آب و هوا و واقع در ارتفاعات کوه‌های کلمرز می‌باشد. اخیراً راه آسفالته به طرف این مکان مورد بهره‌برداری قرار گرفت و رفت و آمد بازدیدکنندگان و مسافرین به سهولت انجام می‌شود.
• قلعه ظرغام السلطنه در ناصر آباد قلعه کهنه بعد از قبرستان میرعمر

سوغات

از مهم‌ترین سوغات کهنوج می‌توان به:

• مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیموترش و…)
• رطب
• خرما و مشتقات آن
• غلاتی چون گندم و ذرت
• انوع تره بارهای مرغوب از جمله خیارسبز گوجه فرنگی سیب زمینی پیاز و انواع صیفی جات می‌توان اشاره کرد

همچنین گیاهی خودرو به نام شُلَک به صورت پخته و سرخ شده، بسیار خوشمزه و مقوی است که بیشتر در گندم زارها زمینهای کشاورزی و دشتها یافت می‌شود.

همچنین کهنوج به دلیل قرار گرفتن در مسیر بین زاهدان و بندرعباس و همچنین کرمان و بندرعباس و زاهدان و شیراز و زاهدان و بوشهر می‌توان این شهر را ترمینالی برای تل و سوغاتی‌های پاکستان و افغانستان دانست.

موقعیت جغرافیایی کهنوج